Batman’ın Kozluk ilçesinin kırsal bölümlerinde asırlardır tıpkı yolla üretilen kaya tuzu, köylülerin geçim kaynağı durumunda bulunuyor.
Kozlu kırsalında köylüler, dağlardaki doğal kaynak sularından tuzu, yaz sıcağında uzun uğraşlar sonucu elde ediyor.
Alındıkları biriktirme havuzlarında suyun buharlaşmasıyla elde edilen kaya tuzu, köylüler tarafından kimi vakit yol kenarında kimi vakit da etraf vilayet ve ilçelere satılıyor.
Doğal ortamda kimyasal kullanılmadan üretilen kaya tuzu, bilhassa salamura eserler, kavurma, peynir ve turşu üretiminde kullanılıyor.
“HAVA NE KADAR SICAK OLURSA TUZ O KADAR HOŞ ÇIKIYOR”
Derince köyünde tuz üretimi yapan Vahdettin Yüksel, AA muhabirine, dedelerinden kalan mesleği devam ettirdiklerini söyledi.
Geçimlerini bu yolla sağladıklarını anlatan Yüksel, “100 yıldır bu işi yapıyoruz, bu türlü de devam edeceğiz. Bu tuz doğal sudan çıkıyor. Hava ne kadar sıcak olursa tuz o kadar hoş çıkıyor. Üretimini yaptığımız tuzu Siirt, Batman, Mardin, Şırnak, Van, Bitlis ve bazen de Diyarbakır’ın ilçelerine götürüyoruz” dedi.
Köylerinin 200 yıllık tarihe sahip olduğunu anlatan Atmeca, şunları kaydetti:
“Atalarımız bu kuyulardan yararlandı. Biz de kaynakları gördükten sonra farklı kaynaklar elde etmeye çalıştık. Çıkan suyu 4 metrelik kuyulara aktarıyoruz. Bu kuyularda bir hafta dinlendiriyoruz, tuzluluk oranının daha fazla olması için. Akabinde havuzlara aktarıyoruz. Bir hafta bekledikten sonra buharlaşan suyun içinde tuz tabana çöküyor ve tuzu çıkarıyoruz. Kuruması için 2 gün bekletiyoruz ve akabinde çuvallara dolduruyoruz.”
Kimilerinin tuzu makinede öğüttüğünü anlatan Atmeca, “Biz öğütmüyoruz zira halk kaya tuzunu bu formda tercih ediyor” diye konuştu.
“KENDİ İMKANLARIMIZLA ÜRETİM YAPIYORUZ”
Üreticilerden Nihat Yüksel de bu topraklarda asırlardır tuz üretimi yapıldığını, kendilerinin de bu geleneği devam ettirdiğini söyledi.
Evvelki yıllarda tuzun az çıkması nedeniyle bölgeden öteki vilayetlere mevsimlik personellerin gittiğini belirten Yüksel, üretim arttığı için artık vatandaşların kendi köylerinde kaldığını bildirdi.
Yüksel, şu tabirleri kullandı:
“Madeni kazdığımız vakit eski kalıntılar içinden çıkıyor. Yılda 4 ay çalışıyoruz. Mayısın sonlarında başlıyoruz, eylülün sonlarına kadar devam ediyoruz. Burası mevsimlik işçiliğin de önüne geçti. Herkes geçimini buradan sağlıyor. Tuz olmasaydı göç ederdik. Civar köylere, Muş, Siirt ve Batman’a götürüp satıyoruz. Kimi vakit da toptancılar gelip bizden alıyor. Bu tuz saf kaya tuzu olduğu için turşu, peynir ve zeytini bozmaz. İçerisinde hiçbir katkı unsuru yok. İnsan gücüyle, kendi imkanlarımızla üretim yapıyoruz.”
Cumhuriyet