Sayıştay, kamu kaynaklarının pazarlık prosedürüyle yapılan ihalelerle aşikâr şirketlere peşkeş çekildiği savlarına bahis olan üretim ve danışmanlık ihalelerindeki etik dışı uygulamalarla ilgili değerli tespitlerde bulundu. Büyük kamu ihalelerinin çoğunluğunu alan bildik şirketlerin Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na 25’i lüks 91 araç ile cep telefonları, bilgisayarlar, televizyonlar verdiği, yüzlerce işçisi yurtdışı ve yurtiçi seyahatlere gönderdiği belirlendi.
Birgün’den Nurcan Gökdemir’in haberine nazaran; Sayıştay’ın Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın 2019 Kontrol Raporu’nda, müteahhit firmaların “İdarenin ihale konusu işle ilgili olmayan genel ve daima gereksinimlerini karşıladığı” bildirildi. Buna nazaran, bunun yolu büyük kısmı pazarlık tekniğiyle ihale edilen işlerle ilgili imzalanan mukavelelerin “Diğer Hususlar” kısmında düzenleme yapılarak açıldı.
Kamu İhale Kanunu’nun “Temel İlkeler” başlıklı 5’inci hususunda, ortalarında kabul edilebilir doğal bir ilişki olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve imal işlerinin bir ortada ihale edilemeyeceğinin karar altına alındığı vurgulanan raporda, “İdarenin genel ve daima muhtaçlıkları biçiminde tanımlanabilecek binek araba ve ofis gereçlerinin, nitelikli ve niteliksiz işçi istihdamının ve Harcırah Kanunu’na tabi bir kısım harcamaların bu kontratlar üzerinden temin edildiği görülmüştür” denildi.
Raporda yer alan tespitler ana başlıkları ile şöyle:
İKRAM KAPSAMINDA
Çok sayıda araba, ofis araç ve gereçleri temin edildi. Araba, araç ve gereçlerin büyük bir kısmı, lüks araçların tamamı Bakanlık merkez teşkilatınca kullanılıyor. Hasebiyle, temin edilen araç ve gereçler mukavelesi yapılan işin ifasından fazla merkez teşkilatın genel ve daima gereksinimlerinin teminine yöneliktir. Ayrıyeten, ofis araç ve gereçlerinin Yönetime tahsisine karşın, taşınır kayıtlarının yapılmaması ise farklı bir sorun oluşturmaktadır. Taşınır kayıtları ve taşınır teslim dokümanı olmadan yapılan kullanımlar Kamu Vazifelileri Etik Davranış Unsurları ile Müracaat Yol ve Asılları Hakkında Yönetmelik’in “Hediye Alma ve Menfaat Sağlama Yasağı” başlıklı unsuru kapsamında değerlendirilebilecektir.
BÜTÇEYLE ALAMAYACAĞINI MÜTEAHHİTE ALDIRDI
Araba teminleri, araçların mahiyeti prestijiyle da mevzuata uygun değildir. Mevzuat, hudutlu sayıdaki makam ve hizmetler dışında yabancı menşeli araç edinilemeyeceğini, hizmet alımı yoluyla kiralanamayacağını yahut öteki bir prosedürle taşıt alınamayacağını ve araçların yüzde 50 yerli olacağını açıkça söz etmektedir. Temin edilen lüks araçların tamamı ve öteki araçların büyük kısmı gerekli silindir hacmi, yerlilik oranı ve menşei koşullarını sağlamamaktadır. Münasebetiyle, yönetim genel bütçe ödenekleri ile temin edemeyeceği araçları imal ve danışmanlık işleri mukavelelerinin öteki konular kısmını kullanarak temin etmektedir.
ETİK KURALLARA ALIŞILMAMIŞ
Kontrol raporunda, yurt içi ve yurt dışı birçok faaliyetin de mukaveleler kapsamında Etik Kontratı ve Etik Davranış Unsurları ile ilgili mevzuata ters olarak yüklenici firmalara yaptırıldığı da bildirildi.
Etik kurallarla ilgili yasakların “kamu görevlisinin tarafsızlığını, performansını, kararını yahut misyonunu yapmasını etkileyen yahut etkileme ihtimali bulunması”nı engellemeye yönelik olduğu vurgusu yapıldı. Raporda, vazife yapılan kurumla iş, hizmet yahut çıkar alakası içinde bulunanlardan alınan karşılama, veda ve kutlama ikramları, burs, seyahat, fiyatsız konaklama ve ikram çeklerinin ikram alma yasağı kapsamında yer aldığı kaydedildi.
MEBLAĞI BÜTÇEDEN ALINIYOR
Sayıştay denetçileri, şirketlerin mevzuata muhalif bu çeşit mal ve hizmetlerin maliyetlerini hesaplayarak teklifini hazırladığı hazırlatmasında da bulundu. Raporda, “Dolayısıyla, mukavelelerde talep edilen tüm bu ögeler için yapılan ödemelerin ilgili işin hakedişleri vasıtasıyla genel bütçe ödeneklerinden karşılandığı açıktır” denildi.
PAZARLIKLA YAPILAN İHALELER
Mukaveleler kapsamında talep edilen araç, gereç, işçi, seyahatler, konaklamalar üzere ögelerin ölçü ve içeriğinin ihale usulü ile bağlı olduğuna da dikkat çekilen raporda, “Pazarlık metodu (21/b) ile yapılan ihalelerin dokümanlarında talep edilen ögelerin ölçü ve mahiyetinin açık ihale adabı ile yapılan işlerden önemli manada fazla olduğu görülecektir” tespiti de yer aldı.
ARAÇLAR, TELEFONLAR
Kanunlara muhalif olarak alınan 25’i lüks sınıfında 96 binek araç, 8 minibüs, 207 bilgisayar, 115 dizüstü bilgisayar, 165 tablet bilgisayar, 255 çizgili cep telefonu, 60 çizgili dijital telefon, 34 LCD televizyon, 23 projeksiyon, 129 yazıcı/fotokopi aygıtı, 8 cilt makinası, 12 evrak imha makinası, 6 UPS, 14 dijital fotoğraf makinası alındığı lakin bunların bir kısmının şimdi teslim edilmediği de belirlendi. Fakat lüks araçların tümü şirketlerden alındı.
SEYAHATLİ İHALELER
Yurtiçi ve yurtdışı seyahatleri içeren kontratlar ise şu ihalelerle ilgili imzalandı:
Halkalı Metro Yapım/Gayrettepe Metro İmal (21/b): 250 Adam/Gün yurt dışında, sınırsız yurt içinde olmak üzere teknik inceleme gezisi.
Gayrettepe/Halkalı Metro İşleri Danışmanlık (21/b): Yurtdışı 600 Adam/ Gün yurtdışında, sınırsız olması üzere inceleme gezisi
Kızılay-AKM Metro İmal (21/b): 50 Adam/ Gün yurt dışında teknik inceleme gezisi.
Bu seyahatlere katılan işçinin tüm yemek, konaklama ve ulaşım masrafları şirketler tarafından karşılandı.
METRO İNŞAATLARI
Araç, gereç temininin yer aldığı mukavelelerin imzalandığı imal ve danışmanlık işleri ile ihale prosedürleri şöyle:
Gayrettepe Metrosu İmal (Pazarlık) , Halkalı Metrosu Üretim (Pazarlık), Bakırköy Metrosu İmal (Açık), Sabiha Gökçen Metrosu Üretim (Açık), Kızılay-AKM Metrosu İmal (Pazarlık), Gayrettepe ve Halkalı Metrosu danışmanlık (Pazarlık), Bakırköy Metrosu danışmanlık (Açık),Sabiha Gökçen Metrosu danışmanlık (Açık).
Cumhuriyet
