Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ‘Türkiye tarihinin en büyük doğal gaz keşfini Karadeniz’de gerçekleştirdi’ açıklamasının akabinde bu keşfin doğal gaz faturalarına nasıl yansıyacağı merak ediliyor.
Bu soru ile ilgili DEVA Partisi’nden dikkat çeken bir ihtar geldi, yapılan yazılı açıklamada “Doğalgazın Ağustos 2020 memleketler arası piyasadaki fiyatı 70 dolar civarındayken, bugüne kadar tüm araştırmalar için Akçakoca’ya yapılan 610 milyon fiyatındaki yatırım maliyeti dikkate alındığında buradan üretilen bin metreküp doğalgaz bedeli 510 dolara yükseliyor. O denli gözüküyor ki doğalgaz çıkarmanın maliyeti faturalara yansıyabilir” sözleri kullanıldı.DEVA Partisi’nin yazılı açıklaması şöyle:
“Fatih Sondaj Gemisi’nin, 20 Temmuz 2020’den bu yana Zonguldak’ın yaklaşık 170 kilometre açıklarında Tuna-1 araştırma kuyusunda yürüttüğü çalışmanın akabinde denizin 1400 metre altında, 320 milyar metreküplük doğalgaz rezervinin bulunduğu açıklandı. Doğalgaz arama faaliyetleri için bir ay üzere epey kısa müddette gerçekleşen bu keşif, kamuoyuna “müjde” olarak sunuldu.
“DOĞALGAZ ÇIKARMANIN MALİYETİ FATURALARA YANSIYABİLİR”
Rezerv boyutunun kazılan tek bir kuyuyla belirlenmesi mümkün değil. Hatta rezerv büyüklüğü tarifi için bir kuyu açılması yetmez, en az 3 kuyu açılmalı. Üstelik açıklanan rezervin toplam rezerv mi, yoksa üretilebilir rezerv mi olduğu da belirtilmedi. Kesin rezervin hesaplanmasına ait çalışmaların yapılması, bu çalışmalar sonucunda doğalgaz çıkarmanın ekonomik bulunması halinde yatırım planlamasının yapılarak acilen kelam konusu doğalgazın iktisada kazandırılması gerekir.
Doğalgazın Ağustos 2020 memleketler arası piyasadaki fiyatı 70 dolar civarındayken, bugüne kadar tüm araştırmalar için Akçakoca’ya yapılan 610 milyon fiyatındaki yatırım maliyeti dikkate alındığında buradan üretilen bin metreküp doğalgaz bedeli 510 dolara yükseliyor. Öyle gözüküyor ki doğalgaz çıkarmanın maliyeti faturalara yansıyabilir.
“GERÇEK TABLO ORTAYA KONULMALI”
Yalnızca doğalgaz rezervini bulmakla eksen değişikliği yaşanmıyor. Üretim ve yatırım maliyetlerinin de hakikat hesaplanması gerekiyor. Bulunan rezerv bahsedildiği üzere eksen kayması sağlayacak, cari açığı kapatacak hatta cari fazlaya geçecek bir ekonomik pahaya sahip değil, yalnızca cari açığa azaltmada az bir ölçü olumlu katkı sağlayabilir.
Türkiye’nin önümüzdeki devirde 320 milyar metreküplük rezervde açması gereken tespit kuyularının faaliyetlerinden sonra nihai yatırım kararı verilecek ve bölgeye dev bir platform kurulacak. Açık denizde kurulacak bu platform vasıtası ile 3 bin 500 metre derinlikteki gaz yüzeye çıkartılacak.
Meskenlerdeki doğalgaz faturalarını yükselten bir öbür durum da yapılan makûs muahedeler. Bahsedilen rezervin bedeli, Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanı’nın sözüyle ülkemizin aldığı gaz fiyatlarından hesaplanırsa 65 milyar doları buluyor. Lakin dünya piyasasındaki gaz fiyatları daha düşük olup bu sayılar baz alındığında rezervin kıymeti yaklaşık 35 milyar dolara kadar düşüyor. Yani doğalgaz rezervine sahip olan ülkelerle yaptığımız muahedeler, dünya ortalamasına nazaran yaklaşık 2 kat daha kıymetli doğalgaz tüketmemize sebep oluyor.
“ÜRETİMİN 2023 SEÇİMLERİNE ENDEKSLİ PLANLANMASI ZIYAN GETİRİR”
Karadeniz’de bulunan doğalgazın, bir sonraki başkanlık ve genel seçimin muhtemel tarihi 2023’te iktisada kazandırılacağı söyleniyor. Fakat ülkemizin bulmuş olduğu rezerv için ihtiyatlı bir iddia olarak en az 5 yıllık bir mühlet öngörmek gerekiyor. Doğalgaz üretiminin 2023 seçimlerine endeksli halde planlanması projenin maliyetini yükseltir, hatta ziyan getirir. Ayıca 5 yıldan daha uzun bir mühlet Türkiye’nin çıkarlarını negatif tarafta etkileyebilir.
Türkiye’nin yüksek fiyattan imzaladığı gaz kontratları sırasıyla Azerbaycan ile 2021’de, Cezayir ile 2024’te, Rusya ile 2025’te, İran ile 2026’da son buluyor. Bilhassa Rusya ve İran ile yapılan mutabakata nazaran yıllık toplam 25.6 milyar metreküp doğalgaz ithal ediyoruz. Yıllık toplam ithal ettiğimiz doğalgazın yarısını karşılayan Rusya ve İran ile doğalgaz mutabakatı için tekrar masaya oturmadan evvel Karadeniz rezervini hayata geçirmemiz gerekiyor.
Uzun devirli gaz kontratlarının geleceğinin nasıl şekilleneceğine ait fiyat müzakereleri ve görüşmelerinde Türkiye’nin mevcut keşfi, pazarlık masasında bir avantaj oluşturabilir. Türkiye doğalgaz alım maliyetlerini düşürdüğünde cari açığa olumlu tesirinin yanında bilhassa elektrik üretim maliyeti ve sanayi doğalgaz fiyatlarında endüstrinin rekabet gücünü artırma fırsatını yakalayabilir. Bahsedilen keşfin kanıtlanmış rezerve dönüşmesi halinde bu rezerv ölçüsü ülke iktisadının tüm problemlerine deva olmamakla birlikte dışarıya bağımlılığın azaltılmasına ve ülkemiz endüstrisine rekabetçi fiyattan gaz tedariğine yardımcı olabilir. Bu kaynakları ülke menfaatine uygun bir biçimde kullanabilmek gerekiyor. Bunun için de şeffaf, hesap veren ve dürüst bir idare kaide.
“ÜNİVERSİTELERE YATIRIM YAPILMALI, KAMU DAYANAĞI SAĞLANMALI”
Tüm bunların yanı sıra sondaj faaliyetleri için dışarıdan hizmet alınıyor olması ve bu faaliyetleri yürüten az sayıda çalışanımızın bulunması da büyük bir meseledir. Alanında uzman bireylerin yetiştirilmesi ve kamuda tutulması, daha düşük maliyetli doğalgaz üretimi için gerekli teknolojinin geliştirilmesi için kamu takviyesi sağlanması, bu mevzuda çalışan üniversitelere yatırımlar yapılması epey değerli.”
Cumhuriyet