Yarın 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü. Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) ve Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC) tarafından yayınlanan açıklamalarda gazetecilerin işsiz ve teminatsız çalışma şartlarına dikkat çekildi.
TGC açıklamasında, “10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü’nde bu yıl da demokratikleşme, çok seslilik, basın ve kanıyı söz özgürlüğünden kelam edemiyoruz. Basın Kanunu’nun çıkarılması için verilen gayret sonucu 1961’de gazeteciler için evvel ‘bayram’ olarak ilân edilen, 1971’de ise basına uygulanan baskı nedeniyle ismi ‘Çalışan Gazeteciler Günü’ olarak değiştirilen 10 Ocak’ta sansür, işsizlik, düşük fiyat, toplumsal güvencesizlik, sendikasızlık, gözaltı ve tutuklama gündemin birinci hususlarını oluşturuyor” tabirlerini kullanırken TGS’den yapılan açıklamada, “Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) olarak 10 Ocak’ı uzun yıllardır bir ‘mücadele’ günü olarak tanımlıyoruz. Günümüz Türkiye’sinde 10 Ocak’ı yalnızca ‘Çalışan Gazeteciler’ günü olarak tanımlamak hayli güç. Zira daldaki işsizliğin ülke ortalamasının iki katı olduğu, garantisiz ve sendikasız çalışmanın yüzde 90’ı aştığı, 67 gazetecinin cezaevinde olduğu medya kesiminde 10 Ocak, kutlanmayı değil, gayret edilmeyi gerektiriyor.” denildi.
TGC’nin açıklamasında şunlar kaydedildi:
GAZETECİLERİN YÜZDE 30’U İŞSİZ
“180 ülke ortasında basın özgürlüğü sıralamasında 154. sırada yer alan Türkiye’de gazetecilerin yüzde 30’u işsiz. Bağlantı fakültelerinden her yıl mezun olan binlerce gençten lakin yüzde beşi medya kesiminde iş bulabiliyor. İktidar baskısıyla halkın haber alması engelleniyor ve gazeteciler yalnızca işlerini yaptığı için gözaltına alınıyor, mahpus cezası alıyor. 70 gazeteci hala cezaevinde tutuluyor.
GAZETECİLERİN KIDEM TAZMİNATI ÖDENMİYOR
10 Ocak’ın sağladığı haklar gazetecilere kullandırılmazken ülkede gazetecileri bekleyen düşünceler ve tehlikeler de giderek artıyor. Basın dalında haberin görünmediği gazetelerini satamayan, televizyonlarını izlettiremeyen medya işverenleri ziyanı kapamanın yolunu işten gazeteci atmakta buluyor, kıdem tazminatı bile ödemiyor.
GAZETELERİN ÖMÜR KAYNAKLARI KESİLMEYE ÇALIŞILIYOR
Sadece iktidara biat eden gazetecilere devletten ve çeşitli kaynaklardan imkan sağlanırken kamuoyunu haberle buluşturmak isteyen yaygın ya da mahallî bağımsız gazeteler çeşitli ekonomik baskılar altına alınıyor.
Basın İlan Kurumu bu cins gazetelere sudan mazeretlerle ilan kesintileri uyguluyor, bu gazetelerin yaşama kaynaklarını kesmeye çalışıyor.
5953 sayılı kanunla çalışanlar lehine değiştirilen 212 sayılı Basın İş Kanunu’na nazaran basın kartı gazetecilerin kimliği kabul ediliyor. Bu kimliği olmayanlara ‘gazeteci değildir’ deniliyor. Fakat gerçekte basın kartı olmayan, fiilen gazetecilik yapanların sayısı, basın kartı olanların en az iki katına ulaştı. Meslektaşlarımız düşük fiyatla, garantisiz olarak çalıştırılıyor.
BİNLERCE GAZETECİNİN BASIN KARTI ‘İNCELEMEDE’ DİYEREK VERİLMİYOR
TBMM’den geçen torba maddeyle gazetecilerin erken emekli olmasını sağlayan yıpranma hakkı basın kartı kuralına bağlandı. Bağlantı Başkanlığı ise binlerce gazetecinin basın kartını münasebet belirtmeden ‘incelemede’ diyerek vermiyor. Basın kartlarını alamadıkları için gazeteciler yıpranma hakkından yoksun ediliyor, dava açmak zorunda bırakılıyorlar.
RTÜK ise iktidarın güzeline gitmeyen haberleri yayınladıkları için bağımsız televizyonlara ağır para cezaları ve yayın durdurmayla sansür uyguluyor. Halkın haber alma hakkını engelliyor.
10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü’nde iktidar ve muhalefeti gazetecilik mesleğinin yapılmasının önündeki mahzurları kaldırmaya çağırıyoruz.
Kamu kurumları olması gereken BİK, RTÜK ve Bağlantı Başkanlığı’nı bağımsız medya kuruluşlarını ve çalışanlarının iş güvenliğini, çalışma şartlarını zora sokan, halkın haber alma hakkını engelleyen uygulamalardan vazgeçmeye davet ediyoruz.
Gazeteciliği cürüm saymaya çalışan, gazetecileri potansiyel terörist görmek isteyen bir anlayış olsa da hak odaklı, insan odaklı gazeteciliğe gönül vermiş, yürekten inanmış gazetecilerin mesleklerini yapmaya devam edeceklerini kamuoyunun bilgisine bir kere daha sunuyoruz.”
TGS’nin açıklamasından satır başları ise şöyle:
GAZETECİLER ÜZERİNDEKİ BASKI: İŞSİZLİK
“Kayıtlı çalışan sayısına ait dataları, daldaki işsizlik sayıları ile birlikte pahalandırmak faydalı olacaktır. TÜİK datalarına nazaran Türkiye geneli işsizlik oranı 2016 ve 2017 yılında %10,9; 2018 yılında %11; 2019 yılında %13,7’dir. En son açıklanan Ağustos 2020 bilgilerine nazaran ise işsiz sayısı geçen yılın birebir periyoduna nazaran %0,8 azalarak %13,2 düzeyinde gerçekleşmiştir. Yıl sonu işsizlik oranının ise, pandemi nedeniyle daralan ekonomik faaliyetler nedeniyle görece yüksek çıkması beklenmektedir. Ülkenin değerli sorunlarından birisi olan işsizlik sorunu, basın ve söz özgürlüğüne yönelik pürüzlerle boğuşan gazeteciler üzerinde daha yakıcı bir tehdit olmaktadır. Gazetecilik kısmı mezunları içinde işsizlik oranı TÜİK işgücü istatistiklerine nazaran 2016’da %19,2; 2017 yılında %19,1; 2018’de %23,8’dir. 20 Mart 2020’de açıklanan TÜİK işgücü istatistiklerine nazaran ise 2019 yılında bu oran %21,8’dir. 2018 yılında olduğu üzere 2019 yılında da gazetecilik kısmı mezunları, toplumsal hizmet mezunlarının (%24) çabucak akabinde en yüksek işsizliğe maruz kalan kitle olmaktadır. Her ne kadar bir evvelki yıla nazaran gazetecilik mezunları içinde resmi işsizlik oranı az da olsa bir düşüş gösterse de gazeteciler ortasında işsizlik oranının kayıt dışı istihdam ile birlikte yüzde 25-30 düzeylerinde olduğu da iddia edilmektedir. İşsizliğin görece yüksek olması, gazeteciler içinde teminatsız çalışma şartlarının yaygınlaşmasına ve iş garantisinin kırılganlığının artmasına neden olan değerli bir sıkıntıdır.”
ORMAN KANUNLARINA SON VERMEYE ÇAĞIRIYORUZ
“Sonuç olarak 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü’nün 60. yılında gazeteciler, işsizlik, güvencesizlik, örgütsüz ve sıhhatsiz şartlarda çalışmaya zorlanmaktadır. Ayrıyeten kanunun tanıdığı haklar budanmakta, kalemleri üzerindeki baskılar artmaktadır. Türkiye Gazeteciler Sendikası olarak 10 Ocak’ın tekrar bir bayram havasında kutlanabilmesi için tüm gazetecileri dayanışmaya, birlikte çabaya ve basın bölümündeki orman kanunlarına son vermeye çağırıyoruz.”
GAZETECİLERİN TEMEL PROBLEMLERİ
TGS’nin yıl içinde yaptığı görüşmeler ve alanda elde ettiği bilgiler ışığında gazetecilerin temel meseleleri özetle şu biçimde:
1- Kısmi çalışma ödeneğine başvurulan işletmelerde çalışan gazetecilerin gelirlerinde yaşanan düşüş,
2- Kısmi çalışma kapsamında olmasına karşın tam vakitli çalıştırılmaya devam etme,
3- Fiyatsız izine çıkartma nedeniyle gelirde düşüş,
4- Fiyatsız müsaadeye çıkartılmasına karşın çalıştırılmaya devam etme,
5- İşten çıkarma yasağı nedeniyle işinden mutlu olmayan gazetecilerin yaşadığı problemler,
6- Fiyat ve kıdem tazminatı alacakları konusunda patronlarla uyuşmazlıklar,
7- Pandemi ile birlikte meskenden çalışmaya geçen işletmelerde artan iş yükü,
8- Tatmin etmeyen fiyat düzeyi,
9- İş sıhhati ve güvenliği tedbirlerindeki yetersizlikler,
10- Pandemi nedeniyle daralan ekonomik faaliyetler nedeniyle gazetecilerin iş teminatında aşınma. Öbür bir deyişle işini kaybetme kaygısının artması,
11- Kayıt dışı çalıştırılma,
12- Farklı iş koluna kayıtlı basın kuruluşlarında istihdamdan ötürü TGS üyesi olamama.
Cumhuriyet
