Yeni tip koronavirüs (Covid-19) salgını, halihazırda ekonomik sakinliğin hakim olduğu Latin Amerika ve Karayip ülkelerinin ekonomilerine sert bir darbe indirdi.
Memleketler arası Para Fonu (IMF) datalarına nazaran, 2019’da ekonomik sakinliğin hakim olduğu ve salgından evvel, 2020’de yüzde 1,6 büyüyeceği kestirim edilen Latin Amerika ve Karayip ekonomilerinin, kelam konusu periyotta salgının tesiriyle yüzde 8,1 daralacağı öngörülüyor.
NEREDEYSE HER ÜLKE RESESYON YAŞADI
Bölgede neredeyse her ülke resesyona girerken, ekonomik daralmanın gelir eşitsizliği ve yoksulluğu derinleştirmesi bekleniyor.
IMF, Covid-19 salgınının tesirleriyle gayret kapsamında aralık ayı prestijiyle bölgedeki 21 ülkeye toplamda 63,8 milyar dolarlık kredi sağlarken, Dünya Bankası’nın ise bölge ülkelerine 4,6 milyar dolarlık kaynak aktardığı biliniyor.
Inter-American Kalkınma Bank (IDB), bugüne kadar proje finansmanı için 7,9 milyar dolar sundu. Kayıtlarda, Latin Amerika Kalkınma Bankası’nın Temmuz 2020’de salgının bölgedeki tesirlerini gidermek için 4,9 milyar dolarlık finansman sağladığı yer alıyor.
Karantina tedbirlerinin gevşetilmesi ve mali dayanakların sağlanmasıyla bölge ülkelerinin ekonomilerinde Mayıs 2020 prestijiyle iyileşme başlarken, artan hadiseler nedeniyle bölgedeki ekonomik toparlanmanın yavaş olacağı ve uzun süreceği belirtiliyor.
IMF datalarına nazaran, bölge iktisadının 2021’de yüzde 3,6 büyümesi bekleniyor. Ekonomik görünümün; salgının iç ve dış talebe tesiri ve krizin bıraktığı izlerin bölgenin üretim kapasitesine tesiriyle şekilleneceği kaydediliyor. Brezilya’nın ekonomik kırılganlıkları daha da berbatlaştı
Bölgenin en büyük iktisadı olan Brezilya’da Kovid-19 salgını; düşük büyüme suratı, yüksek gelir eşitsizliği ve zayıf mali durum üzere ülkenin uzun müddettir devam eden kırılganlıklarını daha da kötüleştirdi.
Salgının tesiriyle geçen yılın ikinci yarısında yüzde 10,9 küçülen ülke iktisadı, üçüncü çeyrekte yüzde 3,9 daraldı. Olay sayısıyla bölgede Covid-19 salgınının merkezi olan Brezilya’da iktisadın 2020 genelinde yüzde 5,8 küçülmesi beklenirken, 2021’de yüzde 2,8 büyüyerek kademeli bir toparlanma göstereceği öngörüldü.
Salgın, ülkede iş gücü piyasasını da olumsuz etkiledi. Geçen yıl şubat ayından ağustosa kadar olan süreçte 12 milyonu aşkın Brezilyalı işini kaybetti ve işsizlik oranı yüzde 14,6’ya yükseldi. Ülkede 2019’da 11,9 olan işsizlik oranının 2020’de yüzde 13,4’e, 2021’de ise yüzde 14,1’e çıkacağı kestirim edildi.
Ülkede enflasyon ise Brezilya Merkez Bankası’nın 2020 için öngördüğü yüzde 4 amacının altında bir seyir izledi. Geçen yıl nisan ve mayıs aylarında negatif düzeylerde gerçekleşen enflasyon, Ekim 2020 prestijiyle yüzde 3,9’a çıktı. IMF, ülkedeki enflasyonun 2020’de yüzde 2 ve 2021’de yüzde 2,9 düzeyinde gerçekleşeceğini varsayım etti.
Brezilya’nın kamu borcunun ise GSYH’nin yüzde 100’üne yükseleceği ve gelecek 5 yılda artmaya devam edeceği kaydedildi.
Covid-19 salgınının ekonomik tesirlerine karşı Brezilya hükümetinin müdahalesi ise süratli ve dikkate bedel oldu. Acil nakit transferi ve istihdamı müdafaaya yönelik programlar uygulanırken, sıhhat harcamaları artırıldı, mahallî hükümete mali takviye ve küçük işletmelere devlet takviyeli kredi sağlandı. Kelam konusu mali tedbirler, GSYH’nin yüzde 18’ini oluşturdu.
Mali tedbirler kapsamında ise Brezilya Merkez Bankası, siyaset faizini, art geriye 225 baz puan düşürerek yüzde 2’ye indirdi ve kapsamlı likidite önlemleri açıkladı.
MEKSİKA İÇİN “TEKİLA KRİZİ”NDEN DAHA BERBAT BİR EKONOMİK ÇÖKÜŞ ÖNGÖRÜSÜ
Covid-19 salgını, Meksika iktisadında halihazırda yaşanan küçülmeyi daha da derinleştirdi. Salgının tesiriyle 2020’nin ikinci çeyreğinde ülke iktisadı yüzde 18,9’luk daralma gösterdi.
Bir evvelki yıl yüzde 0,3 daralan Meksika iktisadının 2020’de salgının neden olduğu ekonomik şokun tesiriyle yüzde 9 küçüleceği öngörüldü.
Salgın; ülkenin ihracat, turizm ve petrol gelirlerinin azalmasına neden olurken, GSYH’deki gerilemeyi de hızlandırdı. “Meksika’yı, enflasyonun arttığı, yoksulluğun derinleştiği 1994’teki Tekila Krizi’nden daha makus bir ekonomik çöküşün beklediği” yorumu yapıldı.
Ülkede iş gücünün yarıdan fazlası gayriresmi işlerde çalışırken, bu durum, ülkedeki işsizliğe ait kestirimleri zorlaştırdı.
Merkezi Meksika’da bulunan Espinosa Yglesias Araştırma Merkezi, 2020’de 21 milyon Meksikalının yoksulluğa sürüklenebileceği varsayımında bulundu. IMF, salgın devrinde ülkede kayıtlı istihdamın yüzde 14, kayıt dışı istihdamın ise yaklaşık yüzde 30 azaldığını raporlarken, 2019’da yüzde 3,5 olan işsizlik oranının 2020’de yüzde 5,2 olacağı öngörüsünde bulundu.
Ülkede enflasyon oranının 2020’de yüzde 3,4 olacağı varsayım edildi. Meksika’nın ihracatının geçen yıl yüzde 10,2, ithalatının da yüzde 15,8 azalacağı öngörüldü.
Meksika’nın kamu borcunun GSYH’ye oranının ise 2020’de yüzde 65’e yükseleceği varsayım edildi.
Meksika hükümeti salgının ekonomik tesirlerine karşı yetersiz tedbir almakla eleştirilirken, küçük ve orta ölçekli işletmeler ile fakir vatandaşlara yönelik mütevazı bir dayanak paketi hayata geçirildi. Faiz oranlarını yüzde 4,25’e kadar indiren merkez bankası, piyasanın işleyişini desteklemek için yeni önlemler aldı.
Kademeli bir halde toparlanması öngörülen Meksika iktisadının 2021’de yüzde 3,5 büyüyeceği kestirim edilirken, ülkedeki istihdamın ve gelirin kriz öncesi düzeylere dönmesinin yıllar alabileceği belirtildi.
ARJANTİN, IMF İLE YENİ PROGRAM İÇİN GÖRÜŞMELERE BAŞLADI
Arjantin iktisadı de salgının tesiriyle 2020’nin ikinci çeyreğinde yüzde 19,1 üzere rekor düzeyde küçüldü.
Ülke iktisadı 2018’den bu yanan resesyon yaşarken, salgın Arjantin iktisadının kayıplarını daha da artırdı. IMF, Arjantin iktisadının 2020’de yüzde 11,8 küçüleceğini, 2021’de ise yüzde 4,9 büyüyeceğini öngördü.
Arjantin’de 2019’da yüzde 9,8 olan işsizlik oranının, geçen yıl yüzde 11, 2021’de ise yüzde 10,1 olacağı varsayım edildi.
Ülkede geçen yıl yüzde 53,8 ile 28 yılın en yüksek düzeyine ulaşan enflasyon da salgın nedeniyle yüksek düzeylerde kalmaya devam etti.
Arjantin Merkez Bankası datalarına nazaran, ülkede yıllık enflasyon Kasım 2020’de yüzde 35,8 olarak gerçekleşirken, enflasyona ait 2020 yılı medyan beklenti yüzde 52,5 oldu.
Ülke, yaşadığı mevcut ekonomik zorluklara Kovid-19 salgınının neden olduğu ekonomik sorunların da eklenmesiyle Kasım 2020’de yeni bir takviye programı için IMF ile görüşmelere başladı.
IMF’nin Arjantin için 2018’de başlattığı ve Fon tarihinin en büyük programı olarak nitelendirilen 57 milyar dolarlık programın başarısız olmasının akabinde ülke, kelam konusu programı değiştirme ve 44 milyar dolarlık borcu için mevcut geri ödeme planını yine yapılandırma arayışına girmişti.
BÖLGEDE EN BÜYÜK DARALMA PERU İKTİSADINDA BEKLENİYOR
Covid-19 salgını nedeniyle Peru iktisadı ise 2020’nin birinci çeyreğinde yüzde 3,5, ikinci çeyreğinde de yüzde 30,2 üzere rekor düzeyde daralma kaydetti.
Bölgede en büyük daralmayı Peru’nun yaşaması bekleniyor. Peru iktisadının 2020’de yüzde 13,9 küçüleceği, 2021’de ise yüzde 7,3’lik toparlanma göstereceği varsayım edildi.
Ülkede salgını denetim altına almaya yönelik uygulanan sıkı karantina tedbirleri işletmelerin kapanmasına, tüketim ve yatırımın düşmesine, işsizliğin ise artmasına neden oldu.
Peru’da faal istihdamda bulunanların sayısının 2020’de bir evvelki yıla nazaran neredeyse yüzde 40 azaldığı kaydedildi. Ülkede 2019’da yüzde 6,6 olan işsizlik oranının 2020’de yüzde 12,5 ve 2021’de yüzde 8,9 olacağı öngörüldü. Ülkede enflasyonun ise 2020’de yüzde 1,8 olacağı kestirim edildi.
Peru hükümeti, salgının ekonomik tesirlerini azaltmak için vergi indirimi ve krediler dahil yaklaşık 35,8 milyar dolarlık dayanak paketini onayladı.
ŞİLİ’DE YÜZDE 6, KOLOMBİYA’DA YÜZDE 8,2’LİK KÜÇÜLME ÖNGÖRÜLÜYOR
Kovid-19 salgını Şili’deki ekonomik faaliyet, finans ve ticareti de Mart 2020’den bu yana derin biçimde etkiliyor.
Ülke iktisadı 2020’nin birinci çeyreğinde yüzde 0,3’lük büyüme gösterirken, Kovid-19 salgınının ağır biçimde hissedildiği 2020’nin ikinci çeyreğinde yüzde 14,1 daraldı ve 1986’dan bu yana en makûs performansını kaydetti. Ülke, 2020’nin üçüncü çeyreğinde de yüzde 9,1’lik daralma kaydetti.
Şili iktisadının 2019’da gösterdiği yüzde 1,1’lik büyümenin akabinde 2020’de yüzde 6 daralacağı, 2021’de ise yüzde 4,5 büyüyeceği öngörüldü.
Ülkede enflasyonun 2020’de yüzde 2,9 olacağı varsayım edilirken, 2019’da yüzde 7,2 olan işsizlik oranının 2020’de yüzde 11,4’e çıkacağı, 2021’de ise yüzde 10,2 olmasının beklendiği kaydedildi.
Şili Merkez Bankası, siyaset faizini yüzde 0,5’te tutarken, kredi arzını desteklemek için likidite tedbirleri aldı. Ülkenin bütçe açığı ise GSYH’nin yüzde 12’sine yükseldi.
Kolombiya’da zayıf kamu maliyesi ve nakdî hareket alanının darlığı teşvik programını engelledi
Covid-19 salgını nedeniyle petrol fiyatlarında yaşanan düşüş ve ticarette yaşanan aksamalar, Kolombiya iktisadını olumsuz etkiledi. Ülkenin 2019’da yüzde 3,3 büyüyen iktisadının salgının tesiriyle
2020’de yüzde 8,2 küçüleceği varsayım edildi. Kolombiya iktisadının 2021’de ise yüzde 4’lük toparlanma kaydedeceği öngörüldü.
Salgın ülkede iş gücü piyasasında kayıplara neden olurken, Ocak 2020’de yüzde 10,5 olan işsizlik oranı ekonomik faaliyetin durma noktasına gelmesiyle Ağustos 2020’de yaklaşık yüzde 20’ye tırmandı. Kolombiya’da 2019’da yüzde 10,5 olan işsizlik oranının, 2020’de yüzde 17,3 ve 2021’de yüzde 15,8 olacağı varsayım edildi.
Ülkede enflasyonun 2020’de yüzde 2,4 olacağı öngörülürken, Kolombiya Merkez Bankası, faiz oranlarını yüzde 1,75 düzeyine çekti. Kolombiya’daki zayıf kamu maliyesi ve mali hareket alanının darlığının hükümetin büyük bir teşvik programı uygulamasını engellediği kaydedildi.
Cumhuriyet
