Tez-Koop-İş Sendikası uzmanı Dr. Emirali Karadoğan’ın anketi, market personellerinin salgın periyodunda nasıl sömürüldüklerini ortaya koydu. Buna nazaran, çalışanlar hiçbir muhafaza olmayan ortamlarda uzun müddet çalıştırıldı. İş yüklerindeki artışa karşın fiyatları sabit kaldı. Az sayıda işçiye daha fazla iş yaptırıldı. Karadoğan’ın yaptığı anketten yansıyanlar şöyle:
– Market çalışanlarının yaklaşık yüzde 80’i, alınan tedbirlerin yetersiz olduğunu düşünüyor.
– Iştirakçilerin yüzde 53’ü işyerinde toplumsal uzaklık ve kalabalık denetiminin ihlal edildiğini bildirdi. Ferdî gözetici donanımın yetersiz olduğunu belirtenlerin oranı yüzde 16 olarak öne çıktı. Esirgeyici gözlük ve siperliklerin yetersiz olduğunu belirtenlerin oranı da yüzde 21 oldu.
EK FIYAT BEKLİYORLAR
– Toplumsal aralık ve tedbir seviyesi alakasında “durum hayli kötü” diyenlerin oranı yüzde 60, “zayıf” diyenlerin oranı yüzde 27.
– Patronlar salgın mühletince çalışmaları nedeniyle emekçilere rastgele bir dayanak vermedi. Ankete katılanların yüzde 66’sı hiçbir takviye alamadıklarını bildirdi.
– Hiçbir katkı alamayan emekçilerin işyerlerindeki tedbir seviyeleri de hayli berbat. Iştirakçilerin yüzde 85’i alınan tedbirlerin “zayıf ve kötü” olduğunu bildirdi.
– Personellerin yüzde 41’i ek fiyat beklediklerini lisana getirdi.
– Çalışanlar salgın nedeniyle konutta kalması ya da rapor alması durumunda da fiyatın tam ödenmesine dair teminata sahip değil. Her 100 personelden yalnızca 2’si bu teminata sahip. Yüzde 59’u bu türlü bir garantiye sahip olmadığını bildirdi.
‘BİR DE FIRÇA YİYORUZ’
– Market emekçilerinin yüzde 16’sı mağazadaki bir çalışana Covid-19 teşhisi konulduğunu bildirdi.
– Covid-19 teşhisi konulan çalışanların çalıştığı işyerlerindeki tedbir seviyesine bakıldığında ise “oldukça kötü” diyenlerin oranı yüzde 61. Zayıf diyenlerin oranı da yüzde 27.
– Market içerisinde toplumsal araya uyulmadığı yapılan mülakatlarda da lisana getirildi. Görüşlerden kimileri şöyle: “Maskesiz gelenleri uyarın deniyor; lakin içeri almayın denmiyor. Biz vardiyada 2 kişi çalışıyoruz. Mal geldiğinde bir kişi onlarla uğraşıyor, birini de kapıya koyamıyoruz ki. Kimseyi takip edemiyoruz. Mağazalara müşteri hududu getirildiğinde müşterilerden fırça yiyoruz. Banka ve postane üzere yerlerde sıraya girip bekleyen müşteri, markete gelince birebir sabrı ve saygıyı market çalışanına göstermiyor. Müşteriler çok agresif. İçlerinde işini kaybedenler var. Bu iyice tansiyonu artırıyor. Birtakım müşteriler burnumuzun tabanına giriyor. Aslında işçi yetersiz bir de müşteriyi denetlemeye yetişemiyoruz”.
500 SAAT FAZLA MESAİ
– Market çalışanlarının ağır iş yüküne rağmen, kâfi müdafaa tedbirleri alınmadan çalıştırılması, mülakat yapılan personeller tarafından sıklıkla lisana getirildi. Kimi görüşler şöyle: “Bu süreçte iş yükümüz çok arttı. Müşteriler kıtlık olacakmış üzere alışveriş yapıyor. Biz müşteri azalır derken daha da arttı. Olağan vakitlerde 5 kişi ile çalışıyorduk. Bu yoğunlukta yeni işçi de almadılar. Virüs sürecinde işin artmasıyla uğraşırken bir de konutlara servis hizmeti başladı. Tıpkı çalışanla bir de meskenlere servis yapmak zorunda bırakıldık. Halbuki bu, misyon tarifimizde yok. Işçi yetişmediği için fazla mesai yaptırılıyor. Yıllık 270 saat değil, neredeyse 500 saat fazla mesai yapıyoruz. Kimi mağazalarda 5 gün boyunca birebir şahıslar 11 saat full çalıştı.”
Cumhuriyet