“Radikal Sevgi”… Türkiye’nin son 2 yılda yaşadığı en büyük siyasal dönüşümü sağlayan 31 Mart seçimlerinin değişimi, dönüşümü ve uygulanabilirliğini kanıtlayan iki söz. Kavramın yaratıcısı Ateş İlyas Başsoy.
Başsoy’un ismini 10 sene evvel rafta duran bir kitabını fark etmeyle keşfettim, takip ettim. Birinci siyasal irtibat kitabı “AKP Neden Kazanır, CHP Neden Kaybeder”le hiç tanıdık olmadığımız yolu ve bunun nelere sonuç verdiğini anlatıyordu.
AKP’yi 2009’da Antalya’da birinci sefer yenerken de, 31 Mart mahallî seçimlerinde de CHP’nin kampanyalarını yöneten isimdi. İki kitap yazdı: “Seveceksen Radikal Sev-1”, “Hepimiz tıpkı belediye otobüsündeyiz-2” bu defa AKP’nin neden kaybettiğini, CHP’nin neden kazandığını bizlere anlatıyordu.
Başsoy, Türkiye tarihindeki Aydınlanma’nın tepe yaptığı periyotlardaki ruhla harekete geçildiğinde muvaffakiyetin mümkün olabileceğini gösterdi.
– Başlarken, birinci kitapta asıl başlangıç noktanızın, 70’lerin mahalledeki sol kültürünü, sokağa yansımasını, politikayı ve insanı kapsayıcılığını işaret ediyorsunuz. Farklı siyasi yönelimler tarafından, taklit edile edile değiştirilen, dönüştürülen ötekini manaya, ötekiyle bir ortada olma halini kısaca. Varken, “yok edilen” bir kültürün tekniğini, yine siyasal irtibatın merkezine alıyorsunuz, güncelleyerek yine kullanıyorsunuz. Bu önermeye katılır mısınız?
Kitap Mihail Bachtin’den bir alıntıyla başlıyor: “Sözcükler kiralıktır”… Hiçbir sözcüğün, hiçbir fikrin mülkiyeti bizde değil, her fikir insanlık tarihi kadar eski. Miladı yetmişlere koymuş üzere görünsem de bunun öncelikli nedeni benim 1971 doğumlu olmam.
Köy Enstitüleri, idealist öğretmenler çağı, okuma yazma seferberlikleri, otuzlar, kırklar, ellilerdeki gayretler ve altmışlar da var. Daha geriye de gidilebilir, Ululuğu isyanlarına, İkinci Mahmud periyoduna, Osmanlı Rus Savaşları sonrası nesle. Türkiye’de Radikal İslam tüm bu tecrübeleri çaldı ve sahiplendi.
Uzman Çayan uzun bir müddet Radikal İslamcıların çokça alıntıladığı şahıslardan biriydi. Devrimci telaffuzla, arabesk cıvık bir mağdur edebiyatını harmanlayıp kendi lisanlarını yaratmaya çalıştılar. Ben CHP’lilere “bize ait” o “söz”ü tekrar anımsatmaya çalıştım. Bülent Ecevit’in de kullandığı sözü… Salon solcularında değil, ter kokan emekçilerde, küf kokan kondularda yankı bulan kelamı.
– Bu sorudan devamla, önermeyi kabul ettirmekte yaşadığınız zorlukları asıl olarak ikinci kitapta anlatıyorsunuz. Kabul görüyor lakin birçok vakit akamete de uğruyor, sizin de artık umudu kestiğiniz anlar oluyor az de olsa. Lakin uzun bir süreç bu anlattığınız üzere. Genel liderle birinci direkt temasta, 31 Mart’a hazırlıkta partinin yine örgütlenmesinde, fikirlerin kabulü noktasında. Büyük matematiksel hazırlıklar gerektiren sosyolojik müşahedeler silsilesi bir yerde. Karar verici noktada takviye görseniz de, CHP ve öbür muhalefet buna hazır mıydı, yoksa mecbur muydu?
CHP, “Batı’daki partiler üzere. İçinde dünyaya çok farklı bakan beşerler var. %10 barajı yahut “şeriat tehdidi” olmasa bu kadar farklı insan bir ortaya gelmezdi. Dorukta “emreden” bir işveren ve aşağıda buyrukları uygulayan “personel” CHP’de yok. Yeterli ki de yok…
Bu nedenle “CHP şöyle yaptı, bu türlü karar aldı” üzere cümleler kurarken bir CHP yöneticisi çıkıp “Hayır ben buna katılmıyorum” diye açıklama yapabilir. Genel Lider herkesi dinleyen ancak gerektiğinde kararını net biçimde veren bir kişi. Buna karşın içeride itirazlar olabiliyor, kümeleşmeler olabiliyor, ki bu da olması gereken bir şey aslında. Ben fikirlerimi dışarıdan bir ses olarak Genel Başkan’a her vakit aktardım. BirGün’de köşemde yazdım, Kılıçdaroğlu’na sunumlar yaptım, toplumsal medyada elimden geldiğince konuştum. Hiçbir vakit yalnız değildim.
2011 baskılı “AKP Neden Kazanır? CHP Neden Kaybeder?” isimli kitabım benim üzere düşünen binlerce beşerle bir ortaya gelmemi sağladı. Artık de bu yoldaşlık artarak devam ediyor. Tıpkı demde olduğum beşerler her vilayette, her mahallede seslerini yükseltiyor. Şahıslar değil fikirler kıymetli. Ben hiç olmasam bile bayrağı taşıyacak, CHP yahut memleket için diyalojik bağlantısı, radikal sevgiyi sahiplenecek yüzbinler var.
– Birinci kitap “Seveceksen Radikal Sev”. CHP’nin 31 Mart’ta 11 Büyükşehir’i kazanırken, yaşadığı telaffuz ve siyaset dönüşümün ‘teorik’ tarafını, algı dünyasını değiştirmesine vesile olan kavramları kapsıyor. Radikal sevgi tek başına “sevgi manifestosu” elbette değil. Karşıdakini manaya, ötekileştirmeden anlaşabildiği oranda bağlantı kurma tecrübesi denilebilir. CHP ve Millet ittifakı buna yaklaştığı oranda başardı deniliyor kitapta. Artık bu teorinin bir kitabı var sayenizde. Bunu artık karşı taraf, rakipler tekrar kullanırsa sonucu birebir olabilir mi bu saatten sonra? Kurallar ne kadar uzak olsa da tabi ki…
Aslında kitaplarımda onlara da “diyalojik iletişim”i öneriyorum. Keşke bir an evvel tüm partiler bu fikri benimsese. AKP ve MHP gücünü zıtlaşmadan alıyor. Bir düşmanları kalmasa bile düşman yaratmak zorundalar. Emsal biçimde CHP içinde, “Ana Muhalefet Bakanlığı” reflekslerinde olan beşerler var. Bunlar da güçlerini zıtlaşmaktan alıyorlar.
İllaki milletvekili olarak düşünmeyin, dönüştürücü olmayan, kendi köyünün önyargılarını sivriltip kitleyi kara girdaba sürükleyen ve bundan nemalanan “muhalefet esnafları” var. AKP bu muhalefet esnaflarından çok hoş beslendi, daha geçen hafta Erdoğan o kesite hoş bir pas attı. Dozunda rekabet yararlıdır. Daima birlikte “Nasıl daha yararlı oluruz?” diye rekabet etsek örneğin.
Rakibimiz Güney Kore yahut Polonya olsa. Sporda, sanatta, bilimde rekabet tüm gelişmiş ülkelerin temel motivasyon kaynağı, bizde hayat siyasette rekabete ve yüz yıldır çözülmeyen mevzular üzerinde patinaja odaklanıyor.
KURUMSALLIK İÇİN CÜRET
– İkinci kitap “Hepimiz birebir belediye otobüsündeyiz”. Bunun CHP’de ve öbür ittifak üyeleri nezdinde kabülünün hiç de kolay olmadığını somut örnekler üzerinden anlatıyor. Tamam seçimler kazanıldı, algı değişti, formül farklılaştı. Bunun siyaset olarak devam ettirildiğini görsek de, daima lisana getirdiğiniz “siyaset esnafı” kategorisinin varlığına karşın kurumsallaştığını görebilecek miyiz?
“Bulutsuzluk Özlemi” ülkemizin en iyi rock kümelerinden birinin ismi. “Kurumsallık Özlemi” diye bir küme da ben yapabilirim. Hiçbir cümlenin bitmediğini, gerçekte “nokta” diye bir işaret olmadığını anlatmaya çalışıyorum. Ben diyalojik irtibattan yanayım ancak karşımdaki “diyalektik iletişim” istiyor; ben iki taşı üst üste getirmeye çalışırken bir oburu o taşları tekmeliyor.
Bu devinim daima sürecek. Uğraşın bitmeyeceğini bir sefer kabullenince, ümitsizlik çukuruna düşme ihtimali azalıyor. Dünyanın yaşı karşısında bir göz kırpma mühleti kadar bir ömrümüz var. Bu ömrü ne yaparak geçireceğiz? Dönüştürücü olmayan, birden fazla vakit “Yuh”, “Bu kadar da olmaz” vs ünlemlere indirgenmiş bir muhalefet stiline mı saplanacağız, yoksa nefesimizi boşa tüketmeyip gece gündüz dünyamız için mi çalışacağız? Bu bahisler “fasa fiso” mu?
1945’de tamamı bombalanmış Almanya, 1960’da Türkiye’den emekçi talep etmeye başladı. Biz form üzerinden gereksiz tartışmalarla, cehaleti körükleyerek birbirimizi yerken dünya boş durmuyor. Herkes her yerde üretiyor. AKP’den güzel bir şey beklemek hayalcilik ancak AKP’ye oy veren, bunu maruz kaldığı büyük ideolojik manipülasyon nedeniyle yapan milyonlarca yoldaş adayımız var. Belediye seçimlerini kazanmak bu insanlara ulaşmak için çok büyük bir adım.
1994’de on dört yaşında olan bir çocuk, şu anda kırk yaşında. Büyük kentleri çevreleyen varoşlarda yaşayan yirmi milyon kent fakiri ömürlerinde birinci sefer “sosyal demokrat” bir idareyle tanışıyor. CHP bu fırsatı gördüğü ve kullandığı oranda başarılı olacak. Yapılanın bir “reklam kampanyası” olmadığı, bir “ruh değişimi” yaşandığını ve bunu yaymanın boynumuzun borcu olduğunu anlarsak bu pası gole çevirebiliriz. Bunun için CHP yöneticilerinden daha cesaretli ve kararlı olmalarını bekliyorum.
– Muvaffakiyete ulaşan 31 Mart stretejisi, genel seçimler ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri için de uygulanabilir mi ve olursa nasıl olabilir?
Seçimler yalnızca sandığa giderek yapılmıyor. Hayatımızın her alanında, her anında seçimler yapıyoruz. Bu nedenle sandıkla olanlar dahil, tüm seçimlerimizde önceliğimizi bizi dinleyen, bizi ölçüp biçen büyük halk kitlelerine vermeliyiz.
Uğur Mumcu’nun unutulmaz kelamıyla “bilgi sahibi olmadan fikir sahibi olanlar” Radikal Sevgi kavramını da anlamadan yaftalayabilirler. Suyun başındakileri sevmek zorunda değiliz, ben de sevmiyorum. Radikal Sevgi herkesi sevmek, leş üzere bir trolü, gözü dönmüş diktatörleri sevmek yahut “Pollyanna” olmak değil. Radikal Sevgi “çok sevmek” yahut “damardan sevmek” de değil.
Radikal Sevgi, “bir şekilde” karşı kampta yer alan milyonlarca insanı ötekileştirmemek, bloklaştırmamak, Aleviliğin kusursuz ideolojisinde olduğu üzere “elimize, lisanımıza, belimize” sahip çıkmak demek. Sevginin köküne inmek, karşılıksız kök sevgiyi aramak ve bizi sevmemeye koşullandırılmış kitleleri anlamaya çaba etmek… Karagöz’e odaklandıkça Hacivat haline geliriz, Karagöz bizi dövdükçe de izleyici güler. Bu oyundan çıkmak gerek. Radikal Sevgi tüm seçimlerde kazanmanın anahtarı.
RİSKLERİ HESAP ETMELİ
– 31 Mart’ın öne çıkan adaylarından Ekrem İmamoğlu ve Mansur Yavaş, cumhurbaşkanlığı adaylığı için isimleri sıkça zikredilen iki isim. Siz bu iki ismin adaylığına sıcak bakmıyorsunuz. Genel seçimde de bu strateji uygulanabilir mi sorusundan devamla, Millet ittifakının ya da total olarak muhalefetin adayları kimler olabilir, isimler kimler olabilir ya da?
Bilakis her iki isme de sıcak bakıyorum. Vahap Seçer ve Zeydan Karalar da olabilir. Fakat bu isimlerin hepsinin ortak bir özelliği var: Cumhurbaşkanı adayı olurlarsa, o belediye AKP’ye geçecek. Zira tüm bu kentlerde meclis çoğunluğu Cumhur İttifakı’nda. Cumhurbaşkanlığı seçiminin biraz da erkene alındığını varsayın ve İmamoğlu’nun aday olduğunu düşünün. İstanbul’un başına o anda AKP’li bir lider gelecek. Şu anda cendereyle sıkılan belediye bütçesi bir anda açılacak.
Fakir semtlere milyarlar akıtılacak. Kazanmanın garanti olmadığı bir seçim için, İstanbul’dan vazgeçilecek. Bunun Beyliküzü’nü riske atmakla filan karıştırmayın, burada ortada olan İstanbul’un çeperindeki ve değişen demografisi nedeniyle tekrar CHP’nin elinde olacak bir ilçede şahsî mesleği riske atmak değil. Bu sefer yalnızca İmamoğlu değil, tüm İstanbul risk alacak. Türkiye’nin en büyük dünya markasını rakibe bırakmaktan bahsediyoruz.
2014’te CHP’nin en büyük adayı Yılmaz Büyükerşen’di ve tüm CHP seçmenleri onu istiyordu. Lakin olmadı zira Büyükerşen aday olduğu anda Eskişehir AKP’ye geçiyordu. Esenyurt kadar nüfusu olmayan bir kenti kaybetmemek için CHP en beğenilen ismi aday gösteremedi. Eskişehir’de bunu yapmayan Ankara yahut İstanbul’da yapar mı? Tunç Soyer aday gösterilebilir örneğin, zira İzmir’de meclis çoğunluğu CHP’de.
Soyer ferdî olarak risk alır lakin İzmir risk almaz. Günü geldiğinde İmamoğlu yahut Yavaş için bu durum düşünülecek… İmamoğlu, İstanbul’un tanınan ilçe liderlerinden biri değildi ve bu nedenle aday gösterilince CHP içinden bile birçok itiraz oldu. Lakin birebir İmamoğlu adım adım yükselerek ipi göğüsledi. Tarih geriye bakılarak yazılır lakin hayat daima ileriye hakikat sarfiyat. Birini aday gösterdiğin anda yükselir aslında.
CHP, Ekmeleddin İhsanoğlu’nu aday gösterdiyse kendi içinden en az on milyon aday çıkartabilir. Daha rüştlerini ispatlayamamış muazzam isimleri arenaya atıp, İstanbul’u yahut Ankara’yı AKP’ye teslim etme riski alınabilir mi, bunu vakit gösterecek.
– Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Vitrin mankenleri”, CHP’deki türbanlıları kast ederek söylediği infial yaratan bir kelamdı. Sizin tabirinizle AKP’de ve onun belirleyicisi Cumhurbaşkanı Erdoğan’da “diyalektik iletişim” hala devam ediyor. Gündem yaratırken ya da yarattığını düşünürken, benden ve ondan ayrımını lisan de açıkça sürdürülen bir yaklaşım bu. CHP’nin ve öteki muhalefetin buna karşılığı ise pek ölçülü ve kapsayıcı idi. Bu noktada moral ve telaffuz üstünlüğü artık muhalefettedir diyebilir miyiz?
Diyemeyiz. O denli kolay bir iş değil bu. AKP medyanın neredeyse tamamına sahip. Bu maç şikeli. Onun bu kelamı söylediğini biz duyuyoruz lakin Bağcılar’da yemek pişiren Elif Hanım’ın haberi bile olmadı. “Moral ve telaffuz üstünlüğü bize geçti” demenin sonu hüsranla bitebilir. Bu işler çay kaşığı ile kuyu kazmak üzeredir. Olumlu bir adım daha atıldı lakin yol çok uzun.
HAZIRLIĞIMIZI 2023’E NAZARAN YAPMALIYIZ
– Son olarak “Mart’ın sonu bahar”ın akabinde, 2023’te yapılmasını şimdilik takvim olarak öngörebildiğimiz seçimlerde, AKP’nin konumu, Erdoğan’ın söylemi ve muhalefetin sürdürmeyi kararlı göründüğü bu hengameden uzak lisanıyla “2023 asıl bahar” demek için kâfi moral gücümüz olmalı mı? Bu kâfi değilse şimdiden sonra neler yapılmalı?
Türkiye Cumhuriyeti büyük bir savaşın akabinde kuruldu. On yıldan kısa bir müddette Avrupa, Kuzey Afrika, Orta Doğu ve Kafkaslardaki topraklarını yitiren ve Anadolu’yu da kaybetmek üzere olan bir devletin yıkıntısından doğdu. Birinci Dünya Savaşı’nın iki temel sonucundan biri Sovyetlerin kurulmasıysa, başkası Osmanlı’nın yok oluşudur. Biz yüz yıldır, yüz yıl evvelki bu kaosun üzerinde ayakta duruyoruz.
CHP’de ulaşabildiğim herkese söylüyorum: “Siyaset okulu, siyasetin öğretildiği bir okulla hudutlu kalmamalı. Hazır Zoom üzere yenilikler hayatımıza girmişken tüm CHP örgütlerine mukayeseli tarih eğitimi verilmeli. 1912-1923 ortası on bir yıl gün gün öğretilmeli. Şu an yirmi yaşındaki bir genç ülkemizin son yüz yılını aşağı üst biliyor, sorsanız “Atatürk, İnönü, Menderes, Demirel, Ecevit, Özal” sıralamasını yapabilir. Yıllardır şunu soruyorum, “Peki Atatürk yirmi yaşındayken tarihe nasıl bakıyordu?” O da muhtemelen Üçüncü Selim’den başlıyor, İkinci Mahmud, Abdülmecid, Abdülaziz ve Abdülhamid periyotlarını tüm iç çalkantıları, zulümleri ve başarılarıyla sıralıyordu.
Üç Abdül, bir Mahmud ile yüz yıl geçirdi bu topraklar, o devirlerde ne oldu? Anadolu’nun kadim halkları neden Anadolu’da değil? Kürtlerle Türklerin alıp veremediği ne? Araplarla karışılıklı kin üretmenin kime ne yararı var? Balkanlar’da mescitlerimiz, külliyelerimiz varsa biz niçin yokuz? Gündelik siyaset zerre ilgimi çekmiyor. Ben epey taşın altına üç kağıtçı bir müteahhit ihale kapsın diye girmiyorum. Kendini aramayan, kentini de bulamaz, ülkesini de. 2023 hepimiz için sembolik bir mana taşıyor. Keşke varlığını 2023’e borçlu olan CHP, elindeki büyük beşeri gücün sorumluluğuyla dev bir eğitim atılımı başlatsa. 2023’e bir hafta kala telefon açıp, “Ateş bize bir ilan yap da asalım” diyeceklerse, beni hiç aramasınlar daha iyi.
Cumhuriyet
