Basını engelleme uğraşı TBMM’de kabul edilen ve sansüre dönüşen “unutulma hakkı” ile evraklı, gazetecilik ödüllü haberlere dahi erişim mahzuru getiriliyor. Siber haklar uzmanı Akdeniz, “Yurttaş için çıkarılan hak, AKP’li siyasetçi yahut hükümete yakın şirketlerce kullanılıyor. Yolsuzluk, geçersiz diploma ve usulsüzlükleri kapatmaya çalışıyor, basını engelliyor ve unutulmayacak şeyleri unutturmak istiyorlar” dedi.
AYDA YÜZLERCE ERİŞİM MANİSİ
Toplumsal medya düzenlemesinin geçen temmuz ayında kabul edilmesinin akabinde Cumhuriyet, OdaTV, BirGün, Sözcü, Kozmik gazetelerinin haberlerinin çoğunlukta olmasının yanı sıra birçok internet sitesine ve toplumsal medya içeriğine erişim manisi getirildi. Erişim manisi getirilen haberler ortasında Cumhuriyet’in Cumhurbaşkanı Başdanışmanı, Gençlik ve Spor Bakan Yardımcısı, Vakıfbank İdare Heyeti Lider Yardımcısı, eski AKP milletvekili ve eski güreşçi Hamza Yerlikaya’nın “lise diplomasının sahte” haberi de yer aldı. Siyaset gündeminde tartışma yaratan ve bir mahkeme kararına dayanan habere yayımlanmasının üzerinden 2 hafta geçmeden erişim yasağı getirildi. Yerlikaya haberinin yanı sıra 1- 31 Aralık tarihleri ortasında yüzlerce haber ve tweet’e erişim yasağı kondu. Cumhuriyet’in gazecilik mükafatı alan “Damat İşi Biliyor” ve “Boğaz’da kaçak var” haberlerine de erişim pürüzü getirilmişti.
‘ARTIK ÜÇ YAPTIRIM UYGULANIYOR’
‘SİYASETÇİNİN O HAKKI YOK’
Akdeniz: Erişim yasakları evvelden de vardı. Temmuzda yapılan değişiklikle bunun yanına ikinci olarak içerik çıkarma eklendi. Üçüncü olarak da erişime engellenen içeriklerin arama motorları ile ilgisinin kesilmesine karar verdiler.
Üç mahzur yaptırımının, siyasi kimliği olan hükümete yakın bireyler tarafından kullanılan bir düzenek olduğunu lisana getiren siber haklar uzmanı Yaman Akdeniz şunları söyledi: “Hem hükümet tenkitleri hem yolsuzluk haberlerini engellenmek; yani basının vazifesini yapmasını engellemeye çalışıyorlar. Hasebiyle kamuoyunun bilgi edinme hakkını da engelliyorlar. Yolsuzlukları, usulsüzlükleri kapatmaya çalışıyorlar. Biz de ‘engelliweb’ olarak bunu ifşa etmeye çalışıyoruz. İçerik çıkarma kararı geldi.”
‘SİYASİ AMAÇLI’
Türkiye’de birçok hususta olduğu üzere “unutulma hakkı”nın kullanımının siyasi emelli olduğunu vurgulayan Akdeniz, “Niye bu değişiklikler yapıldı diye baktığımız vakit art plandaki münasebeti bu” dedi. Akdeniz, unutulma hakkının olağan yurttaşlar için olduğunu lisana getirerek “Mesela geçmişte trafik cezası almıştır, toplumsal medyada da sarhoş fotoğrafları paylaşılmıştır yahut bir protestoya katılmıştır ve bu onun iş bulmasını zorlaştırıyordur. Bu durumlarda unutulma hakkı var fakat siyasetçilerin yok. Yargıçların dengeleme sürecini yapmasını bekliyoruz. Bir de söz ve basın özgürlüğü olduğunu unutmamamız lazım. Bahis siyasetçiler olduğunda terazide ağır basan taraf kesinlikle ve kesinlikle tabir ve basın özgürlüğüdür. Bizim öğrenme hakkımız siyasetçinin unutulma hakkından daha kıymetlidir. Unutulması kelam konusu olmayan şeyler unutturulmaya çalışılıyor” sözlerini kullandı.
BASIN MESLEK ÖRGÜTLERİNDEN REAKSİYON:
YOLSUZLUKLARIN ÜZERİNE ÖRTÜ
SİBEL GÜNEŞ, TGC Genel Sekreter
SANSÜRÜN İSMİ: ‘UNUTULMA HAKKI’
PINAR TÜRENÇ, Basın Kurulu Lideri
Kamuoyunda “Sosyal Medya Yasası” olarak bilinen ve geçen ekim ayında Meclis’te kabul edilen kanunun çıkarılma hedefinin, aslında söz ve basın özgürlüğünü kısıtlamak olduğu belirliydi. Yalnızca internet ortamında cürüm oluşturan içeriklerin çıkarılacağı belirtilmesine rağmen, tam bir “sansür” olarak uygulanmaya başlandı. Siyasallaştırılan yargı eliyle, bilhassa iktidar mensuplarının isimlerinin karıştığı yolsuzlukları ortaya çıkaran ispatlı, dokümanlı yüzlerce haber, “unutulma hakkı” berbata kullanılarak internet ortamından şimdiden çıkarıldı. Hatta eski milletvekili, bakan yardımcısı, Cumhurbaşkanı başdanışmanı ve bir bankanın idare heyeti üyesi olan eski atletin, mahkeme karıyla mutlaklaşan “sahte diploma kullandığı” haberleri bile “unutulma hakkı” kılıfı uydurularak internet ortamından silindi. Bu gidişle yolsuzluk ve sahtekârlıkların üzerinin örtüleceği kimseyi şaşırtmayacak. Bu, halkın haber alma hakkının engellenmesi, tabir ve basın özgürlüğü ihlali olduğu üzere; basına ağır bir sansürdür. Demokrasilerde bu türlü uygulamaların asla yeri yoktur.
‘KAPKARA GEÇMİŞLER GÖRÜNMEZ KILINIYOR’
EROL ÖNDEROĞLU, Hudut Tanımayan Gazeteciler (RSF) Türkiye temsilcisi
Türkiye’de unutulma hakkına dair standartların, bilhassa özel ömrün kapalılığı üzere son derece legal bir münasebete dayandırılsa da şatafatlı telaffuzlar bir kenara bırakılırsa, siyasete batmış sulh ceza hâkimlikleri eliyle geçmişe ilişkin hukuka karşıt icraatı temizleme işine alet edildiği görülecektir. Her türlü yolsuzluk, hukuksuzluk, kayırmacılık yahut usulsüzlük üzere bilhassa politik sistemlerin koruduğu, hesap sormadığı icraat ve buna dair tezler, kamuoyunun bilme hakkına karşılık geliyorsa, hiçbir düzlemde “unutulma” bir haktan yararlanamaz. Lakin Türkiye’de, “kişlik hakları” yahut “unutulma hakkı” o kadar sihirli bir değnek ki, kapkara geçmişleri medyada ve internet dünyasında görünmez kılıyor. 13 Mayıs 2014’te Avrupa Birliği Mahkemesi (CJUE) İspanya Google kararında, şahsî bilgileri müdafaa ismine arama motorlarında kimi bilgilerin silinmesinin yolunu açmışsa da Türkiye’deki yargının daha fazla bir “kirli sicil” temizleme işinin bir kesimi olduğunu gözlemliyoruz. Bunun da gazeteciliğin kriminalize edilmesi kadar yurttaşın körleştirilmesi üzere vahim sonuçları oluyor.
YANLIŞLARIN İZLERİNİ SİLMEK
GÖKHAN DURMUŞ, TGS Genel Lideri
Unutulma hakkı demokratik ülkelerde uygulandığı üzere uygulanmıyor maalesef bizim ülkemizde. Unutulma hakkının bir insan hakkı olduğuna inanan birisi olarak, bunun bir sansüre dönüştürülmesine karşıyım. Türkiye’de sansürün bir biçimi olarak kullanılmaya başlanan unutulma hakkı, haberlere erişimi engellemeye dönüştü. İktidarın geçmişteki yanlışlarının, yanlışlarının, yol arkadaşlarının izlerini silmek üzere toplumsal medya düzenlemesinin içerisine eklenen unutulma hakkı, birçok geçmiş haberi arşivlerden sildi. Bugünde iktidardakiler başta olmak üzere yönetenler kendileriyle ilgili haberleri ortadan kaldırmak için unutulma hakkına başvuruyor. Unutulma hakkının bir sansür aracı olarak kullanılmaması, kamu kurumlarını ve onları yönetenleri kapsamaması gerekiyor.
NELER ENGELLENDİ
Son bir ayda erişime engelenen birtakım içerikler şöyle:
– 1 Aralık: Berat Albayrak’ın danışmanının açıklamaları
– 2 Aralık: Birçok rektörün fakültelerde dekan vekili olması haberi
– 2 Aralık: Çalık Gayrimenkul İdare Şurası Lideri Ahmet Taçyıldız ile ilgili haberler
– 7 Aralık: Batman Gercüş’te cinsel istismara maruz bırakılan çocukla ilgili haberler
– 9 Aralık: Eski AKP milletvekilinin damadı ile ilgili haberler
– 10 Aralık: İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin AKP periyoduna ait kabahat duyurusu haberleri
– 11 Aralık: Üst seviye bir yargı mensubu ile ilgili şiddet ve yolsuzluk haberleri
– 15 Aralık: PTT’nin bir şirket ile bilinmeyen protokol imzalaması haberleri
– 16 Aralık: Trakya Üniversitesi Rektörü ile ilgili haberler
– 18 Aralık: AKP Şanlıurfa Gençlik Kolları Lideri Mehmet Salih Saraç’ın belediyedeki misyonuna devam ettiğiyle ilgili haberler
– 18 Aralık: SBK Holding İdare Konseyi Lideri Hakkındaki haberler
– 18 Aralık: “Kuru ekmek yiyorlarsa aç değiller demektir” diyen milletvekili haberleri
– 24 Aralık: Canan Kaftancıoğlu hakkındaki takipsizlik kararı haberleri
– 24 Aralık: Eski Brüksel Büyükelçiliği basın müşavirinin eroin ile yakalanması haberleri
– 25 Aralık: Cübbeli Ahmet Hoca’nın damadı ve ağabeyi hakkındaki haberler
– 25 Aralık: ÂLÂ Parti milletvekili Lütfü Türkkan’ın tweet’i
– 28 Aralık: Cumhurbaşkanı Başdanışmanı’nın lise diplomasının uydurma olduğuyla ilgili haberler
– 29 Aralık: Define hafriyatı sonucu yok olan Tabansız Göl ile ilgili içerikler
– 30 Aralık: Cumhurbaşkanı’nın avukatının vekâlet fiyatı ile ilgili haberler
– 31 Aralık: Bilal Erdoğan’ın arkadaşının ihale alması haberlerinin engellenmesi haberlerinin engellenmesi.
Cumhuriyet
