Sıhhate Evet Derneği Lideri Prof. Dr. Elif Dağlı, satış noktalarında tütün eserlerinin reklam yasaklarını düzenleyen yasaya ve düz paket yönetmeliğine ahengini araştırmak üzere İstanbul’da ticareti ağır 6 ilçede 177 satış noktasında yaptıkları araştırmada, müşahede yapılan işletmelerin tamamında tütün eserlerinin çocukların göz hizasında bulunduğunun saptandığını ve satış noktalarının yüzde 84,7’sinde dolaplarda dizilimin yasaya uygun olmadığının görüldüğünü söyledi.
2019 yılında Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından, Tütün Mamullerinin Üretim Haline, Etiketlenmesine ve Denetlenmesine Ait Metot ve Asıllar Hakkında Yönetmeliğinin yayınlanmasını takiben 5 Aralık 2019 tarihinde düz paket uygulaması yürürlüğe girdi. Sıhhate Evet Derneği, düz paket uygulamasının tütün tüketimi üzerinde nasıl bir tesiri olacağı izledi ve piyasadaki sigara paketlerinin mevzuata ahengi, satış noktalarında sergilenme metotları ve kamuoyu tarafından paketlerinin nasıl algılandığını saptayabilmek üzere üç başka çalışma yürüttü. Çalışmalara ait dün online basın toplantısı gerçekleştirildi.
‘ÇOCUKLAR GÖREBİLİYOR’
“Satış noktalarında düz paket ve öbür tütün eserlerinin ticari teşhiri” başlıklı çalışmaya ait bilgi veren Prof. Dağlı, satış noktalarında tütün eserlerinin reklam yasaklarını düzenleyen yasaya ve düz paket yönetmeliğine ahengini araştırmak üzere İstanbul’da ticareti ağır 6 ilçenin 177 satış noktasının gözlendiğini söyledi. Müşahede yapılan işletmelerin tamamında tütün eserlerinin çocukların göz hizasında bulunduğu bilgisini veren Dağlı, şöyle devam etti:
“Yüzde 2,3’ünde satış ünitelerinde eski paketlerin bulunduğu görülmüştür. Satış noktalarının yüzde 84,7’sinde dolaplarda dizilimin yasaya uygun olmadığı, yüzde 79,7’sinde paket üzerindeki bandrollerin görseli kapatacak halde dizildiği, yüzde 52’sinde paketlerin fotoğraflı ihtarlarının görünür biçimde dik sergilenmediği, yüzde 4,5’inde grupman sergilendiği saptanmıştır. İşletmelerin yüzde 93,2’sinde paketlerin tıpkı nizama ahenk sağlayarak yerleştirildiği görülmüştür. Farklı ilçelerin satış noktalarında tıpkı paketlerin tıpkı sistemde sergilendiği tespit edilmiştir. ”
‘MEVZUATA AHENK YÜKSEK DEĞİL’
Sıhhate Evet Derneği İdare Şurası Üyesi Tanzer Gezer ise “Düz paket mevzuatına ahengin saptanması”na ait sunum yaptı. Piyasada bulunan sigara paketlerinin etiketleme ve paketleme özellikleri açısından yönetmelik tarafından belirlenen kurallara ahenk seviyesinin ortaya konması için yapılan çalışmanın, dört farklı tütün firmasının 22 markasından 105 adet farklı alt markalı paket üzerinde, görerek 126 kriter incelemesi ile gerçekleştirildiğini anımsattı. Gezer, “Tütün firmalarının düz paket mevzuatına ahenginin yüksek olmadığı, mevzuatta kimi konuların daha detaylı belirtilmesi gerektiği anlaşılmıştır” dedi.
‘CAYDIRICILIĞIN OLMADIĞI KANAATİNE VARILDI’
Sıhhate Evet Derneği Üyesi Prof. Dr. Pınar Ay da “Standart sigara paketi ve başka paket dizaynları ile ilgili algının değerlendirilmesi”ne ait bir sunum yaptı. Ay, dünyada standard tek tip düz paket uygulaması yapılırken, ülkemizdeki sigara eserlerinde tek tip olmayan, çok çeşitli ambalaj dizaynlarının olduğunun gözlemlendiğini anımsatarak, özetle şunları kaydetti:
“Sigara kullananlarda standart düz paket ve başka paket dizaynlarının oluşturduğu algının ortaya konması hedefiyle niteliksel bir çalışma yürütülmüştür. İştirakçilere birebir fotoğraflı sıhhat ihtarına sahip, farklı dizaynlı eserleri içeren set gösterilip, her ambalajı değerlendirmeleri istenmiştir. İştirakçiler yüklü olarak standart paketleri, eski ve içimi sert olan sigaraları akla getirdiği için kaba ve itici bulduklarını, ekseriyetle ince kutulu dizaynları tercih ettiklerini belirtmişlerdir. Tek tip standart paket uygulaması olmadan düz paketin kullanmayı caydırıcı olmadığı kanaatine varılmıştır.”
Cumhuriyet
