Açıkel, yeni sistemin esasen bir hükümet sistemi olmaktan çok, şahsileşmiş bir siyasetle şekillenen dar bir aile, ahbap ve zümre kabinesi olduğuna; kendi içinde dahi gereğince tartışılmadan kararlar alındığı için kararların millete ve gelecek kuşaklara maliyetinin gün geçtikçe arttığına dikkat çekti.
CHP’li Açıkel’in çalışmasında konum alan Türkiye’nin yaşadığı gerilemeye ait tespitler şöyle sıralandı:
– Türkiye’nin statüsü değişti: Freedom House’un 2019 yılı raporunda Türkiye, 100 üzerinden 31 puan alarak özgür olmayan devletler statüsünde değerlendirilmiş ve temel özgürlükler bakımından, Pakistan, Irak üzere memleketlerden daha az özgür olarak nitelendirilmiştir.
– OECD’de son sırada: Türkiye, siyasal hak ve özgürlükler bakımından 41 OECD devleti arasında son sırada bölge almaktadır. Söz özgürlüğü konusunda ise 149 memleket arasında 129. sırada bulunmaktadır.
– Yargı bağımsızlığı 50 sıra geriledi: Türkiye, hukukun üstünlüğü sıralamasında 126 memleket arasında 109. sıradadır. Yargı bağımsızlığı sıralamasında 2007’de 50. sıradayken 2019’da 104. sıraya gerilemiştir. Basın özgürlüğü konusunda Türkiye 2002’de 100. sıradayken, 2020’de 154. sıraya gerilemiştir.
– Türk Lirası 4 kat bedel kaybetti: Türk lirası, son 13 yılda 124 devletin para ünitesine karşı paha kaybetmiştir. AKP periyodunda Türk Lirası, Avro ve dolar önünde yaklaşık 4 kattan fazla kıymet yitirmiştir. Makroekonomik göstergelerin istikrarına dair yapılan sıralamada Türkiye, son dokuz yılda 64. sıradan 129. sıraya gerilerken, pahalılık endekslerinde 141 devlet içerisinde 131. devlet konumuna kadar düşmüştür.
– Azık ve güç fiyatları arttı: Iktisadın berbat idaresi, besin ve güç fiyatlarında büyük artışlara neden olmuştur. Türkiye, 35 OECD memleketi içerisinde 2018’de besin pahalılığı en yüksek memleket oldu. AKP’nin belirlediği minimum fiyat, açlık sonu seviyesindedir. Türkiye’deki taban fiyat, Avrupa’daki 30 memleket arasında en düşük 4. taban fiyattır.
– Toplumsal devlette son sıralarda: Türkiye, Dünya Bankası’nın yaptığı beşli sınıflamaya nazaran, gelir dağılımında en berbat dördüncü kümede, 38 OECD memleketi arasında ise 34. sırada nokta almaktadır. AKP, toplumsal devlet anlayışından uzaklaşmakta, fakirleşen halk bölümlerinin topluluktan kopuşunu önlemek için bir siyaset geliştirmemektedir. Türkiye, toplumsal adalet bakımından 41 OECD memleketi arasında 40. sıradadır.
– Üniversite mezunu işsizler arttı: Üniversite mezunu işsizlerin sayısı 2020 yılı itibarıyla 1,5 milyona yaklaşmış ve artmaya devam etmektedir. Çalışan her 3 üniversite mezunundan 1’i ise eğitimini aldığı yerde iş bulamamaktadır.
– Dijital yarışmada güçsüz: Türkiye, dijital yarışma gücü sıralamasında 63 devlet arasında Meksika ve Ürdün’den sonra 52. sırada konum almaktadır. OECD devletleri arasında yüksek teknoloji ihracatı en düşük olan devlet Türkiye’dir.
– Türkiye barışçıl değil: AKP Türkiyesi artık barışçıl bir devlet olmaktan uzaklaşmıştır. Türkiye, Global Barış Endeksi’nde 163 memleket arasında 152. sırada taraf almıştır.
RAKAMLARLA IKTISATTAKI GERİLEME
Çalışmada rakamlarla iktisatta yaşanan gerilemeye de nokta verildi. Buna nazaran 9 Temmuz 2018’de 4,53 TL olan dolar kurunun 9 Temmuz 2020’de 6,86 TL olduğu; 2 yıl evvel 183 TL olan gram altının bugün 400 TL olduğu; dört kişilik bir ailenin açlık hududunun bin 783 TL’den bugün 2 bin 431 TL’ye çıktığı tabir edildi. Çalışmada, genç işsizlik orantısının yüzde 17,7’den yüzde 24,6’ya çıktığı da belirtildi.
Cumhuriyet
