Benim, 50 yıl önce Liverpool’dan buraya göç etmiş İngiliz komşum Mr. Harold ve eşi Mrs.Thelma’dan daha iyi örnek mi olur! İngiliz komşular, 9 Nisan günü 99 yaşında vefat eden Prens Philip’in yasını tutuyorlardı; “Yaşlıydı, eh vakti de gelmişti” deseler bile, kimin ne kadar yaşayacağını kim bilir!
Geçen hafta, eski İngiliz kolonisi, devlet lideri sıfatını Kraliçe II. Elizabeth’in üstlendiği ve Commonwealth İngiliz Ülkeler Topluluğu’nda İngiltere’den sonra ikinci büyük kuzen olan Kanada’da bayraklar yarıya indirildi. Öbür ülkelerden Kanada’ya gelen göçmen vatandaşlar için Prens Philip’in şahsında düşünülürse İngiltere ne mana tabir ediyor? Bunu akademik araştırma olarak yazacaklara karışmam etmem lakin kısaca söyleyim, bu yeni gelenler bir tek vatandaşlık yemin merasiminde monarşiyi hatırlayarak kraliçeye bağlılık andı içip sonra pasaportu cebe koydular mı, unutanlardır.
Göçmenler bir yana, Kanada’nın İngiliz kuzen bağı, sanırım başkalarından çok daha güçlü; Avustralya, Yeni Zelanda’dan daha fazla İngiliz hayranlığı var. O denli ki toplumsal medya dahil basında gün geçmesin de Birleşik Krallık’tan bir haber olmasın! Bunlardan birini tekrar Mrs. Thelma bana gösterdi.
Kanada’nın Fransız eyaleti Quebec’deki öbür Wakefield’e merhaba gönderdiğini sonra fark etti. Dikkatsizlik sonucu birebir isimli öbür bir adresin kapısını çalmıştı, özür dileyen bir bildiri gönderdi: “Yanlışlıkla farklı bir kümeye katıldım, ben İngiltere’deyim ve ümit ederim ki havuzun öteki tarafında sizler sıhhat ve inanç içindesinizdir. Bye…”
Yardım kampanyası
Bu ileti tıpkı kökten gelen kuzenleri buluşturan bir mesajdır. Mrs. Perry kısa mühlet sonra Kanada’daki kasaba ahalisinden bildiriler almaya başladı. Sohbet, tanışıklık, karşılıklı iyi niyet bildirileri gidip geliyor. Havuz diye isimlendirdiği Okyanus’un bu tarafındaki Wakefieldlılar, öteki tarafta kalan Wakefield’ı yalnız bırakmamaya karar vermiş üzere Mrs. Perry’nin hatırını sormaya başlayınca, tam da o günlerde Covid-19 nedeniyle işsiz kalmış bulunduğunu da öğreniyorlar.
Adresine kargo ve postayla, Kanada’nın meşhur Maple şurubu ve balı, ayrıyeten kimi besin unsurları, giysi, bir de moral vermek üzere el örgüsüyle yapılmış ayıcık bebekler gönderiliyor. Wakefield’in belediye lideri hayır hasenat işine de el atıyor. Belediyeden gelen yardım paketinde giysiler, kasabalı muharrirlerin kitapları, sembolik olarak yalnızca 1 Kanada Doları, vesair şeyler çıkıyor. Bir de 2021 yılı takvimi… Takvim her yerde birebir takvim lakin bu diğer; bu kasaba halkının her yıl hazırladığı Wakefield Çıplaklar Takvimi’dir. Aslında Kanada’daki pek çok kasabalının alışık olduğu bir âdettir bu: Yılın 12 ayına 12 istekli bayan ve erkek usturuplu bir estetikle, çıplak poz verir.
Wakefieldlilerin Mrs. Perry’ye gösterdiği bu yakın ilginin altında buzağı aramaya gerek yok. Fransız kökenli Quebec eyaletinde, sayıları yirmiyi geçmez İngiliz kasabalarından birisi anneanne-vatanı sayılacak eski ülkedeki kuzenle karşılaşıyor; hepsi bu. Vatan hasreti yaşadıklarını sanmayınız; herkes yerinden şad.
Kanada’nın Quebec dışındaki İngiliz kökenli 9 eyaletinde Fransız kasabalarına da rast gelinir; herkes yan yana iki lisanlı yaşar sarfiyat. Alberta eyaletinin başşehri Edmonton’a 50 km. güneyde Beaumont kasabası bunlardan biri. Kavşaklarında şoföre dur uyarısı için STOP yerine ARRÊT yazar! Kent dediğiniz birkaç ana cadde, çokça sokak; bunları geçtiniz mi yeniden İngilizce başlar.
Quebec eyalet hududunda, başşehir Ottawa’ya yarım saatlik aradaki Wakefield 1830’da İngiliz, İskoç ve İrlandalı göçmenlerin kurduğu şirin küçük bir kasaba, hatta kasabacık, iki bin nüfusu var. İngiltere’deki, bin yıllık tarihi olan yüz binlik kuzen kentin yanında bir mahalle… Fotoğraflardan görüyoruz: Küçük çarşısı, üstü kapalı tarihi köprüsü, bir de kilisesi; beş dakikada gez, bitsin.
Kilise deyince, salgın nedeniyle başka eyaletler üzere sıkı önlemleri gündeme getiren muhafazakâr ve sofu dindar Alberta’da iş kiliselerin kapatılmasına kadar uzadı. Geçen hafta, Alberta’nın petrolcü kenti Calgary’deki bir kiliseye sıhhat grupları ve polisin baskın yapar üzere girişi ve kilisenin papazıyla papaz oldukları anı gösteren bir görüntü ortalıkta dolaştı. Polonya kökenli papaz kiliseden devleti kovalarken bayağı sert ithamlarda bulunuyor, “Sizi gidi Naziler, lanet Gestapolar, buradan çıkın, defolun!” diye bağırıyor. Kilisede Paskalya kutlamasını yapanların şaşkın bakışları ortasında polisler de sessiz sedasız orayı terk ediyor.
Turizm geliri etkilendi
Okyanusta havasız kalmış, derin mavilikler içinde klostrofobiye yakalanmış üzere adasına sığamayan, Kanada’nın burnu tabanındaki Fransız toprağını da unutmayalım: Atlantik kıyısında, 20 deniz mili açıktaki Fransa’ya bağlı, hatta Paris’e her seçimde 1 senatör gönderen 6 bin nüfuslu küçük St. Pierre&Miquelon Adası, Avrupa’ya ve alışılmış anavatan Fransa’ya kapılar kapanınca çıkarma yapmak üzere tek kapısı olan Kanada’ya dadandı, “Beni de ortanıza alın!” demeye başladı. Kanada’nın Atlantik eyaletlerine “Adamızda Covid sıfırdır, barlarımız, otellerimiz sizi bekliyor, buyrun gelin, müsaade verin biz de gelip biraz alışveriş edelim, azıcık insan yüzü görelim” diye garantisi verilmiş ricada bulunuyor. Sıcak kanlı Fransızdan soğuk kanlı İngiliz Robinson Crusoe çıkmayacağı böylelikle anlaşıldı.
Fransızlar adada bunalmış vaziyettedir, iş güç hak getire çünkü turizm gelirinden olmuştur; her gün balık tut balık ye, bunun da bir haddi var olağan… Yaşar Kemal’in Ada Dörtlemesi’nde balıkçı Poyraz Musa’nın roman boyunca habire balık yediği aklıma geldi; sabah akşam baklava börek olsa, insan bıkar usanır. Fransa terk etmiş üzere bu adaya fransız kalıyor, artık…
Siyasi coğrafya aslında bu türlü bir şey, gözden uzak olan gönülden ırak olurmuş misali diyeceğim lakin Demir Leydi lakaplı eski Başbakan Margaret Thatcher’ın Güney Kutup kıyılarındaki İngiliz toprağı Falkland Adaları’nı Arjantin işgalinden geri almak için 1982’de seyahate çıkar üzere donanmasını Portsmouth Limanı’ndan uğurladığını hatırladım da bilmediğim konulara girmeyelim, dedim.
[email protected]
Cumhuriyet
