Fransa’nın ve İtalya’nın, Türkiye’nin Doğu Akdeniz’in batısına yanlışsız konumlanmasından rahatsızlık duyduğunu kaydeden Çelikpala, “İngiltere, serinkanlı biçimde bölgede olan biteni izliyor. AB’ye karşı uzaklıklı. Rusya ise Suriye ve Libya’da bir istikrar yakaladığı için Doğu Akdeniz sorununa temkinli yaklaşıyor” dedi.
Çelikpala, 24 Eylül’de AB toplantısının olduğuna dikkat çekerek bölgedeki konumlanışların eylül ortalarında netleşeceğini belirtti.
Prof. Dr. Çelikpala, Doğu Akdeniz’de gün gün değişen istikrarları ve bölgedeki ülkelerin konumlanışlarını Cumhuriyet’e yorumladı. “NATO büsbütün ortada kalmış vaziyette. AB de ortak bir karar çıkaramıyor. Doğu Akdeniz’deki istikrarlar, büsbütün ülkelerin kendi çıkarlarına bağlı olarak gelişiyor” diyen Çelikpala, ülkelerin şimdiki tavırlarını şöyle kıymetlendirdi:
DÖNÜŞ GAYRETI
Fransa: Fransızlar, Türkiye’nin Doğu Akdeniz’in batısına-ortalarına gerçek kaydığı için kendi nüfuz alanına girdiğini düşünüyor. Macron’un yapmaya çalıştığı şey, tekrar jeolopolitik stratejik oyuna geri dönmek. Lakin bunun maliyeti var. Türkiye, Libya ile hangi dengeyi kuruyorsa benzerilerini biraz sonrasında GKRY ile yahut Ortadoğu Gaz Forumu’ndaki aktörlerle kurup, orayı yönlendirmeye çalışıyor. Fransa da AB içinde büyük bir aktör olduğu için Yunanistan’ın işine geliyor. Zira AB içinde bulduğu tek takviye bu.
İngiltere: İngiliz ismi duymuyoruz. İngilizler, serinkanlı biçimde tüm olan biteni izliyor lakin bölgedeler. Kıbrıs’ta ve Doğu Akdeniz’de bulunmalarının onlara nazaran “uluslararası yasal gerekçeleri” var. Buradan büyük bir çatışma çıkmayacağını, çıkarsa da çatışma sonrası denkleme girerek güç kazanacaklarını düşünüyorlar.
ABD ve İtalya: ABD seçime gidiyor, ona karşın kendini burada konum almak zorunda hissediyor. Donanması burada, ABD uçak gemisi Akdeniz’de kesinlikle bir tane oluyor, bazen sayı artıyor. ABD ve İtalya, hem Türklerle hem Yunanlarla bölgede geçiş eğitimi yapıyor. Karşılıklı denetleme ve üstü örtülü tartma teşebbüsleridir. ABD ve İtalya, sessizce diplomasi yapıyor. NATO da işi bu gruba devretmiş vaziyette. 3 NATO ülkesinin (Fransa, Türkiye, Yunanistan) çatışmasını fakat çok büyük ölçekli bir aktör denetim edebilir. Bu ölçekte de bir tek ABD var. ABD şu an NATO ismine denetimle vazifeli.
Almanya: Oyun AB içinde Almanya-Fransa istikrarına dönmüş durumda. AB, son periyotta büsbütün Almanya demek. Türkiye’den giden tüm iletiler, aslında Almanya’ya giden iletiler. Diğer bir aktörün bu oyunda istikrar kurabileceğini kimse düşünmüyor. Arabulucu lazımsa AB şemsiyesi altında lakin Almanya olabilir. “Almanya, Türkiye’ye yakın konum alır mı” diye düşünüyorsak, bu olmayacak. Asıl sorun, Yunanistan’a da yakın konum almaması.
Rusya: Rusya bugünlerde yavaş ve daha sessiz bir stratejide. Zira Suriye’de bir istikrar yakaladı, Libya’da oyunun içinde. Kürtler ile son devirde görüşmeye başlaması ise dikkat cazibeli. Alana iniyorlar, sanki Libya’daki değişikliklerin içinde neredeler, Fransızlarla ne düzeyde görüşüyorlar şu an bilemiyoruz. Bunların tesirlerini eylül ayının ortalarından itibaren görmeye başlayacağız. 24 Eylül’de AB’nin toplantısı olacak. O tarihe kadar durumlar daha görünür hale gelecek. AB, kendi içinde görüşürken Yunanistan’a da biraz akıllı ol diyecek. Toplantıdan Türkiye’ye yaptırım kararı çıkarsa, işler daha karmaşık hale gelir. Türkiye’ye yaptırımla bu işler artık çözülmez, o çizgiyi geçtik. Zira Doğu Akdeniz artık bir beka sorunu olarak görülüyor. Beka sorunu demek, maliyeti ne olursa olsun ödenecek demektir.
‘ORTADOĞU’NUN DENİZ ÇATIŞMA ALANI’
Bölgedeki ülkelerin, memleketler arası alanda Türkiye’nin haklılığının farkında olduklarını belirten Çelikpala, şu değrelendirmelerde bulundu: “AB ülkeleri, ‘Tarihsel geçmişimiz, medeniyetin beşiği bu topraklar’ fikriyle Yunanistan’ı müdafaa eğiliminde. Bir yandan da kaynak paylaşımında aktif olmak istiyorlar. Türkiye ile oynamak her vakit zordur lakin zafiyetleri olan Yunanistan’ı yönlendirmek çok kolaydır, bunu biliyorlar. Duygusal davranan Yunanistan’dan daha büyük hisse alabilirler. Bölgede, oyunu iyi oynayacak çok tesirli başkanların olmaması da büyük sorun. Akdeniz’de, Suriye’den Libya’ya ve GKRY’ye kadar yönetilemez sıkıntılar var artık. Bu meselelerle baş edemeyince hepsi birden patlak vermeye ve birbiriyle bağlantılanmaya başladı. Sistem içindeki boşluklar, oyun karmaşık hale getirip farklı aktörleri devreye sokuyor. Doğu Akdeniz, artık Ortadoğu’nun deniz alanındaki çatışma alanı oldu.”
Cumhuriyet