Omega-3 ve proteinden varlıklı, sofraları süsleyen deniz eserlerinden kimileri bedene verdiği faydanın yanında ziyan da veriyor. Denizlerdeki kirliliğin artması, eserlerinde de ağır metal oluşumunu tetikliyor. Parkinson, Alzheimer, beyin ve omurilik tümörleri üzere birçok nörolojik hastalığı beraberinde getiren ağır metal cıvanın en fazla taban balıkları ve midye, istiridye üzere kabuklu eserlerde görüldüğünü söyleyen Dr. Öğretim Üyesi Murat Doğan, “İstavrit, hamsi üzere daha küçük balıklarda sorun çok az. Bizim günlük olarak 0, 05 miligram civarından fazla cıva aldığımız takdirde bedenimizde karaciğerimizde, böbreklerimizde, beynimizde birikmeye neden oluyor” dedi. 2007 yılında cıva zehirlenmesi geçiren Vedat Milor ise yaşadıklarını anlatarak, “Midye yemek, pil yemek üzeredir. Kuruntu yapmayın fakat kendinizde yavaşlık, dengesizlik, karıncalanma hissediyorsanız o vakit doktora görünüp ağır metal testi yaptırın” tabirlerini kullandı.
“DENİZDEKİ 1 ÜNİTE CIVA, BALIKTA 100 ÜNİTE OLARAK BİRİKİYOR”
Cıvanın inorganik bir unsur olup deniz içindeki bakteriler ve mikroorganizmalar tarafından metil hale geldiğine dikkat çeken Dr. Öğretim Üyesi Murat Doğan, “Asıl zehirli olan metil cıva. Balıklarda, öteki kabuklu canlılarda olan metil cıvadır. Denizde 1 ünite cıva varsa 100 üniteye yakın cıva balıkta birikebiliyor” dedi.
“BÜYÜK BALIKLAR VE MİDYEYE DİKKAT”
Cıvadan uzun yaşayan büyük balıkların daha fazla etkilendiğini lisana getiren Doğan, “Kılıç balığı 20 yıl, ton balığı da 5 yıla kadar yaşayabiliyor. Bunlarda biyokonsantrasyon dediğimiz bir sistem var. Balığın bedeninde bu cıva birikiyor. Taban balıklarında tehlike daha fazla lakin yüzey balıkları ve hamsi, istavrit üzere küçük balıklarda tehlike daha az. Haftada 1 sefer büyük balık tükettiğinizde sorun yaşamayabilirsiniz. Yapmamız gereken haftada en fazla 1-2 kere balık tüketmektir. Biz kabuklu canlıları sindirim sistemiyle birlikte tükettiğimiz için onların iç organlarında cıva birikmesi daha fazla olabiliyor. İstiridye ve midye buna örnek verilebilir fakat yengeçte çok fazla yok” diye konuştu.
“NÖROLOJİK HASTALIKLARI TETİKLİYOR”
Günlük olarak 0,05 miligramdan fazla cıva alındığında hastalıkların belirti vereceğini söz eden İstanbul Gelişim Üniversitesi’nden Dr. Öğretim Üyesi Murat Doğan, kelamlarına şöyle devam etti:
“Fazla tüketildiğinde, karaciğerimizde, böbreklerimizde, beynimizde birikmeye neden oluyor. Daha sonrasında bunun toksik tesirlerini görmeye başlıyoruz. Hudut sisteminde sorunlar çıkmaya başlıyor. Böbrek ve karaciğerde hasarlara neden oluyor. Bunu engellemek ismine yapılması gereken daha küçük balıklara yönelmektir. Gebe ve emziren bayanların da çok dikkat etmesi lazım. 3-6 yaş ortasındaki çocuklarda da nörolojik sorunlara neden olabiliyor”
VEDAT MİLOR: ‘MİDYE YİYECEĞİNİZE PİL KEMİRİN’
Tenis oynarken kendinde yavaşlama, ayaklarında karıncalanma ve dengesizlik hissettiğini belirten yemek eleştirmeni Vedat Milor, 2007 yılında cıva zehirlenmesi yaşadı.
Ellerinin titremesinin cıva zehirlenmesinden kaynaklandığını kestirim ettiğini lisana getiren Milor, yaşadığı süreci şu sözlerle anlattı:
“Zamanında iyi tenis oynardım lakin birden koşarken yalpalamaya başladım. Bir yavaşlık ve dengesizlik kelam konusuydu. Ayak parmaklarımda garip hisler belirmeye başladı. Durup dururken acıyordu, katılaşıyordu, kaşınıyordu ve karıncalanıyordu. Kendi tabibim evvel şeker hastalığından şüphelendi, onun testi yapıldı lakin bir şey çıkmadı. Nörologa göründüm ve ağır metal testi yaptırdım. Cıva ve arsenik çıktı. Cıva denizden, arsenik ise pestisitlerden, meyve ve sebzelerden gelir. Cıva bilhassa bağışıklık sistemini etkiliyor ve aşikâr bir eşiği geçince beyni de etkiliyor. Napolyon’un cıva zehirlenmesinden öldüğü söylenir. Bilhassa midyede çok oluyor. Bir Türk hekimi ‘midye yiyeceğine, pil kemir daha iyi’ demişti. Bunu bilmiyordum. Bedenden büsbütün çıkmıyor, kalıcı hasarları olabiliyor. Bir mühlet deniz eseri hiç yemedim. Hastalığım tam olağana inmedi fakat kabul edilebilir düzeylerde kaldı. Yurt dışında tarım bakanlıkları hangi deniz eserlerinde ne kadar cıva olduğunu açıklıyor. Küçük balıklarda yok. Balıklar cıvadan zehirlenince kaskatı kesiliyor, onları avlamak daha kolay oluyor. Biz de onları yiyoruz. Kuruntu yapmayın lakin kendinizde yavaşlık, dengesizlik, karıncalanma hissediyorsanız o vakit doktora görünüp ağır metal testi yaptırmakta yarar var”
VATANDAŞ CIVA RİSKİNDEN HABERDAR; KÜÇÜK BALIK TERCİH EDİYOR
İçinde ağır metal riski olduğunu bildiği halde haftada 1-2 defa balık tükettiğini söyleyen Muhtesar Sander, “Balıkları seçerek tüketiyoruz. Balık alırken üst deniz balığı olmasına dikkat ediyorum. Balığı da mevsimine nazaran tüketiyoruz” dedi. Balığı bazen 2 sefer bazen de hiç tüketmediğini belirten Aydın Cinbat ise, “Bazı balıklarda cıva olduğunu biliyorum fakat balık tüketiyorum. Denizdeki balıkta bunun az olacağını hatta olmayacağını düşünüyorum. Hamsi, istavrit ve çinekop tüketiyorum. Küçük balıklar genelde daha lezzetli ve sağlıklı oluyor” tabirlerini kullandı. En çok hamsi sevdiğini söyleyen Sebile Özgün ise, “Haftada 2 sefer balık tüketiyorum. En çok hamsiyi seviyorum. Balığı alırken taze olmasına dikkat ediyoruz ve yeşilliklerle tüketmeye çalışıyoruz” diye konuştu.
Cumhuriyet
