Türk Lirası’nda son günlerde hızlanan paha kaybı korkutuyor. Global piyasalarda dolar, koronavirüs telaşları nedeniyle gerilerken, Dolar/TL 7.30 ile tarihi tepesini gördü. Avro /TL 8.67 ile rekor kırdı. Borsa İstanbul ise adeta çakıldı.
Yeditepe Üniversitesi Finansal İktisat Ana Bilim Kolu Lideri Prof. Dr. Veysel Ulusoy’e nazaran, döviz piyasasında oynaklığın Borsa İstanbul ve kıymetli madenler (altın, gümüş ve paladyum gibi) piyasalardakilerle eş anlı bir biçimde yaşanması doğal olarak iktisatta bir türbülans yaşattı. Bu devirde en çok küçük yatırımcının canının yandığını vurgulayan Ulusoy, bu noktadan sonra Merkez Bankası’nın faizi yükseltmesinin de işe yaramayacağını söz etti.
“Makyaj aktı ve gerçek ortaya çıktı fakat çok sancılı oldu” diyen Prof. Dr. Ulusoy piyasadaki son gelişmeleri cumhuriyet.com.tr için kıymetlendirdi:
İMKANSIZ ÜÇLEME
* Birkaç aydan beri yönetilen-döviz kuru sistemi biçiminde bir yaklaşımla tüm kurları makul bir düzeyde tutmanın maliyetini toplumun üzerine yıktık nihayet. Ekonomik teoride tüm makro dengelerin olumlu olduğu vakitlerde bile fiyatları birebir anda baskılama usulünün olmadığını bile bile, paranın fiyatı olan faizi, dövizin fiyatı olan kuru ve eserinin fiyatını yansıtan enflasyonu denetim etme güdüsü ile hareket ettik. İmkânsız üçleme olarak da biline bu yaklaşıma nazaran fakat bir fiyatı denetim edip (hedeflemek) ve piyasa şartlarına bırakmak gerekir.
* Bu şartlar olağan vakitte bile yapılmazken, biz her üçünü de bütçe açığının doruğa ulaştığı, dış ticaret açığının yapışkan hale geldiği, istihdamdaki azalmanın 4 milyon şahsa ulaştığı bir dengesizlik sürecinde piyasaya büyük ölçülerde para sunarak denetim etmeyi, hedeflemeyi amaçladık.
EN ÇOK KÜÇÜK YATIRIMCININ CANI YANDI
* Döviz piyasasında oynaklığın Borsa İstanbul ve kıymetli madenler (altın, gümüş ve paladyum gibi) piyasalardakilerle eş anlı bir formda yaşanması doğal olarak ismine ne dersek diyelim bir türbülans yaşattı iktisatta. Bilhassa, bu dalgalanmadan borsadan çıkıp ucuz kur ile döviz alıp yurt dışına giden borsa yabancı yatırımcıların yerine gelen ve aslında çaresizlikle borsaya tasarruflarını akıtan küçük yatırımcıların en çok canının yandığı küme olduğunu da vurgulamak gerekir.
* Doğal olarak durup dururken olmadı tüm bunlar… Gelirin gerçek olarak artmadığı, ekonomik büyümenin uzun müddetten beri yaşanmadığı, 10 birkaç yıldan bu yana yatırımlarda iki haneli düşüşlerin gerçekleştiği, tüketimin rafları boşaltamadığı bir süreçte genişlemeye anlamsız bir halde kredi genişlemesi ile yapmaya çalıştık. Fakat burada bilinmeyen bir gerçek tüm bunların makyaj olduğu gerçeğiydi. Sonuçta bu makyaj aktı ve gerçek ortaya çıktı fakat çok sancılı oldu.
UZUNLUĞUMUZU AŞAN DIŞ BORÇ VE YALANCI ZENGİNLİK
* Iktisatta son devirde yaşanan garipliklerin başında dış borcu yine finanse etmek için ödediğimiz döviz faizinin birinci kez yurt içi lira mevduat faizini aşmış olması gelmektedir. Bu tahminen de makro dengesizliği yanında mikro etkinsizliği söz eden en besbelli sonuçtur; nedeni ise uzunluğumuzu aşan dış borç hacmi ve yaşanan yalancı zenginliktir.
* Ayrıyeten Merkez Bankası’nın faizi direkt yahut dolaylı olarak yükseltmesi de bu sürece katkısının olmayacağını da görmek değerli.. maksat olağan yalnızca ateşi düşürmek değilse.
* Halkın elindeki döviz fiyatı Merkez Bankası rezervlerinden fazla olursa makro istikrarlar bozuktur denir. Bunun yanında dış borç hacminiz ihracat gelirlerinin 2 katından fazla ise döviz kurunun üste gitmesini önlemeniz zorlaşır.
Cumhuriyet