Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Boğaziçi Üniversitesi’ne rektör olarak AKP Sarıyer İlçe Başkanlığı kurucularından Prof. Dr. Melih Bulu’yu atamasının akabinde protestolar sürüyor.
Pekala rektörlük neden değerli ve Türkiye’de neden daima tartışmalı bir bahis oldu?
Rektörlük neden değerli ve Türkiye’deki rektörlerin akademik nitelikleri neler?
BBC Türkçe’ye konuşan Boğaziçi Üniversitesi’nin birinci rektörü Üstün Ergüder üniversitelerin kıymetini, “Üniversite toplumun beynidir. Üniversitenin hür kanıyı teşvik etmesi lazım, hür araştırmayı teşvik etmesi, bunun için örgütlenmesi, örgütünün de bunu yansıtması lazım” kelamlarıyla açıklıyor.
197 rektör üzerinden Türkiye’de üniversitelerin durumunu özetleyen bir bilimsel çalışma yayımlayan Prof. Dr. Engin Karadağ ise, üniversitelerin temel fonksiyonunun araştırma olduğunu, rektörlerin standardı belirlediğini ve iyi araştırmacıların da standardı yüksek tuttuğunu vurguluyor.
Çalışmada, rektörlerin Scopus ve Web of Science isimli iki farklı akademik bilgi tabanında yayımlanan makale sayılarına nazaran mesleksel yeterlilikleri inceleniyor.
Birincisinde, rektörlerin dörtte birinin rastgele bir makalesi yer almıyor. İkinci data tabanında ise bu oran üçte bir.
ReutersSON 5 YILDA İLAHİYAT MEZUNU REKTÖRLERİN SAYISI ARTTI
Rektörler en fazla tıp mezunu ama son 5 yılda İlahiyat mezunu rektörlerin sayısında artış yaşanıyor.
Araştırmaya nazaran on yıl evvel hiç ilahiyat mezunu rektör yokken 2016’dan sonra, Türkiye’deki her 37 ilahiyat profesöründen biri rektör oldu.
2016 sonrasındaki atamalardan sonra kimi üniversitelerin mahallî ve milletlerarası sıralamada geriledikleri de saptanmış.
TÜRKİYE’DE REKTÖRLER GEÇMİŞTEN BUGÜNE NASIL SEÇİLİYOR?
Üniversitelere rektör atanması, 12 Eylül 1980 darbesinden sonra kurulan Yükseköğretim Kurumu’yla (YÖK) başladı.
Böylelikle 1981’de, 35 yıldır uygulanan rektörlük seçimleri kaldırıldı.
1946’da kabul edilen kanunda rektörlerin seçimle vazife başına gelmesi öngörülüyordu.
1992’de rektörlerin belirlenme sürecini düzenleyen kanun hususu değişti ve seçimler geri getirildi.
Kanuna nazaran, devlet üniversitelerinde rektör adayları, profesör unvanına sahip akademisyenler ortasından evvel öğretim üyeleri tarafından seçiliyor, daha sonra YÖK adayların üçünü Cumhurbaşkanının onayına sunuyor, en son da Cumhurbaşkanı rektörü atıyordu.
Rektörler 4 yıllığına vazife alıyor ve en fazla iki periyot bu vazifesi yürütebiliyordu.
KHK İLE DEĞİŞEN SİSTEM
2016’da AKP milletvekilleri TBMM’ye Cumhurbaşkanına direkt rektör atama yetkisi veren bir kanun tasarısı getirdi, tasarı muhalefetin itirazları üzerine geri çekildi.
Bundan 3 ay sonra yayımlanan bir Kanun Kararında Kararname (KHK) ile bu uygulama yürürlüğe girdi.
Buna nazaran, devlet üniversitelerinde rektör YÖK tarafından önerilecek üç aday ortasından Cumhurbaşkanınca atanıyor. Vakıf üniversitelerinde ise rektör, mütevelli heyetinin belirlediği adaya YÖK’ün olumlu görüş vermesinin akabinde Cumhurbaşkanı tarafından atanıyor.
BOĞAZİÇİ ÜNİVERSİTESİ’NDE NEDEN REKTÖR TARTIŞMASI YAŞANIYOR?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından Boğaziçi Üniversitesi’ne rektör olarak atanan Prof. Dr. Melih Bulu, protestolarla karşılandı.
Üniversite önünde gerçekleşen protestolara katılanlara polis müdahale etti, çok sayıda kişi gözaltına alındı.
Salı günkü dönem teslim merasimi sırasında birtakım akademisyenler de rektörlük binasına sırtlarını çevirerek Bulu’yu protesto etti.
Bulu’nun seçimle değil atanarak vazifeye gelmiş olması protestoların en değerli nedenlerinden biri.
Ergüder, 1992’den 2016 yılına kadar üniversite seçimlerinde birinci gelen adayın daima rektör olarak atandığını söyledi.
Protestoların öbür nedenleri ortasında ise Bulu’nun siyasi geçmişi ve bu nedenle atamanın siyasi nitelik taşıdığı algısı yatıyor.
AKP Sarıyer İlçe Başkanlığı kurucularından olan Bulu, 2015’te de AKP’den milletvekili aday adayı olmuştu.
Habertürk’te Salı akşamı katıldığı bir programda Bulu bu tenkitleri, “Birçok insanı şaşırtacak lakin ben siyasete CHP’de başladım. Liberal Demokratik Parti’nin gençlik kollarının başkanlığını yaptım. 2009’da etkin siyaseti bıraktım” kelamlarıyla yanıtladı.
Boğaziçi’nin üniversite içinden rektör atama geleneği olduğu tenkitlerine ise Bulu, daha evvel de üniversiteye dışarıdan rektör ataması yapıldığını belirterek karşılık verdi ve şöyle dedi:
“Ama daha da kıymetlisi ben Boğaziçiliyim. 8 yılımı Boğaziçi’nde geçirdim.” Bulu, yüksek lisansını ve doktorasını Boğaziçi Üniversitesi’nde yapmıştı.
“Tepkilerin akabinde istifa edecek misiniz?” istikametindeki soruya ise Bulu, “Yok canım, niçin istifa edeyim” formunda karşılık verdi.
Haber: Esra Yalçınalp, Berza Şimşek, Burak Atabay
Grafikler: Selim Büyükgüner
Cumhuriyet
