Getty Images
Bugün 10 Eylül Dünya İntiharı Tedbire Günü. İstatistiklere nazaran her 40 saniyede biri, hayatına son veriyor.
Dünya Sıhhat Örgütü’ne nazaran her yıl 800 bin kişi intihar ederek hayatını kaybediyor; birebir vakitte intihar 15-29 yaş ortası gençlerde yol kazalarından sonra en çok görülen ikinci vefat sebebi.
Geçen yıl ABD’de yayımlanan bir araştırmaya nazaran intihar eden tek bir kişi, 135 kişi üzerinde sarsıcı bir tesir yaratıyor.
Lakin bu istatistiklere karşın intihar gerektiği kadar ele alınan ve dikkat çekilen bir bahis değil.
Kentucky Üniversitesi’nden Dr. Julie Cerel, intihar eden bireye kendini yakın hissedenler üzerinde bu hadisenin yarattığı psikiyatrik tesirin çok daha ağır olduğunu söylüyor.
BBC, Dünya İntiharı Tedbire Günü’nde intiharla ilgili fikirleri olan biriyle nasıl konuşulması gerektiğini derledi.
Bir biçimde konuşmaya başlayın
Akıl sıhhati ile sıkıntılar üzerine çalışan bir toplumsal yardım kuruluşu olan Rethink sözcüsü Emma Carrington, intiharla ilgili konuşmanın gerçek ya da yanlış bir yolu olmadığını, değerli olanın bu mevzuyla ilgili konuşmak olduğunu vurguluyor.
Carrington, “Öncelikli olarak bunun güç bir konuşma olduğunun farkına varmalıyız. Bunlar her gün yaptığımız konuşmalar değil. Bu yüzden doğal ki gergin olacaksınızdır ve bunda bir sorun yok. Durumu daha makûs yapamazsınız zira zati makûs bir durum bu. Kıymetli olan yargılamadan dinlemek” diyor.
İngiltere’de intiharla çaba eden yardım kuruluşu Samaritans, intihar etmeye meyilli biriyle konuşurken şunlara dikkat edilmesi gerektiğini söylüyor:
- Karşınızdaki kişinin rahat edeceği sessiz bir yer seçin.
- İkinizin de konuşmak için yeteri kadar vakti olduğundan emin olun.
- Yanlış bir şey söylerseniz paniklemeyin, kendinize fazla yüklenmeyin.
- Karşınızdaki bireye odaklanın, göz kontağı kurun, telefonunuzu kenara bırakın ve bütün dikkatinizi verin.
- Sabırlı olun. Bir kişinin açılması vakit alabilir.
- Evet ya da hayır gerektiren sorulardan çok daha uzun karşılık gerektiren sorular sorun. Anladığınızı denetim edin.
- Bölmeyin ya da bir tahlil önermeyin. Öbür kişinin nasıl hissettiğine dair kendi niyetlerinizi ileri sürmeyin.
- Profesyonel bir yardım aldıklarından emin olun.
Kriz anlarında daha çok görülüyor
Dünya Sıhhat Örgütü’nün 2016 bilgilerine nazaran erkeklerde intihar oranı daha yüksek.
Her 100 bin erkekten 13,5’i, her 100 bin bayandan 7,7’si dünya çapında intihar ediyor.
Türkiye’de de birebir data tabanına nazaran erkeklerde intihar oranı her 100 bin bireyde 11,3 iken bayanlarda 3,2.
İntihar ile depresyon ve alkol kullanımı üzere akıl sıhhati ile bağlı sıkıntılar ortasında bir bağ gözlemlense de çok sayıda intiharın gerilim, mali meşakkat, ayrılık, kronik bir acı ya da hastalık üzere kriz anlarında meydana geldiği belirtiliyor.
Kırsal alanlarda intihar oranı yüksekken toplumun genelde ayrımcılığa uğrayan kesitleri -mülteci, göçmen, LGBTİ ve mahkumlar gibi- daha meyilli olabiliyor.
Dünya Sıhhat Örgütü’ne nazaran çatışma alanlarında yaşayan, felaketlere, şiddete, tacize, kayba maruz kalan şahıslar de riskli kümeler ortasında sayılıyor.
Rethink’ten Carrington, bir insanın etrafında beşerler olsa da yalnız hissedebileceğini belirterek bu bireylerin dayanak göremedikleri vakit dayanamayacak üzere hissedebileceklerini belirtiyor.
Toplum ne yapabilir?
Dünya Sıhhat Örgütü’ne nazaran intiharların önlenmesi için hükümete de düşen misyonlar var:
- Tabuları yıkıp bahis ile ilgili konuşmak.
- Gençlerin hayatın getirdiği gerilim kaynaklarıyla gayret edebilmesi için bilhassa okullarda eğitim vermek.
- Sıhhat vazifelilerinin intihara meyilli davranışları tespit etmesi ve harekete geçmesi için eğitim vermek.
- Riskli olan bireyleri belirleyerek uzun bir müddet boyunca onlarla irtibat halinde olmak.
- Ölümcül araçlara erişimi kısıtlamak.
BBCKonuşarak önyargıları kırın
Akıl sıhhati tertipleri, intihar hakkında konuşmanın bu olguyu insanların başına yerleştirdiği önyargısını kırmak için uğraş harcıyor.
Avustralya eski başbakanı Julia Gillard’ın başında olduğu Beyond Blue ismindeki tertip, intihar hakkında konuşmanın intiharla ilgili niyetleri olan bireylere umut aşılayabileceğini öne sürüyor.
Getty ImagesTertibin 3 bin Avustralyalı ile yaptığı araştırmaya nazaran bireylerin yüzde 30’u biriyle intihar hakkında konuşursa bu bahiste yanlış fikirler verebileceğini düşünüyor.
Tıpkı vakitte iştirakçilerin yarısından fazlası intiharla ilgili niyetleri olanlara yalnızca profesyonellerin yardım edebileceğine inanıyor.
Eski siyasetçi Gillard ise “Tehlikede olan birine dayanak vermek için sıhhat uzmanı olmanız gerekmiyor. Yalnızca bu konuşmayı yapmaya hazır olmanız gerekiyor” diyor.
Carrington da profesyonel yardımın ilaç ve terapiye erişim sağlaması için gerekli olduğunu belirtirken intihar hakkında açık açık konuşmanın önyargılı olmadığınızı göstereceğini söz ediyor.
Bunun da kısa devirde karşınızdakilerin inançta olmasını sağlayacağını aktarıyor: “Belki, ‘Yo, benim aklımda bu türlü bir şey yoktu’ diyip kestirip atabilirler. Lakin birçok kişi için çok berbat hissediyorlarsa bu başlarının ardındaki bir fikir olabilir.”
Bugün hakkında konuşun
Carrington, hakkında kaygılandığınız şahsa, “bugün nasıl hissettiğini” sormanın faydalı olduğunu aktarıyor; bugün sözündeki vurgu sayesinde büyük bir soruyla karşılaşmış olmayacaklardır.
Carrington, intiharı düşünen bir kişinin bu mevzuyu tabir etmesinin birkaç kere konuşmayı gerektireceğini, değerli olanın itimat tesis ederek yargılanmayacakları hissinin verilmesi olduğunu vurguluyor.
Bilgi notu: Bu haber birinci olarak 10 Eylül 2019’da yayınlanmıştır.
Cumhuriyet
