Yeni bir yıla adım attık. Sıkıntı bir yıl geride kaldı. Yeni yılda tek umudumuz aşı. Hayatımızın olağanlaşması ise fakat hazirandan sonraya kalacak üzere görünüyor.
Pandemi dünyada büyük bir ekonomik yıkım yarattı. OECD’ye nazaran işsizlik oranı 1929’da yaşanan Büyük Buhran’dan bu yana kaydedilen en yüksek düzeyde. Bu bölgede işsizlerin sayısı 54.5 milyona yükseldi.
Türkiye’de ise işsiz sayısı 10 milyonu geçmiş durumda. Gençlerde yüzde 30’lar seviyesinde. Çalışıyor üzere görünen milyonlar ise devletin verdiği günde 39 lira ile şimdilik işini koruyor görünüyor.
İşsizliğin patlamasında en değerli kesim hizmetler. En başında da turizm geliyor. Bölümde durum vahim… Turizm kesiminin pandemi periyodunda yabancı ziyaretçi kaybı yüzde 72. 2019 yılını 51.8 milyon turist ve 34.5 milyar dolarlık gelirle kapatan kesim lakin 2016’da yaşanan siyasi krizlerin getirdiği faturayı kapatıyordu. Fakat pandemiyle öldürücü yara aldı.
PAHASININ ALTINDA SATILIYOR
Turizmin tüm aktörleri zorda. Oteller ise haraç mezat satışta. İstanbul’un en lüks butik otellerinden Les Ottoman, borçları karşılığı icradan Akbank’a geçti. Silivri bölgesinde İstanbul’un en büyük golf tesislerinden birini kuran Ahmet Hamoğlu’nun Klassis Otelleri ve Maxi marketleri ise Halkbank’ta.
Türkiye’de turizm dalına en fazla kredi veren Denizbank’ın CEO’su Hakan Ateş, kısa müddet içinde 22 otelin üstelik bedelinin çok altında el değiştirdiğini söyledi.
Bugünlerde gayrimenkul satışı yapılan internet sitelerine bir bakın. Türkiye’nin her yerinde 5 yıldızlısından butik oteline binlerce otel satılık. Yalnızca sahibinden.com’da satışa çıkarılmış otel sayısı 1700.
İstanbul’da satışa çıkan birkaç otelden örnek vereyim:
Beşiktaş Kuruçeşme’de denize sıfır butik otel: 1 milyar TL
Beyoğlu Tarlabaşı’nda satılık otel: 16 milyon TL
Topkapı’da 5 yıldızlı otel: 750 milyon TL.
Taksim Meydanı’nda süper pozisyonlu otel: 176 milyon TL
Turizmde en değerli sorun yatırım kredilerinin ödenememesi. Bölümün 100 milyar TL’ye yakın kredi borcu var. Birkaç yıldır süren ötelemeler, yine yapılandırmalarla biriken bir borç stoku bu.
Yalnızca küçük otel yatırımcıları değil büyük turizm kümeleri için de borçların çevrilmesi büyük sorun. Bir yandan bankacılık için de ipotekleri karşılığında borçlarına karşılık aldıkları gayrimenkuller sorun.
2023’ten evvel gerçek bir toparlanma beklenmeyen bölüm patlamaya hazır bir bomba üzere. Daldan gelen Kültür ve Turizm Bakanı olağan ki bunları çok yakından biliyor. Lakin alınan kararlar sıkıntıları giderecek boyutta olmuyor.
Turizmcinin sesi çok çıkmasa da sessiz bir haykırış var…
Konaklamadan tıp operatörlüğüne yeni bir bakışa, dayanağa muhtaçlık var. Türkiye’nin döviz gelirlerinde 35 milyar dolar hisseye sahip, 6 milyona yakın istihdam sağlayan bölüm özel bir değerlendirmeyi hak etmiyor mu?
Yeni yılınız kutlu olsun!
PİYASADAKİ PROPOLİSİN YÜZDE 98’İ ÇÖP
Aslı Elif Tanuğur, hayranlıkla takip ettiğim bir bayan teşebbüsçü. Tabip anne ve babanın kızı olan Tanuğur, İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Besin Yüksek Mühendisliği mezunu.
Propolis arıların bitkilerin tomurcuk ve gövdelerinden topladığı reçinemsi hususları işlemesiyle ürettikleri bir arı eseri. Çocuğunun sıhhatine kavuşmasından sonra da Türkiye’nin birinci markalı propolisini üretiyor.
BEE’O markası bugün 7’nci yılında. Bugün Anadolu’nun farklı bölgelerinde Tanuğur’un mutabakatlı arıcıları var. Tanuğur’un eserleri Kanada’dan Güney Kore’ye kadar13 ülkeye ihraç ediliyor, Amerika’nın ünlü CVS eczanelerinde satılıyor.
Son günlerde korona ile ilgili bağışıklık sistemini güclendirilmesini öneren hekimler propolisi bilhassa önerince ben de Tanuğur’la konuştum.
Dünyada sağlıklı besin pazarının büyük bir süratle büyüdüğünü anlatıyor Tanuğur. Pandemiyle bu eğilimin arttığını söylüyor. Türkiye’nin 8.2 milyon arı kovanı, güçlü flora ve çeşitliliğiyle çok değerli bir fırsata sahip olduğunu ekleyen Tanuğur, şunları anlatıyor:
– Artık sıhhat ve besin dünyada birlikte anılıyor. Global sıhhat iktisadı 4.2 trilyon dolarlık bir pazar.
– Yeni Zelanda’da manuka bitkisinden elde edilen bir bal çeşidi olan Manuka Balı devlet stratejisi ile destekleniyor, çok iyi fiyatlarla piyasaya sunuluyor.
– Anadolu propolisimiz antimikrobiyal ve antioksidan özellikler açısından Manuka Balı’ndan çok daha üstün özellikler gösteriyor. Dünya markası haline gelmesi için devlet siyaseti gerekiyor.
Bu ortada son günlerde artan propolis talepleri nedeniyle piyasaya geçersiz propolislerin girdiğine de dikkat çeken Tanuğur. Tüketiciyi de uyarıyor:
“Piyasadaki eserlerin araştırmalarına nazaran eserlerin yüzde 98’inde propolis içeriğinin yanlış beyan edildiğini, yüzde 38’inin hiç propolis içermediğini ve yüzde 66’sının etiketinde içerdiği propolis ölçüsünün belirtilmediğini görüyoruz. Tüketici propolis yerine çöp alıyor. Piyasanın denetlenmesi koşul.”
Cumhuriyet
