Financial Times’tan Laura Pitel, AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın dış siyasetini değerlendirirken birebir vakitte iç siyasete de değinen bir tahlil hazırladı. Erdoğan’ın yürüttüğü dış siyasetin sertleştiğine dikkat çeken Pitel, “Diplomatlar ve analistler yürütülen bu stratejinin hem iktisat hem de bölgesel ve global güçlerle bağlantılar açısından büyük riskler taşıdığı konusunda uyarıyor” sözlerini kullandı.
Pitel tarafından Erdoğan’ın geçen ay gerçekleştirdiği Azerbaycan- Bakü merasimi hatırlatılarak:
“Geçtiğimiz son baharda yeni bir çatışma patlak verdikten sonra Batılı güçler ateşkes davetinde bulunurken, Erdoğan’ın tüm tartısını Azerbaycan’ın gerisinde koymaya verdiği karar odunsuz retorik ve sert gücün hazır kullanımı ile karakterize edilen, giderek artan sert dış siyaset duruşunun en son tezahürüydü” denildi.
“YENİ DÜŞMANLAR YARATAN MÜDAHALELER”
Geçtiğimiz 5 yıl içerisindeki Erdoğan tarafından yürütülen dış siyaset ataklarına yer verilen tahlilde “Erdoğan Suriye, ve Kuzey Irak’a operasyonlar düzenledi ve Yunanistan’la deniz alanında açmaza giren NATO müttefikleriyle karşı karşıya getirerek eski rekabetleri tekrar alevlendirdi ve yeni düşmanlar yaratan müdahalelerde bulundu” yorumunda bulunuldu.
ERDOĞAN, TRUMP’I KAYBETTİ
FT tarafından, geçtiğimiz haftalarda Erdoğan’ın, ABD’de seçim hezimeti yaşayan dostu Donald Trump’ı kaybettiği belirtildi. Batı’yla yakınlaşma adımlarına değinen Pitel durumu, “Türkiye’nin artan ekonomik sorunlarını gidermek için yabancı sermayeyi geri çekme muhtaçlığı duydu- Erdoğan, Batı ile yeni bir sayfa açma amacına geri döndüğünü söz etti. Laura Pitel tarafından Batı’yla yaklaşma adımları, “Ancak Erdoğan’ın Türkiye’nin AB, ABD ve Orta Doğu ülkeleri ile alakalarına ziyan veren bahislerde uzlaşmaya istekli olup olmadığı belirsizliğini sürdürüyor” formunda yorumladı.
FT’nin kaynak olarak dayandırdığı Avrupalı bir diplomat,” Zeytin kısmı olarak tanımlanabilecek adımlar attı fakat bunların hepsi çok küçük şeylerdi, kıymetli hiçbir şey yoktu. Temelde iki tarafında anlaşamadığı mevzulara bakarsanız, taraflar topun birbirlerinde olduğunu düşünüyor. Bu yüzden de bir yere varılması çok zor” dedi.
“MUHAFAZAKAR TABANA OYNUYOR”
2002’de iktidara gelen Erdoğan, kendisini uzun müddettir hem yurt içinde hem de yurt dışında “Türkiye’yi yine büyük güç yapacak” bir vizyon sahibi biri olarak göstermeye çalıştığına işaret eden Pitel tarafından, Erdoğan’ın yürüttüğü siyaset için, “Erdoğan vakit zaman kendisini Müslüman dünyasının önderi olarak göstererek muhafazakâr tabana oynuyor öbür bir yandan da milliyetçi tanımlama ve lisanı kullanıyor” sözünü kullandı.
DİPLOMATLAR VE ANALİSTLER UYARIYOR
Diplomatlar ve analistler yürütülen bu stratejinin hem iktisat hem de bölgesel ve global güçlerle münasebetler açısından büyük riskler taşıdığı konusunda uyardığı tahlilde vurgulandı. Financial Times tarafından, “10 yıl evvel Türk dış siyasetinin ana unsuru “komşularla sıfır sorun” iken, Türk analistler artık yeni mantranın “sorunsuz sıfır komşu” olduğu konusunda latife yapıyorlar. Erdoğan’ın dış siyaseti, eleştirenler tarafından Güney Avrupa, Batı Asya ve Kuzey Afrika’yı kapsayan ve imparatorluk periyoduna atıfta bulunularak “neo-Osmanlı” olarak tanımlanıyor” tabirleri kullanıldı.
Türk yetkililer ise yalnızca ülkenin çıkarlarını koruduğunu tabir eden Pitel’a değerlendirmede bulunan bir kaynak ise bu durumu şöyle tanımlıyor: “ Fransa müdahale ettiğinde- yalnızca Fransa- kimse onlara Napolyon üzere davranıyorsunuz demiyor.”
Berlin’deki Alman Memleketler arası ve Güvenlik İşleri Enstitüsü’nde araştırmacı olan Sinem Adar demecinde durumu, “Türkiye ile çatışan ülkelerin geniş bir cephesi” halinde kıymetlendirdi.
MERKEZİ İKTİDAR
2016 yılından sonra Erdoğan, MHP ile kurduğu seçim ittifakının da yer aldığı tahlilde, “Özellikle ulusal güvenliğe değer vererek Kürt ayrılıkçılarına karşı çok sağcı bir siyaset benimsedi” yorumunda bulunuldu.
Özyeğin Üniversitesi’nde Milletlerarası Alakalar profesörü olan Cihan Balta’nın FT’ye yaptığı değerlendirmeye nazaran ittifakın, ‘Türkiye’nin kesinlikle yükselmesi gereken benzeri fikirleri var.’ Laura Pitel’a nazaran, “2018’de başkanlık sistemine geçiş Türkiye’nin doğal yönelimini Batı’ya hakikat gören klâsik Dışişleri Bakanlığı’nın rolünü zayıflattı. Erdoğan, deniz çok maceracılıkta siyasi rakiplerinden çok az geri çekildi. CHP tarafından ise bu yürütülen bu diplomatik olmayan lisan eleştirildi. Erdoğan dış politikayı iç siyasi karlar için kullandı.”
İNSAN HAKLARI İHLALLERİNDEN AVRUPA KAYGILI
Pitel en son yaşanan yaptırım gündemine de değindiği tahlilinde “Şimdi Avrupa, teknik olarak bloğa katılmaya hala aday olan bir ülkede insan haklarındaki ihalelerden kaygılı. Erdoğan’ın Rusya’dan bir S-400 hava savunma sistemi satın alma kararı Washington’u kızdırdı ve geçen ay uzun vakittir beklenen ABD yaptırımlarını tetikledi” değerlendirmesinde bulundu.
Cumhuriyet