Türkiye nüfusunun yaklaşık yüzde 50’sini barındıran 11 Büyükşehir Belediyesi’ni yöneten liderler, Gaziemir’deki “İzmir Fuar”da düzenlenen “Kentlerde Sürdürülebilir Su Siyasetleri Zirvesi”ne katıldı.
İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Tunç Soyer’in moderatörlüğünde, “Başkanlar Doruğu – Su İdaresinde Liderlik ve Siyasetler: Öbür Bir Su İdaresi Mümkün” bahisli oturumda bir ortaya gelen 11 Büyükşehir Belediye Lideri, dünya ile birlikte dünyayı da tehdit eden kuraklık sıkıntısına dikkat çekti.
Oturumda hazır bulunan Büyükşehir Belediye Liderleri, alfabetik sıraya nazaran konuşarak, bölgelerinde yaşadıkları kuraklık meselelerinden örnekler verip, tahlil yollarını sıraladı. Oturumda sırasıyla; Zeydan Karalar (Adana), Mansur Yavaş (Ankara), Hasret Çerçioğlu (Aydın), Yılmaz Büyükerşen (Eskişehir), Lütfü Savaş (Hatay), Ekrem İmamoğlu (İstanbul), Vahap Seçer (Mersin), Osman Gürün (Muğla) ve Kadir Albayrak (Tekirdağ) konuştu. Antalya Büyükşehir Belediye Lideri Muhittin Böcek, mazeretinden ötürü gelemediği oturuma, imajlı bildiriyle iştirak sağladı.
“ORTAK İRADE SORUMLULUĞUMUZ VAR”
İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Lideri İmamoğlu, gündemin çok sık değiştiği bir ortamda, çok değerli bir mevzuyu konuşmak için bir ortaya geldiklerini kaydetti. “Şu anda 11 büyükşehir belediyemiz ve bizimle bir arada olan 11 vilayet belediyemize baktığımızda, aslında ülkemizin yüzde 65’ini temsil eden bir nüfusa sahibiz” diyen İmamoğlu, şunları söyledi:
“Bu sıkıntı, süreksiz bir sorun değil. Bu, dünyanın sorunu. İklim değişikliği, kuraklık sahiden can alıcı. Kuraklıktan sebep, dünyanın birçok yerinde milyonlarca insanın göç dalgasına sebep olduğunu yaşıyoruz, görüyoruz. Bu manada bilhassa su kaynaklarının ülkemizde tahrip edilmesine yönelik hiçbir atılımda bulunmamalıyız. Bulunanlara da fırsat vermemeliyiz.”
“BETON KANAL, BÜYÜK BİR İHANETTİR”
Tabiat ile inatlaşma olmayacağına vurgu yapan İmamoğlu, şunları dedi:
“Doğaya karşı birtakım ataklarda bulunma, sahiden önemli hasarlar ve sorunlar yaratıyor. Bunlardan bir tanesi de İstanbul’da yaşamaktayız. Ne yazık ki, İstanbul’da inşa edilmek istenen ‘beton kanalı’ -bildiğiniz beton kanalı-, 16 milyon insanın ömrünü negatif etkileyecek bir süreçtir. Büyük bir tehdittir, büyük bir ihanettir. Daima birlikte bir seferberlik sürecini, bugün itibariyle başlatmanın sorumluluğunu taşıyoruz. Bunun bir başlangıç olunduğunun bilinmesi lazım. ”
MANİFESTOYU SOYER OKUDU
Konuşmaların akabinde Soyer, CHP’li 11 Büyükşehir Belediye Lideri ve 11 Vilayet Belediye Başkanı’nın imzaladığı “Su Manifestosu”nu okudu. Soyer’in okuduğu manifestoda şu tabirler yer aldı:
“BAŞKA BİR SU İDARESİ MÜMKÜN!
Su hepimize ve her şeye aittir. Koşuyor ve konuşuyor olmamızda, niyetlerimizde ve ürettiklerimizde, gülüşümüz ve gözyaşımızda, bugün burada buluşmamızda ve dünyayı değiştirmek için kararlı duruşumuzda suyun izi vardır. Ömür suda başlayıp serpilmiş, dünyadaki tüm varlıklar suyla birbirine bağlanmıştır. Su olmazsa ömür da olmaz.
Türkiye’mizin çok büyük kısmı, ‘kurak iklim coğrafyası’ olarak sınıflandırılmaktadır. İklim krizinin en ağır sonucu susuzluk tehlikesidir. 2019 Devlet Su İşleri datalarına nazaran ülkemiz su kaynaklarının yüzde 77’si, ziraî sulamada kullanılmaktadır. Yüzde 10’u hanelerde, kalanı ise endüstride kullanılmaktadır. Bu data kuraklıkla uğraşta temel eksenin, ziraî sulama alanında olduğunu göstermektedir.
Bizler, Türkiye’nin 11 büyükşehir belediyesinin ve 11 vilayet belediyesinin liderleri, bu vicdani ve bilimsel sorumluluktan hareketle bugün, 22 Mart 2021’de, Dünya Su Günü’nde, İzmir’de buluştuk. Hedefimiz; iklim krizinin ağırlaşan sonuçlarını da dikkate alarak Türkiye için öbür bir su siyaseti önermek ve bu topraklarda geleceğimizi, çocuklarımız ve tabiatımız için garanti altına almaktır.
İklim krizinin su kaynakları üzerindeki tesirlerini azaltarak kuraklıkla uğraşta başarılı olabilmek için, su idaresinde 5 ilkesel değişikliğin yapılması kaidedir:
1) İştirakçi bir su idare modeli oluşturmak: Su idaresi, kent, havza ve ülke ölçeğindeki su kullanıcısı tüm paydaşların; tarım örgütleri, endüstriciler, evsel su kullanıcıları, meslek örgütleri, tabiat ve etraf örgütlerinin içinde yer alacağı yepisyeni, iştirakçi bir anlayışla gerçekleştirilmelidir.
2) Tüm kullanım alanlarında arzın değil talebin yönetilmesi: Plansız gelişen kullanım talepleri için daima daha fazla arz yaratma siyaseti yerine, başta ziraî sulama ve sanayi olmak üzere, düşük su kullanımıyla yüksek gelir elde edilen ekonomik modeller tasarlanmalı ve teşvik edilmelidir.
3) Su yatırımlarının havza ölçeğinde planlanması: Su kaynaklarının, yerüstü ve yeraltı sularının ölçüsünün, su bütçesinin hangi kullanımlara tahsis edileceği havza ölçeğinde belirlenmelidir. Verilen tahsisler denetlenmeli, su kullanımlarının sektörel tahsis ölçülerini aşmasına müsaade verilmemelidir. Her bir havzada planlanan su yatırımlarının birbirini nasıl etkilediği kümülatif olarak ölçülmeli, yatırım kararları havza ölçeğinde bu stratejik kıymetlendirme yapıldıktan sonra alınmalıdır. Minimum harcama ile azami randıman temel olmalıdır.
4) Tabiatın su döngüsünün korunması: 1960’lardan bu yana suyun döngüsüne yapılan müdahaleler sonucunda, birçok canlı çeşidi tehlike altına girmiş; göller ve sulak alanlar kurumuş, ırmak ekosistemleri ziyan görmüştür. Ülkemizdeki su kullanım gayeleri, iklim krizi dikkate alınarak tekrar tanım edilmelidir. Yatırımlar planlanırken yer altındaki, sulak alanlar ve ırmaklardaki ekolojik su varlığının sürdürülebilirliği dikkate alınmalıdır. Canlıların gereksinimi olan suyun, ekolojik dengeyi ve su döngüsü-nü bozacak biçimde kirletilmesine, azaltılmasına yol açan uygulama, yapılaşma ve madencilik üzere faaliyetlere müsaade verilmemelidir.
5) Suyun ekosistem ve kesimler ortası döngüsel kullanımı: Tarımda, endüstride ve meskenlerde kullanılan atık suyun gerekli arıtma süreçlerinden geçtikten sonra farklı bölümler ve ekosistem ortasında trans-feri sağlanmalıdır. Kent içinde ve tarım alanlarında yağmur hasadına yönelik sistemler yaygınlaştırılmalı; su muhtaçlığının yerinde temini, kullanımı ve dönüştürülmesine yönelik döngüsel tahliller teşvik edilmelidir.
Bu unsurlar doğrultusunda, aşağıdaki 10 somut adım çabucak atılmalıdır:
1. Su idaresiyle ilgili koordinasyonsuzluk ortadan kaldırılmalı, kurumlar ortasındaki yetki ve sorumluluk karmaşasına son verilmelidir.
2. Tüm paydaşların mutabakatı alınarak hazırlanan bir ‘Su Kanunu’ yürürlüğe konmalı, su havzası planlama ve uygulamalarında mahallî idareler güçlü ve yetkili yapılar haline getirilmedir.
3. Su yatırımları, havza ölçekli bütüncül planlarla uyumlu olarak su ve atık su master planlarına nazaran yapılmalı; kamu kaynakları ekonomik ve ekolojik fizibilitesi düşük yatırımlara aktarıl-mamalıdır. Lokal idarelerin çevresel altyapı projelerine yönelik kaynakları artırılmalıdır.
4. İklim krizi ile faal gayret için imzalanan Paris İklim Muahedesi acilen onaylanmalı; iklim değişikliğinin yaratacağı olumsuz tesirlerin önlenmesi gayesine yönelik hazırlanan İklim Değişikliği Kanunu Tasarısı üzerinde çalışmalar ağırlaştırılmalıdır.
5. Kuruyan göllerin, Salda Gölü, Burdur Gölü, Tuz Gölü, Seyfe Gölü ve öbür sulak alanların tahribatı sonlandırılarak restore edilmeli ve doğal su döngüleri korunmalıdır.
6. Su havzalarındaki tüm noktasal ve yaygın kirlilik kaynakları denetim altına alınmalı; merkezi ve lokal yönetimlerce faal bir biçimde denetlenmelidir.
7. Tarımda hakikat eser planlaması yapılarak ve tasarruflu sulama sistemlerine geçilerek su israfı önlenmeli, ziraî sulama en az yüzde 50 oranında azaltılmalıdır. Bu gayeyle, ekonomik pahası yüksek ve su talebi olmayan mahallî tohum ve hayvan ırkları teşvik edilmelidir.
8. İstanbul’a yapılmak istenen “Beton Kanal” üzere suyun doğal döngüsüne ziyan veren tüm israf projeleri iptal edilmelidir.
9. Yeniliğini yitiren su ve kanalizasyon yönetimi mevzuatı yine düzenlenmeli; büyükşehir statüsünde olmayan öteki vilayetlerde de su ve kanalizasyon yönetimleri kurulmalıdır.
10. Ömrün vazgeçilmez ögesi olan su, temel kamusal hak olarak kabul edilmeli; ekolojik ve toplumsal bir paha olarak tanımlanmalı; su hizmetlerinde kamu işletmeciliği temel alınmalıdır.
Biz Türkiye’nin 22 belediye lideri, yetki, vazife ve sorumluluklarımız doğrultusunda kendi vilayetlerimizdeki su idaresini üstteki unsurlar doğrultusunda gerçekleştireceğimizi beyan ediyoruz. Bu dokümanda çerçevesi çizilen su siyaseti ülkemizde tesis edilene kadar, çalışmalarımızı kararlılıkla sürdürmeye ve daima birlikte haykırmaya devam edeceğiz: Diğer bir su idaresi mümkün!”
MANİFESTO PANOSUNU KAMERALAR ÖNÜNDE İMZALADILAR
Manifestoda, Büyükşehir Belediye Liderleri Zeydan Karalar (Adana), Mansur Yavaş (Ankara), Hasret Çerçioğlu (Aydın), Yılmaz Büyükerşen (Eskişehir), Lütfü Savaş (Hatay), Ekrem İmamoğlu (İstanbul), Tunç Soyer (İzmir), Vahap Seçer (Mersin), Osman Gürün (Muğla) ve Kadir Albayrak (Tekirdağ) ile Vilayet Belediye Liderleri Ali Orkun Ercengiz (Burdur), Barış Ayhan (Sinop), Demirhan Elçin (Artvin), Faruk Demir (Ardahan), Mehmet Siyam Kesimoğlu (Kırklareli), Recep Gürkan (Edirne), Selahattin Ekicioğlu (Kırşehir), Semih Şahin (Bilecik), Tanju Özcan (Bolu), Ülgür Gökhan (Çanakkale), Vefa Salman’ın (Yalova) imzaları yer aldı. Bütün liderler, manifestonun yazılı olduğu panoyu, kameraların karşısında imzaladı.
Cumhuriyet