Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK), Ulusal İstihbarat Teşkilatı (MİT) ve Emniyet Genel Müdürlüğü (EGM) Taşınır Mal Yönetmeliği’nde yapılan değişklik yapldı. Değişikliğe nazaran “terör ve toplumsal olaylar”da TSK’ye ilişkin silah ve taşıtlar, bakan onayıyla Emniyet ve MİT’e devredilebilecek.
Eski Emniyet Müdürü Yusuf Fidan, bu düzenlemenin sivil silahlanma ve iç karılıklık kaygısı hasebiyle yapıldığını tabir etti.
Fidan’ın Oda TV’de yer alan yazısı şöyle:
Ülkenin gerçek sıkıntılarının ve bunların tahlillerinin konuşulamadığı bu devirde kıymetli bir mevzuat değişikliği, hak ettiği ilgiyi kamuoyunda fazla göremedi. 5 Ocak 2021 günü Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile “Türk Silahlı Kuvvetleri, Ulusal İstihbarat Teşkilatı Ve Emniyet Genel Müdürlüğü Taşınır Mal Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” değişikliği yayımlandı.
Bu direktörlüğün 21. Hususuna; “Milli güvenlik, kamu nizamı ve kamu güvenliğini önemli biçimde tehdit eden terör, toplumsal olaylar ve şiddet hareketlerinin meydana gelmesi durumunda yahut emniyet ve asayişin mecburî kıldığı öteki hallerde, yönetimler taşınır mallarından taşıt dâhil öbür yönetimlerce gereksinim duyulan malları, … ilgili Bakanın onayı ile rastgele bir koşula bağlı olmaksızın birbirlerine bedelsiz devredebilir” fıkrası eklendi. Böylesi çok değerli bir değişiklik yasa ile değil, iki satırlık bir idari kararla yapıldı bitti.
En anlaşılır hali ile ne getiriyor bu yeni düzenleme? Gerekli görülen durumlarda TSK, Emniyet, Jandarma, Kıyı Güvenlik ve MİT kurumları envanterlerinde bulunan araç, gereç, silah ve mühimmatları bakanlık olurları ile birbirlerine devredebilecekler. Bu kurumlar içinde en donanımlı ve güçlü olan Silahlı Kuvvetlerden öteki dört kuruma şartsız ve geri dönüşsüz envanter periyodunun önü açıldı.
ENVANTER ZAMAN ŞARTLARI ÇOK MUĞLAK
Evvel bu eklenen yönetmelik hususunu anlamaya çalışalım. TSK’nın araç, gereç ve her türlü silahının MİT ve kolluk kuvvetlerine evresi için aslında katı mecburilik şartlarının aranmayacağı anlaşılıyor. Ayrıyeten devredileceklerde bir hudut çizilmemiş; tank, top her şey dâhil olabilir. Düzenlemede envanter periyodu için “milli güvenlik, kamu sistemi, terör…” üzere şartlar sıralanıyor üzere görülse de, cümle devamında “toplumsal olaylarda… emniyet ve asayişin mecburî kıldığı öteki hallerde…” denilerek kapsam iyice genişletiliyor.
Bu ‘asayişin mecburî kıldığı öbür haller’ şartı epey muğlâk ve karar yönetimin geniş takdir ve yorumuna açık bırakılmış. Düzenlemenin, ülkede çabucak her gün yaşanabilecek tüm muhalif toplumsal hareketlilikleri kapsayabileceği görülüyor. Anayasal hak olan toplanma, yürüyüş ve basın açıklaması üzere hareketler “emniyet ve asayişin bozulduğu toplumsal olaylar” olarak değerlendirilip sıkıntı kullanılarak bastırılmıyor mu aslında?
KOLLUĞUN GÜÇ VE SİLAH KULLANIMI KADEMELİ OLMALIDIR
Ordu ülke savunmasında gerekli gördüğünde ağır silahlarının tamamını gerektiği oranda ve ölçüde kullanır, rastgele bir yasal orantılı güç kullanımı zorunluluğuna tabi değildir. Fakat kolluk güçleri misyonlarını yerine getirirken yasanın emrettiği orantılılık temeline nazaran kademeli güç kullanma yetkisine sahiptir.
Polis, Jandarma ve Kıyı Güvenlik üniteleri Polis Görev Salahiyet Kanunu’nun 16. hususuna nazaran güç ve silah kullanma yetkisine sahiptir. Bu unsurda “kolluk, misyonunu yaparken direnişle müsabakası halinde, bu direnişi kırmak hedefiyle ve kıracak ölçüde güç kullanmaya yetkilidir. Direnmenin mahiyetine ve derecesine nazaran ve direnenleri etkisiz hale getirecek biçimde kademeli olarak artan nispette vücudu kuvvet, maddî güç ve yasal koşulları gerçekleştiğinde silah kullanılabilir” deniliyor. Görülüyor ki silah fakat gerekli yasal zorunluluklar oluşunca ve direnci etkisiz kılacak ölçüde ve kademeli kullanılabiliyor, direkt değil.
Bu yasal düzenleme (PVSK) dışında genel manada kolluğun güç kullanma yetkisi yoktur. Yasanın bu çerçevesi uygulamada birçok vakit polis lehine zorlansa da, kullanılan önlemlerin ‘kademe sırası’ bazen şaşırsa da, sonuçta polisin vazifesi ve yetkisi bu çerçeveyi aşamaz.
POLİSİN SİLAH ENVANTERİ YETERSİZ Mİ
Artık şu değerli soruyu sormamız gerekiyor. Şu ana kadar yaşanan hangi terör ve/veya toplumsal olaya müdahalede kolluk vücudu gücünü, maddi gücünü ve yetmeyince silahlarını kullanmış da bunlar direnci kırmaya kâfi olmamış sanki?
Terörle gayret kolluk üniteleri kırsalda yahut kentlerde gereksinimleri olan en çağdaş silah, araç ve gereçlerle zati donatılmış durumdadır. 25 Temmuz 2016’da çıkartılan KHK ile polise hem Jandarma ve Kıyı Güvenlik Komutanlığı’nın ağır silahlarını kullanma yetkisi verilmiş hem de 28 Şubat periyodunda elinden alınan ağır silahları da iade edilmişti.
Bu durumda, şu ana kadar bu kadar vahim bir olay yaşanmamışsa da gelecekte muhtemel bir durumda ordunun ağır silah, araç ve gereçlerine gereksinim duyulacağı öngörülmüş olmalıdır! Mantıken diğer mümkünlük kalmıyor, değil mi? Polis, Jandarma, kıyı Güvenlik ve MİT teşkilatları umarız Silahlı Kuvvetlerin ağır silah, araç ve gereçlerine hiçbir vakit gereksinim duymazlar. Ancak gelecekte nasıl olaylar yaşanacağı öngörülüyor ki bu düzenleme yapıldı sanki?
SİVİL SİLAHLANMA VE İÇ KAOS TASASI
Bilhassa 15 Temmuz 2016 FETÖ’cü darbe teşebbüsü sonrası sivil silahlanmaya teşvik ve muhtemel iç kaoslara hazırlık çerçevesinde dikkat cazibeli gelişmeler yaşandı. Daha evvel de birtakım yazılarımda bu mevzuları ele almıştım. Bu son yönetmelik değişikliğini, aşağıdaki kronolojik gelişmeler ortasındaki ilintilere kapsamında ele alınca, mevzunun daha anlaşılır olacağını düşünüyorum.
* 17 Temmuz 2016; darbe teşebbüsünden iki gün sonra Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Gurur Malkoç: “Milletin yasal müdafaa hakkı için milletimizin ruhsatlı silah almasının önü açılacak” dedi.
25 Temmuz 2016; 28 Şubat 1997 periyodunda polisin elinden alınan ağır silahlar iade edildi. Ayrıyeten polise Jandarma ve Kıyı Güvenlik Komutanlığı’nın ağır silahlarını kullanma yetkisi verildi.
* 30 Temmuz 2016; Ulusal Savunma Bakanı Fikri Işık “15 Temmuz’da kayıp mermi ve silah olabilir” dedi. Birebir günlerde Ankara’da bu kayıp MP-5 silahlardan birisi bir cinayette kullanıldı.
* 17 ağustos 2016; Cumhurbaşkanı Erdoğan SADAT’ın kurucusu emekli paşa Adnan Tanrıverdi’yi başdanışman olarak atadı. SADAT kamplarında suikast ve gayri nizami harp teknikleri eğitimleri verildiği basına yansıdı.
* 24 Haziran 2017; Cumhurbaşkanlığı Arşiv Müdürü Muhammet Safi toplumsal medya hesabından “Her meskene bir otomatik tüfek ve 1000 mermi projesi şart” paylaşımını yaptı.
* 17 Temmuz 2017; İç İşleri Bakanlığı tüm ruhsatlı silahlara yıllık 200 adet olan mermi satın alma müsaadesini 1000 mermiye çıkartan düzenlemeyi yaptı.
* 20 Aralık 2017; Kamuoyunda “İç savaş Kararnamesi” diye anılan 696 sayılı KHK ile “15 Temmuz darbe teşebbüsü ve terör hareketleri ile bunların devamı niteliğindeki hareketler kapsamına sokulacak teşebbüslerin bastırılması kapsamında hareket edecek sivillerin hiçbir sorumluluğu olmayacağı” hususu düzenlendi.
* 02 Mart 2018; İçişleri Bakanlığı’nın faaliyet raporuna nazaran vatandaşın ruhsatlı silahlarında “silahım kayıp oldu” beyanı sayısında son 3 yılda 7 kattan fazla artış olduğu açıklandı.
* 08 mart 2018; CHP Milletvekili Mehmet TÜM’ün ‘kayıp silahların araştırılması’ için Meclis’e taşıdığı araştırma önergesi AKP’li oylarıyla reddedildi.
* 24 Haziran 2018; genel seçim sonuçlarının açıklandığı akşam binlerce AKP’li tüm kentlerde her cins silahlarla saatlerce havaya ateş ederek zafer kutlamasına faal bir isimli süreç yapılmadı.
* 3 Şubat 2019; Sedat Peker Ataşehir’de yaptığı konuşmasında Cumhur İttifakı’na takviye ve silahlanma daveti yaptı, “Bu ülkenin evlatları da bu ülkenin sokaklarını koruyacaklar” dedi. Bu sözlerde isimli hata ögesi bulunmadı.
* 2 Ocak 2020; Ankara’da düzenlenen Kent ve Güvenlik Sempozyumu’nda konuşan Erdoğan “Artık kentlerimizin dış güvenliğini surlar ve hendeklerle koruyamayacağımız, içerideki nizamı de yalnızca kolluk gücüyle sağlayamayacağımız bir yere gelmiş durumdayız” dedi.
* 22 Ocak 2020; Yeni Bekçilik kanun teklifi meclise sunuldu. Pandemi ortası sonrası 11 Haziran 2020’de meclisin birinci çıkardığı yasa bu oldu. Bekçilere, kimileri polis de bile olmayan geniş yeni yetkiler verildi.
* Son 13 yılda ülke nüfusu yüzde 20 artarken (70 milyondan 84 milyona), polis sayısı yüzde 60 oranında (187 binden 323 bine) arttı. .
* AB ülkelerindeki genel kolluk sayısı son 10 yıl içinde yüzde 3.4 azalarak toplamı 1.6 milyona indi. Türkiye’de ise bu müddette sayı yüzde 36 oranında artarak 530 bine ulaştı. Bizde kişi başına düşen polis sayısı AB ortalamasının yaklaşık iki katı oldu.
Bu gelişmeleri dikkatle takip edenler ülkede kişisel silahlanmanın teşviki yanında kolluğun yetkileri, sayıları ve her çeşit silah donanımlarındaki olağan dışı artışı görüyor ve korku duyuyorlar. Keskin siyasal kutuplaşmaya paralel gelişen, neredeyse bir savaşa hazırlık üzere görülen tüm bu gelişmelerin makul açıklamaları varsa, bunları öğrenmek tasaları giderecek ve toplumu rahatlatacaktır.
Cumhuriyet
