COVİD-19 SALGINI SARSTI
2018’de TL’nin önemli kıymet kaybetmesine yol açan kur şokunun akabinde 2019’u faizlerde gerileme eğilimi ve kamu bankalarının kredi takviye paketlerinin ivmesiyle toparlanma sürecinde geçiren gerçek bölüm, 2020’ye büyük beklentiler ve iyimserlikle girmişti. Gerçek dal 2020’ye girdiğinde rekorlara imza atmayı beklerken, Covid-19 salgınından önemli seviyede olumsuz tesir gördü.
TURİZM DALI GAYELERİN ÇOK ALTINDA KALDI
Turizm kesimi, 2019 yılını 51 milyon turist 34 milyar dolara yakın turizm geliriyle kapattıktan sonra 2020’ye 58 milyon turist, 40 milyar dolardan fazla turizm geliri maksadıyla başlamıştı. Mart ayında açıklanan Ekonomik İstikrar Kalkanı Paketi’nde sunulan mali dayanak, finansman ve likidite imkanları içerisinde turizm bölümüne yönelik tedbirler de yer almasına rağmen, yabancı turistte hareketlenme olmayınca gerçekleşmeler, gayelerin çok altında kaldı.
1 Temmuz’dan itibaren, konaklama tesislerine “güvenli turizm sertifikası” alma zaruriliği getirilmesinin akabinde Rusya, Ukrayna, Bulgaristan ve Almanya üzere ülkelerden gelenlerin katkısıyla dal kayıplarını az da olsa geri aldı. Yılın son aylarında turizm hareketliliği büsbütün dururken dalın 2020’yi gayenin yaklaşık 4’te biri düzeyinde 10-12 milyar dolar turizm geliri ve 15 milyon yabancı ziyaretçiyle kapatması öngörülüyor. Birinci 10 ayda yabancı ziyaretçi sayısı 13,6 milyonda kaldı.
PERAKENDE KESİMİNDE BESİN ÖNE ÇIKTI
Perakende kesiminde 2020’nin anahtarı online satışlar oldu. AVM ve cadde üstü mağazalarında fiziki alışverişten kaçış yaşanırken, 2020’de online satışlar öne çıktı. Perakende ciroları Ekim ayında bir evvelki yılın birebir ayına nazaran yüzde 24,3 artarken, besin, içecek ve tütün satışları yüzde 28,5, otomotiv yakıtı hariç besin dışı satışlar yüzde 28,9, otomotiv yakıtı satışları ise yüzde 6 arttı.
2020 yılı Ekim ayında hizmet ciro endeksi yüzde 8,8 artmasına rağmen inşaat, sanayi ve ticaret ciro endekslerindeki artışların gerisinde hayli gerisinde kaldı. Nisan ayında perakende cirolar taban seviyeyi görürken, Mayıs ayından itibaren süratli yükselişle Ekim ayında yılın en yüksek artış suratına ulaşıldı. Birinci 6 ayda perakende cirosunda yüzde 20 büyüme yaşanırken, besin kategorisinde bu oran yüzde 33’e ulaştı. Buna rağmen besin dışı perakendede tıpkı devirde yüzde 34 küçülme yaşandı.
GAYRİMENKUL BÖLÜMÜNDE 2 MİLYON 464 BİN ADET SATIŞI GERÇEKLEŞTİ
Gayrimenkul kesimi pandeminin damgasını vurduğu 2020 yılında Ağustos sonuna kadar devam eden faizlerdeki düşüş trendinin avantajını yaşadı. 2020 yılı Ağustos ayı başında yüzde 0,75 düzeyinde gerçekleşen konut kredisi faiz oranı, 2020 yılı Ekim ayında yüzde 1,17 düzeyine yükseldi. 2020 yılı Eylül ayı sonunda konut kredisi hacmi 277 Milyar TL’ye ulaşırken kamu bankalarının toplam konut kredisi hacmi içindeki hissesi 2019 yılı Eylül ayında yüzde 54,7 düzeyindeyken, 2020 yılı Eylül ayında yüzde 63,3’e çıktı. Bu şartların tesiriyle gayrimenkul satışı birinci 11 ayda 456 milyar lirayla rekor kırdı. Ocak-Kasım periyodunda ülke genelinde sıfır konutlar da dahil 2 milyon 464 bin adet gayrimenkul satışı gerçekleşti.
OTOMOTİVDE TEDARİK BASKISI
Otomotiv dalı de 2020’de hayli sıradışı bir yıl geçirdi. Pandemi kararının akabinde tedarik zincirinin aksamasıyla birlikte Nisan ve Mayıs aylarındaki kapanmalar dışında otomotiv pazarı neredeyse tüm yılı yükselişle geçirdi. Düşük faizle kredi imkanlarının da desteklediği araba ve hafif ticari araç pazarı 2020’nin birinci 11 ayında bir evvelki yıla nazaran yüzde 72 artarak 668 bin düzeyine ulaştı. Tıpkı periyotta araba satışları da yüzde 67.3 artarak 529 binin üzerine çıktı. Yılın dalda en ilgi çeken taraflarından biri sıfır araç bulunamayan devirde ikinci el araç fiyatlarının astronomik oranlarda yükselmesiydi. Bilhassa yaz aylarında talebin de artmasıyla ikinci el araç fiyatları yüzde 80, hatta kimi modellerde yüzde 100 oranında artarken, Aralık ayına gelindiğinde sıfır araç bulunurluğu artınca ikinci el fiyatları birinci kere az da olsa yüzde 10’luk düşüş gösterdi.
https://www.bloomberght.com/
Cumhuriyet
