The Guardian’ın ortaya çıkardığı evraklara nazaran, NASA geçtiğimiz yıl, bünyesindeki 27 maymunun hayatına son verdi. Hayvan hakları savunucuları tarafından büyük reaksiyon çeken olay, 2 Şubat 2019 tarihinde NASA’nın Kaliforniya, Silikon Vadisi’ndeki Ames Araştırma Merkezi’nde gerçekleşti.
“Bilgi edinme özgürlüğü yasaları” kapsamında yayınlanan evraklara nazaran, ötenazi uygulanan 27 maymundan 21’i parkinson hastalığına sahipti.
Hayvanları bir barınağa taşımak yerine öldürme kararının alınması ise hayvan hakları savunucuları tarafından kınandı.
New Mexico Üniversitesi’nde hayvan etiği uzmanı olan John Gluck, “Bu maymunlar, laboratuvar hayatının tabiatında var olan etolojik yoksunluklardan ve hayal kırıklıklarından muzdariplerdi. Muhakkak ki barınakta yaşamak için bir bahta bile layık görülmemişler. Denememişler bile. Edepli olmak yerine hayvanlardan kurtulmayı seçmişler. Sorumlular utanç duymalılar” dedi.
ABD Temsilciler Meclisi’nden Kathleen Rice, NASA yöneticisi Jim Bridenstine’a mektup yazarak, kelam konusu vefatlar için bir açıklama yapmasını talep etti.
Rice, ABD hükümetini, araştırmalarda kullanılan hayvanların vakti geldiğinde “insani şartlarla misyonlarına son verilmesi” üzerine çalışma yapmaya davet etti.
NASA, geçmiş yıllardan beri maymunlara kimi uzay misyonlarında yer veriyor, lakin bu defa rastgele bir araştırmada kullanılmamışlardı. Maymunlar, Ames tesisinde yer alan NASA ve LifeSource BioMedical ortasındaki, kiracı bir ilaç araştırma kuruluşu bünyesinde barınıyorlardı.
LifeSource BioMedical’in CEO’su Stephanie Solis, maymunların yaşları ve sıhhat durumlarının berbat olması nedeniyle “yıllar önce” laboratuvara verildiğini söyledi.
Hayvanların tüm bakımlarını kendi bütçelerinden karşıladıklarını kaydeden Solis, “Onlara barınak şartları ile baktık. Yaşlanmış olmaları ve sıhhat durumlarının berbata gitmesi sonucu ömür kaliteleri epey düşük düzeydeydi. Bu nedenle insancıl bir formda ötenazi kararını alarak, sonuçları kabul etmeyi göze aldık” diye konuştu.
Solis, maymunların tesislerde bulunduğu müddet içerisinde hiçbir araştırmaya katılmadıklarını ve onlara “iyi bir ömür kalitesi” sunduklarını söyledi.
Son yıllarda ABD hükümeti, araştırmalarda maymunların kullanımını evreli olarak durdurmaya başladı. 2015 yılında Ulusal Sıhhat Enstitüleri’nin aldığı karar bir dönüm noktası olmuş ve biyomedikal çalışmalarda kullanılan tüm şempanzeler emekliye ayrılmıştı.
Bununla birlikte, pek çok laboratuvarlar maymunları denek olarak kullanmaya devam ediyor. 2017’deki deneylerde 74 bin maymun kullanılarak bir rekor kırılmıştı.
Bilim insanları, maymunların da hastalıkların incelenmesinde fareler üzere, öteki hayvanlardan daha iyi sonuçlar verdiğini sav ediyor.
Tüm açıklamaların akabinde bir NASA sözcüsü, “Nasa tarafından finanse edilen tesislerde rastgele bir primat (şempanze, maymun) bulunmadığını” söyledi.
Cumhuriyet
