Uzun yıllardır tarım çalışanı olarak çalışan Elfeddin Hoş, 48 yaşında… Ekonomik zorluklardan ötürü mektebi 5’inci sınıfta bırakmak zorunda kaldı. Şimdi 13 yaşındayken tarlada çalışmaya başladı. Evvel emekçiydi, sonra çavuş oldu, 15 yıldır ise dayıbaşılık (aracılık) yapıyor. Bu yıl 20 personel kümesine, yekunda 450’ye yakın personele dayıbaşılık yapan Şık, şu an kayısı tarlalarında çalışıyor. Beş yıl evvel tarlada çalışacak emekçi bulamadıklarını belirten Şık, şu an ise işin az işsizin çok olduğunu aktarıyor. Şık, “Bir umutla, 10 gün çalışıp dönen var. Aldığı parayı da yol parasına, yanında getirdiği yemeğe veriyor. Şu an yüzlerce emekçi, sahtekar mıyım değil miyim bilmeden, beni arayarak iş talep ediyor.Çünkü beşerler aç aç. Küçük bir iş umudu olunca da yollara çıkıyorlar. Kişilerin aç, işsiz olması bu kazalarda tesirli. Bizim halimiz basında görüldüğü üzere değil. Bizim halimizi görmüyorlar” diyor.
‘NASIL KORUNABİLİRİZ?’
Sendikalaşmanın ve toplumsal teminatın olmadığını vurgulayan Elfeddin Hoş, “Kayısı işi 25 Haziran, fındık 1 Ağustos ve fasulye ile patates işi de 5 Eylül’de başlıyor. Bütün işler 15 Ekim’de bitiyor. Bir emekçi kümesi tıpkı işte en fazla 25-30 gün çalışabiliyor. Personel alın teriyle gece gündüz çalışıyor lakin kimi devir aracı, kimi vakit de çiftçi parayı alıp kaçıyor. Birçok çalışanın bu halde ortada bırakıldığına şahit oldum. Her şeyden kıymetlisi, çiftçiler, 5-10 günlük işler için, çalışanın de sigortasını ödemiyorlar. Devletin bizler için bir teminat sağlaması lazım. Pandemiye karşı da hiçbir önlem yok. Toplumsal uzaklığa uymanın imkanı yok. Mecburen tıpkı sofrada, kapta yemek yiyor ve birebir çadırda yan yana yatıyoruz. Çadırlar 35-40 metre 15-20 kişi kalıyor. Şu an koronavirüs var. Nasıl korunabiliriz? Çok berbat koşullarda kalıyoruz. Perişan oluyoruz” diye konuşuyor.
‘KOLTUKLARDAN DEĞİL’
Yaşadıkları meselelerin çözülmeyecek kademede çetin olmadığını söyleyen Hoş, “Devlet tarla sahibine azda olsa teşvik verip tarla sahibi de üstüne biraz ekleyerek, personeller için beton olmasa da tuğladan, briketten kulübeler yapılmalı. Çok mağduriyet var. Geçen sene de birebirdi bu sene de tıpkı, gelecek sene de birebir olur. Bunun çözülmesi için, yetkililer koltuklardan değil, personeller ve gerçek muhataplarla yanyana gelerek görüşmeler yapmalı. Misal, Tarım Bakanı biz çalışanları ve çiftçileri gerçek manada dinlemesi lazım. Meselelerimizin üzerinde durulmalı” açıklamasında bulundu.
KISIRDÖNGÜNÜN İÇİNDELER
Mevsimlik tarım çalışanları ile ilgili çalışmalar yapan Kalkınma Atölyesi’nden Ayşe Özsoy ise Konya’da yaşanan kazaya ve 7 kişinin öldüğü kazaya değinerek, “Bu kaza mevsimlik tarım çalışanların çalışma kurallarını çok yakından ilgilendiren bir kaza. Çalışma ve konaklama koşulları onlar daima berbattı fakat pandemi süreci bu berbat kaideleri derinleştirdi ve kısmen görünür kıldı. Bu süreçte imkanlar daraldı, ulaşım zorlukları daha da arttı. Birçoğunun içme suyuna ulaşımı çetin, elektriği yok. Gelgelelim içinde bulundukları koşullardan ötürü çalışanlar, ‘Gitmesek açlıktan, gidersek virüsten öleceğiz. Açlıktan ölmektense gitmeyi tercih ediyoruz’ diyor. Mevsimlik tarım emekçileri bu kısır döngünün içerisinde. Artta çocuklarını bırakacakları kimseleri olmadığında ya da çok az bir yevmiye aldıkları için ne kadar risk olursa olsun, tarım emekçilerin acilen hepsi, çocuklarıyla gitmek zorunda kalıyorlar” dedi.
‘BAŞTAN YAZILMALI’
Tarım İş Sendikası’ndan Hüseyin Anapali’de, 2017’de yayınlanan mevsimlik tarım çalışanların yollarda denetlenmesi, barınma koşulları üzere problemleri ele alan genelgeyi hatırlatarak şu tabirlerde bulundu: “Teoride evet hoş şeyler çizilmiş ancak bunun ne kadarını uygulayabiliyoruz? Genelgede belirtilen kontroller demek ki ehliyetli yapılmıyor ki bu biçim kazlar hala yaşanıyor. Genelge net biçimde uygulanırsa, teftişler artırılırsa yüzde 99 orantısında kazaları mahzurlar. Sendikalaşmanın önü örtülü. Çalışanın sigortası bile yok. Temelden, sistemsiz gelen bir şey. Bir çok şey silinip baştan yazılması, kanun çıkması lazım.”
Cumhuriyet
