Tıpta yaşanan gelişmeler, tedavi usullerindeki iyileşmeler ve erken teşhis sayesinde bir vakitler ‘çağın hastalığı’ olarak tanımlanan kanser, ismi ‘ölüm’ ile özdeşleşen bir hastalık olmaktan çıkmıştı. Lakin pandemi şartları, kanser tedavisinde elde edilen bu başarıyı gölgeledi. Zira erken teşhis ve tarama programlarına yönelik müracaatların azalması ve tedavilerin aksaması, kanserden ölümlerin artması kaygısına yol açtı.
Geçen yıl mart ayında global salgın olarak ilan edilen Covid-19, tüm sıhhat sistemini kökünden etkiledi. Covid-19 virüsünün bulaşmasını önlemek için alınan önlemler nedeniyle birçok hastane pandemiye ayrıldı. Acil olmayan ameliyatlar ve tedaviler, salgın sonrasına ertelendi. Öbür taraftan hastalar da sıhhat kurumlarına gitmekten korktuğu için teşhis ve tedavilerde aksamalar yaşandı. Tüm bu süreç, bilhassa erken teşhisin tedavide çok büyük değer taşıdığı kanser hastalığı için telaş verici olmaya başladı.
“KANSER TARAMALARI YÜZDE 90 DÜŞTÜ”
Geçen bir yıllık müddette göğüs, rahim ağzı ve kolon kanseri taramalarının yüzde 80-90 oranında düştüğüne dikkat çeken Tıbbi Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Aziz Muharrir, “Rutin muayenelerin de seyrekleşmesi nedeniyle tesadüfen konulabilecek kanser teşhislerinde da bir azalma yaşandı. Geçen yıl mart ayında konulan göğüs kanseri tanısı bir evvelki yıla nazaran yüzde 51 daha az. Tüm kanser teşhislerinde ise yüzde 65’lik bir düşüş yaşandı. Kolay bir hesapla; Türkiye’de yaklaşık her yıl yeni teşhis alan kanser hasta sayısının 160 bin kişi olduğunu düşünürsek 2020 yılında 100 binin üstünde kişi kanser tanısı alamamış diyebiliriz. Yani 100 bin kişi kanser olduğunu bilmeden yaşıyor aramızda… Bu düşüşün nedeni ise maalesef kanserin azalması değil, kanser taramalarını aksatması ve virüs bulaşır telaşıyla şikayetleri olmasına karşın doktora başvurmamalarından kaynaklanıyor. Yani beşerler kanser olduklarından haberdar olmuyor” dedi.
“KANSER TANISI KONULAN HASTALARIN YÜZDE 32’Sİ İLERİ SEVİYE”
Pandemi şartlarının kanser hastalığının görülme sıklığını tepeye taşımaması için erken teşhis ve farkındalık konusunun kıymetine vurgu yapan Prof. Dr. Aziz Müellif, “Yapılan bir araştırmaya nazaran Eylül 2020’de kanser tanısı konulan hastaların en az yüzde 32’sinin beklenenden daha ileri evrede. Mevcut datalar de önümüzdeki yıllarda teşhis konacak kanserlerin daha ileri evrede olacağı ve bundan ötürü tedavilerin zorlaşacağını gösteriyor. Bu nedenle bilhassa kanser açısından aile hikayesi olanlar ya da kanser açısından risk kümesinde olanlar ve bir ekip şikayet ve belirtileri olanların tarama ve tetkiklerini yaptırmaları konusunda cesaretlendirilmeleri gerekir” diye konuştu.
“KANSER ÖNLENEBİLİR BİR HASTALIK, AMA…”
Kanserin büyük oranda önlenebilir bir hastalık olduğunu söyleyen Müellif, “Çünkü kanser yüzde 90 çevresel ve yüzde 10 oranında ise genetik faktörlere bağlı. Çevresel faktörler ortasında en değerli yeri sigara, obezite, yanlış beslenme, hareketsiz ömür, alkol ve enfeksiyonlar tutuyor. Bu risk faktörleri kaldırılırsa kanser gelişme riski de değerli bir oranda azalmış olur” dedi.
Risk faktörleri hakkında toplumun aydınlatılması gerektiğine işaret eden Muharrir, kanserden korunmak için dikkat edilecek 7 değerli noktayı şöyle sıraladı:
1- Tütün eserlerinden kaçının
Sigara ve öbür tütün eserlerinin tüketilmesi kanser riskini artırıyor. Sigara içmediği halde dumana maruz kalanlarda da risk yükseliyor. Akciğer kanserinin yüzde 90’a yakın kısmı sigaradan ötürü gelişiyor. Ayrıyeten baş-boyun, yemek borusu, mesane, rahim ağzı, pankreas ve böbrek kanseri üzere birçok kanser cinsine de yol açıyor. Tütünden kaçınmak yahut bırakmak verebileceğiniz en kıymetli sıhhat kararlarından birisi ve kanserden korunmanın en kıymetli kesimi.
2- Ülkü kiloda olmaya çalışın
Hareketsiz hayat kilo artışına ve obeziteye kapı aralıyor. Obezite ise bilhassa göğüs, yemek borusu, pankreas, rahim, yumurtalık, kalın barsak, prostat ve böbrek kanseri riskini artırıyor. Ülkü kilonuzda olmak kanserden korunmada kıymetli bir etken.
3- Sağlıklı beslenin
Günlük beslenmenizde 4-5 porsiyonluk sebze-meyve dağılımına ehemmiyet verin. Bu sayede ülkü kilonuzu koruyarak birtakım kanser tiplerinin gelişimini de azaltabilirsiniz. Lifli besinleri tercih edin. Araştırmalara nazaran az lifli besin tüketenlerde kalın bağırsak kanseri daha sık görülüyor.
4- Alkolden uzak durun
Fazla alkol tüketimi bağışıklık sistemini zayıflattığı için kanser riskinin artmasına yol açabiliyor. Çok alkol, bilhassa baş-boyun, karaciğer ve pankreasta kanser gelişimine neden olabiliyor.
5- Hareketsizlikten kaçının
Fizikî aktivitenin artırılması ülkü kilonuzu denetim etmenize yardımcı olur. Bunun yanında fizikî aktivite göğüs ve kolon kanseri riskini de düşürebilir. Her gün en az yarım saatlik fizikî aktivite yapmaya itina gösterin.
6- Güneşten korunun
En yaygın kanser cinslerinden biri olan cilt kanserinden korunmak için güneş ışınlarının dik geldiği 10.00-16.00 saatleri ortasında direkt güneşe maruz kalmayın. Güneş ışınlarından korunmak için uygun kıyafet ve güneş kollayıcı kremler kullanın. Solaryumdan uzak durun.
7- Aşı yaptırın
Hepatit B aşısı ile karaciğer kanseri riski azaltılabilir. İnsan papilloma virüsü (HPV)’a karşı aşılanma ile rahim ağzı, anal, penis ve baş-boyun kanserine yakalanma mümkünlüğü düşürülebilir.
Cumhuriyet
