Koronavirüs süreciyle iyice açığa çıkan olumsuz gelişmeler yurttaşların bir numara gündem madddesi olmaya devam ediyor. İktidar partisi ve iktidar partisinin medya organları ekonomik olarak sıçramalar yapıldığını ileri sürse de gerçek rakamlar aksini söylüyor.
Duayen ekonomist Mahfi Eğilmez, blog sitesinde yazdığı metinle Türkiye’deki gerçek işsizlik rakamlarını ortaya koydu.
İŞTE MAHFİ EĞİLMEZ’İN YAZISI
TÜİK Nisan ayı işsizlik nispetini yüzde 12,8 olarak açıkladı. Evvelki ayın işsizlik nispeti yüzde 13,2, bir evvelki yılın Nisan ayı işsizlik nispeti ise yüzde 13 idi. Yüzde 12,8’lik işsizlik nispeti kamuoyunda her zamankinden daha da fazla reaksiyon yarattı. Halbuki bu orantı, kabul edilen varsayımlara nazaran gerçek. Asıl soru şu: Kabul edilen varsayımlar gerçek hayatı yansıtıyor mu yoksa hayal eseri mü?
15 ve daha yukarı yaştaki bir kişinin işsiz sayılabilmesi için: (1) Son 4 hafta içinde bir gün dahi fiyatlı ya da fiyatsız hiçbir işte çalışmamış olması, (2) Son 4 hafta içinde iş arama kanallarından en az birini kullanmış olması, (3) 2 hafta içinde işbaşı yapabilecek durumda olması gerekiyor.
Bu tanıma uymayanlar mesela işsiz olduğu halde son 4 haftada iş başvurusu yapmamış olanlar yahut birisinin yanında bir gün fiyatla bir iş yapmış olanlar ya da bir gün karın tokluğuna çalışıp da fiyat almamış olanlar işsiz sayılmıyor.
Artık bu çerçevede eldeki olguları öncelikle bir tablo haline getirelim (Kaynak: TÜİK, İşgücü İstatistikleri Haber Bülteni Nisan 2020 ve bu bültenin altında referans verilen 6 numaralı tablo.)
Tabloya bakacak olursak; Türkiye’de son bir ayda ve son bir yılda istihdam edilenlerin sayısı azalmış. Bu durumda sıradan olarak işsizlerin sayısı artacağı mahalde o da azalmış. Bu tuhaf durumun nasıl ortaya çıktığının karşılığı tablonun 4 ve 7 numaralı satırlarında saklı. 4 numaralı satırda bölge meydanlar; son 4 hafta içinde hiçbir işte fiyatlı ya da fiyatsız çalışmadığı halde iş başvurusu yapmayanlarla mevsimlik çalışma, mesken bayanı olma, öğrencilik, gelir sahibi olma, emeklilik ve çalışamaz halde olma üzere nedenlerle iş aramayıp fakat işbaşı yapmaya hazır olduğunu belirtenleri tabir ediyor. 4,5 milyonu aşkın sayıdaki bu bireyleri de işsiz sayısına ve işgücüne eklersek (ki işin akıllıcası budur) işsizlerin sayısı 8,4 milyona ve geniş işsizlik orantısı da yüzde 24,6’ya yükseliyor. İşte Türkiye’nin gerçeğe en yakın işsizlik nispeti budur.
Resmi ve geniş işsizlik orantılarını bir grafikle gösterelim (Grafik TÜİK dataları kullanılarak tarafımdan hazırlanmıştır.)
Son periyotta resmi işsizlik orantısıyla geniş işsizlik nispeti arasındaki bağın iyice kopmasının nedenleri arasında iktisadın büyüyememesi nedeniyle işsizlerin iş bulma umudunu kaybetmesi, resmi kanallar konumuna hususî ilgileri devreye sokmaya yönelmeleri üzere nedenler sayılabilir. Son 2 aydaki büyük kopuşun bir nedeni Covid – 19 pandemisinin yarattığı sıhhat kaygısıyla işsizlerin iş bulmak için müracaat yapmaya gitmekten çekinmeleridir.
Her ne kadar kamuoyunda büyük kuşkular yaratsa da TÜİK’in esas aldığı resmi işsizlik nispeti hesaplaması esas alınan varsayımlar altında yanlışsız olabilir. Buradaki sıkıntı esas alınan varsayımların Türkiye hesaplaması için gerçekleri yansıtmamasıdır. Zira gelişmiş memleketlerde işsizler daima müracaat yaptığı halde bizde bir mühlet sonra umudunu kesenler iş müracaatında bulunmuyor ve işsiz sayılmaktan çıkıyor. O nedenle Türkiye’deki işsizliği en hakikat gösteren orantı yukarıda değindiğimiz son 4 ay içinde işi olmadığı ve işbaşı yapmaya hazır olduğu halde iş için başvurmayanların da dahil edildiği geniş işsizlik nispeti olan yüzde 24,6’dır ve bu nispet 2013 yılından beri daima artış eğilimindedir.
Cumhuriyet
