Getty ImagesDublin
İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden (AB) ayrılması sonrası tanınan bir yıllık geçiş sürecinin sona ermesiyle birlikte Türk vatandaşları için ülkede şirket kurarak oturum müsaadesi alma imkanı ortadan kalktı. Ancak buna imkan sağlayan Ankara Mutabakatı, öteki AB ülkeleri için geçerli olmaya devam ediyor.
Bu muahede sayesinde, İngiltere’dekine emsal formda oturum müsaadesi almaya imkan sağlayan birtakım AB ülkeleri de var. Hatta İspanya, şirket kurmaya gerek olmadan da oturma müsaadesi veriyor.
İrlanda’da ise ülkeye Ankara Muahedesi sayesinde öğrenci olarak giden Türk vatandaşlarının emekçi olarak çalışıp İrlanda vatandaşlığı alması mümkün.
Bu ülkelerin sunduğu göç imkanlarını inceledik.
İRLANDA
Avrupa Ekonomik Topluluğu’na 1973’te dahil olan İrlanda Cumhuriyeti, topluluğun 1963’te Türkiye ile imzaladığı Ankara Mutabakatı’na da taraf oldu.
Mutabakatın, taraf ülkelerin karşılıklı göç kurallarını zorlaştırmama taahhüdü sayesinde, o tarihte İrlanda’nın Türk vatandaşlarına sağladığı imkanlar günümüze kadar geçerliliğini sürdürdü.
Bunlar ortasında en dikkat çekeni, İrlanda’ya öğrenci olarak giden Türklerin çalışma müsaadesi alarak birkaç yıl sonra İrlanda vatandaşı olabilmesi.
İrlanda’nın Cork kentinde Joyce & Co. Solicitors türel danışmanlık ofisinin sahibi Eoin Joyce, bunun yolunu şöyle anlatıyor:
“Burada okullara yahut lisan okullarına öğrenci olarak gelen Türklere ‘Stamp 2’ isimli bir vize veriliyor. Bu vizeyle öğrencilerin yarı vakitli, haftada 20 saat çalışmasına imkan sağlanıyor.
“12 ay boyunca bu halde çalışan bir öğrenci, birebir iş yerinde çalışmaya devam etmek şartıyla ‘Stamp 1’ isimli vizeye başvurabiliyor. ‘Stamp 1’ tam vakitli çalışmaya müsaade veriyor.”
Joyce, bu vize tipi değişiminin Ankara Muahedesi sayesinde mümkün olduğunu, AB üyesi olmayan öbür ülkelerin vatandaşlarına bu türlü bir imkan sağlanmadığını söylüyor ve ekliyor:
“Bu vizenin avantajı, kişinin okulu bitse bile birebir iş yerinde çalışmasına müsaade vermesi. Hatta okulun yarıda bırakılması durumunda da almış oldukları ‘Stamp 1’ vizesi geçerliliğini koruyor.”
Bu vize cinsiyle üç yıl boyunca işyeri değiştirmek mümkün değil. Üçüncü yılın sonunda birebir kesimde öteki işlerde, dördüncü yılın sonunda ise tüm kesimlerde çalışmaya müsaade veriliyor.
Joyce bu vizeyle İrlanda’da beş yıl çalışan şahısların İrlanda vatandaşlığına başvurma hakkının bulunduğunu anlatıyor:
“Son yıllarda bu formda buraya gelen Türk vatandaşlarının sayısında artış görsek de Türklerin bu imkanı gereğince bilmediğini düşünüyorum.”
Joyce, Brexit’in akabinde hem Türklerin hem de AB vatandaşlarının İrlanda’ya yönelik ilgisinin artacağı görüşünde.
Bilhassa Dublin ve Cork üzere kentlerde yüzlerce farklı ülkeden insan yaşadığını ve bu kentlerin çok kültürlü yerlere dönüştüğünü söyleyen Joyce, pek çok ABD şirketinin de Avrupa merkezi olarak İrlanda’yı kullandığını ve bu durumun ülkede farklı lisanlar bilen çalışanlara duyulan muhtaçlığı artırdığını söylüyor:
“Örneğin Cork’ta yalnızca Apple’ın 6 bin çalışanı var. Bu tıp milletlerarası şirketler Türkçe irtibat kurmayı bilen çalışanlar için sık sık ilana çıkıyor. Bu tip özel yetenekler isteyen işlere verilen ‘Stamp 4’ vizesi ise ‘Stamp 2’ ile 4 yılda kazanılan tam çalışma serbestisini en başından kazanmanızı sağlıyor.”
Joyce, Stamp 1 vizesiyle çalışmanın şirkete birkaç bin euroluk maliyet çıkardığını, bu nedenle kimi şirketlerin bu tıp oturma müsaadesine sahip Türkleri çalıştırmak istemediğini ancak bunun sık görülen bir durum olmadığını söylüyor.
Joyce’a nazaran Brexit sonrasında AB içinde resmi lisanı İngilizce olan en büyük ülke olması, İrlanda’nın en büyük avantajlarından biri.
İrlanda vatandaşları AB içinde özgür dolanımdan faydalanabilmenin yanı sıra İngiltere ile de Ortak Seyahat Alanı (Common Travel Area) içinde bulunuyor. Bu alan, iki ülkenin vatandaşlarına karşılıklı olarak hür oturma ve çalışma müsaadesi tanıyor. İki ülkenin hükümeti de Brexit sonrasında bunun değişmeyeceğine dair açıklamalar yapmıştı.
AFPBarcelona
İSPANYA
İspanya’da şirket kurarak oturum müsaadesi almak sırf Türk vatandaşlarına Ankara Muahedesi vesilesiyle tanınmış bir hak değil, tüm ülkelerden insanların başvurabileceği bir yol.
Bu hususta danışmanlık hizmeti veren Barcelona merkezli BCN Consulting’den Bahadır Özkazanç, bunun için öncelikle bir iş planı hazırlamak gerektiğini anlatıyor:
“Türk vatandaşları için iki türlü yol var. Birincisi şahıs şirketi, ikincisi limited yahut anonim şirketi kurmak.
“Başvuran kişi iş planında neden İspanya’da olmak istediğini, kimlerle çalışabileceğini, İspanya’da yapmış olduğu görüşmeleri, varsa muahedeleri yazıyor.
“Aylık yahut yıllık kesmeyi planladığı fatura ölçüsünü da yazıyor ve bu planı konsolosluğa sunuyor. O evraklar Madrid’e gidiyor, bedellendiriliyor, kabul olursa süreksiz vizeyle İspanya’ya gelmesi sağlanıyor ve sonrasında bir yıllık oturum kartı alıyor.”
Bahadır Özkazanç birinci yılın akabinde iki defa ikişer yıllık uzatma yapıldığını, beşinci yılın sonunda ise beş yıllık uzatma verildiğini, İspanya’da 10 yılı tamamladıktan sonra da İspanyol vatandaşlığı almanın mümkün olduğunu aktarıyor. Uzatmalarda sorun yaşamamak için vergi borcu olmaması ve şirketin ziyan etmemesi üzere aşikâr kurallara uymak gerektiğini vurguluyor.
Özkazanç gerekli sermaye konusunda ise şunları söylüyor:
“Burada gerekli sermaye limited şirketleri için 3 bin 6 eurodur. Fakat Türkiye’den gelecek bir kişi için en az önerilen sayı 10 bin eurodur.
“Şahıs şirketinde biraz daha fazla olması gerekiyor zira onun içine burada kiralayacağı dairenin kirasını da eklemek gerekiyor. En az 12-13 bin euro tavsiye ediliyor.
“Miktarı ne kadar yüksek olursa müracaatta o kadar avantajlı oluyor.”
Bahadır Özkazanç, bu müsaadeyle İspanya’ya giden bireylerin birinci yılını tamamladıktan sonra öteki bir şirkette çalışma hakkının da olduğunu, bunun için müracaat yapabileceklerini ancak bu şirketin kendi şirketiyle bağlı bir bölümde olması gerektiğini aktarıyor.
13 yıldır İspanya’da yaşayan Özkazanç, bugüne kadar 15 şahsa şahıs şirketi 17 şahsa de limited şirketi kurduklarını; üç yıldır müracaatlarda artış yaşandığını; en çok dokumacılık, turizm ve ithalat/ihracat bölümünde müracaatlar yapıldığını söylüyor.
Şirket kuran bireylerin aylık en az 1500 euroluk fatura kesmesinin beklendiğini belirtiyor.
Özkazanç şirket kurmadan da İspanya’ya taşınmanın mümkün olduğunu söylüyor:
“İspanya’da bir yıllık oturum müsaadesi veren No Lucrativa isimli bir vize tipi var. Bu vize cinsinde yalnızca oturum müsaadeniz oluyor ama çalışma müsaadeniz olmuyor.
“İlk yılı tamamladıktan sonra iki yıllık yeni bir vize başvurusu yapıyorsunuz ve o vizeyi aldıktan sonra çalışma müsaadeniz oluyor. İster bir şirkette çalışabilir, ister kendi şirketinizi kurabilirsiniz.
“Bunun için kendi hesabınızda en az 30 bin euro paranızın bulunması gerekiyor. Bir yıllık da kira kontratınız olması gerekiyor. Birkaç evrak daha topladıktan sonra bu vizeye başvurabiliyorsunuz.”
Özkazanç bunun şirket kurarak taşınmaya nazaran avantajlarını ve dezavantajlarını şöyle anlatıyor:
“Bazı beşerler çabucak şirket kurmaktansa evvel ülkeyi tanımak, izlenim edinmek istiyor. Kimileri bir yılını buna ayırdıktan sonra ikinci yılında bir işyerinde çalışıyor yahut iş kuruyor. İspanya’ya dair bilgisi olmayan beşerler için çabucak şirket kurmak sakıncalı olabiliyor, o açıdan avantajlı.
“Bazı aileler çocuklarının eğitimi için buraya geliyor, onlar bu vizeyi tercih edebiliyor.
“Veya Türkiye’de online olarak iş yapıp sistemli geliri olan beşerler o geliri göstererek buraya taşınabiliyor. Birebir işi online olarak İspanya’dan yapmaya devam ediyor.”
Getty ImagesAmsterdam
HOLLANDA
Ankara Muahedesi’ni 1963’te imzalayan altı Avrupa Ekonomik Topluluğu üyesinden biri olan Hollanda, şirket kurmak isteyen Türk vatandaşlarına muhakkak koşullarda oturum müsaadesi sağlıyor.
Hollanda’dan Avukat Nazmi Türkkol, “Devlet kurduğunuz şirketin ekonomik bir katkıda bulunması gerek diyor. Lakin bundan tam olarak neyin kastedildiği net değil” diyor.
Bir restoran açma teklifinin, gerek görülmemesi durumunda reddedilebildiğini belirten Türkkol, iş planında ne kadar yatırım yapılacağı ve kaç kişinin çalıştırılacağı üzere mevzuların da tesirli olduğunu söylüyor.
Türkkol “Gelmek isteyenlere bir fizibilite araştırması yaptırmalarını tavsiye ediyoruz. Böylelikle ‘Hollanda iktisadında şu alanda boşluk var, bu alanda az iş yapılıyor’ diyebilme imkanı doğacaktır” diyor ve ekliyor:
“Tabii devlet ‘Sizin buraya gelmenize neden gerek var? Şirketini kur, Türkiye’den yönet’ de diyebiliyor. O yüzden orada bulunmanızın işe tesirini gösterebilmeniz lazım.
Sizin yalnızca bir yönetici olarak değil, işin anahtarının sizde olduğunu ispatlamanız gerekiyor. Kişinin de bir kabiliyeti olması gerekiyor.”
Türkiye’deki ekonomik ve politik gelişmelerin tesiriyle son yıllarda bu çeşit müracaatlarda artış gördüklerini söyleyen Türkkol, en çok müracaat yapılan dallar ortasında inşaat, tamircilik, depolarda özel kimyasallarla yapılan temizlikçilik üzere uzmanlık isteyen alanlar yer aldığını anlatıyor.
Bu biçimde Hollanda’ya gidenler beş yıl sonra vatandaşlık alma imkanına kavuşuyor.
Türkkol’un bu yola çıkmak isteyenlere tavsiyeleri ise şöyle:
“İlk tavsiyem pazar araştırması yaptırmaları. Çalışmak istedikleri bölüm ne durumda ona bakıp fizibilite çalışması yapmaları.
“Maalesef bizim Türkler ekseriyetle bir turist vizesi alıp geliyorlar, buradaki Türklerle görüştükten sonra ‘Tamam biz şirketi kuruyoruz’ diyorlar araştırma yapmadan. Çoklukla meseleler o yüzden çıkıyor.”
Getty ImagesBratislava
SLOVAKYA
2004 yılında Avrupa Birliği’ne üye olan Slovakya’da da şirket kurarak oturum müsaadesi almak mümkün.
Daha evvel bu türlü bir müracaata aracılık yapmış Avukat Ece Pancar, bu ülkenin Hollanda’ya kıyasla çok avantajlı olmadığını söylüyor:
“Beş sene sonra süresiz oturum, sekiz sene sonra vatandaşlık alınabiliyor.”
Pancar bu cins müracaatlarda kelam konusu ülkenin taban fiyatını temel alarak bir yıl boyunca en az taban fiyat oranında gelir sağlayabilecek bir iş modeli sunmanın kıymetli olduğunu aktarıyor.
Avukat Pancar bu yıldan itibaren İngiltere dışındaki ülkelere oturum müsaadesi müracaatlarında artış bekliyor:
“Sürekli müvekkillerim arayıp ‘Nereye gideceğiz, Ankara Muahedesi bitti ne olacak?’ diye soruyor. herkes ikinci bir yer arayışında.
“Avukatlar için de geçerli bu. Bugüne kadar İngiltere’ye göç konusunda çalışan avukatlar da müvekkilleri için yeni ülkeler bulmak istiyor.
“Bundan sonra öteki ülkelerde bunu işletmek için açılan davaların sayısının da arttığını göreceğiz.”
Getty ImagesVilnius
LITVANYA
Şirket kurarak oturum müsaadesi almanın mümkün olduğu bir başka AB üyesi de Litvanya.
Göçmenlik hukuku ve danışmanlık kümesi Hardal Küresel’in kurucusu Avukat Şekip Hardal, Baltık ülkesi Litvanya’da bu tıp müracaatçılara aracılık ediyor.
Çoklukla bilişimle ilgili şirketlerin tercih edildiğini ve Litvanya’nın Silikon Vadisi olma gayesinin bulunduğunu söyleyen Hardal, bir şirket üzerinden üçü ortak, biri yönetici dört şahsa kadar oturum müsaadesi alınabildiğini belirtiyor.
Bu vize cinsine Ankara Mutabakatı’ndan bağımsız olarak tüm dünyadan beşerler başvurabiliyor.
Hardal müracaatlarda bir yahut iki ortak olması durumunda 28 bin, üç ortak olması durumunda 42 bin euro minimum sermaye koşulu olduğunu anlatıyor:
“Hemen çabucak her şirketimizde dört bireye müracaat yaptık.
“Önce bir yıllık oturum müsaadesi alınıyor, sonra iki kere ikişer yıllığına uzatılıyor.
“Beşinci yılın sonunda süresiz oturum müsaadesi, 10. yılın sonunda ise vatandaşlık alınabiliyor.”
Şekip Hardal birinci müracaat yahut süresiz oturum müsaadesi müracaatında Litvanca bilme kaidesinin aranmadığını da ekliyor. Hardal, yurt dışında şirket kurarak yaşamayı düşünen Türklere şu tavsiyeleri veriyor:
“Öncelikle İngilizce konuşulan ülkeleri tercih edebilirler.
“Reel bir iş planları varsa hangi ülkede daha başarılı olacaklarını araştırmalarını tavsiye ediyorum.
“Aileler için ekseriyetle ırkçılığın olmadığı kent ve ülkeleri tercih etmelerini öneririm.
“Başvurularda paralarının kaynağını gösterebilmek kıymetli, buna dikkat etmeleri gerekir.”
Getty ImagesValetta
BELÇİKA VE MALTA
Türk vatandaşlarının Belçika ve Malta’da da şirket kurarak oturum müsaadesi almaları mümkün.
Malta’nın öbür ülkelere kıyasla avantajı AB içinde, İrlanda’nın dışında İngilizce’nin resmi olduğu tek ülke olması. Orta Akdeniz’deki küçük ada ülkesinin bir öteki avantajı da iklimi.
Belçika ise Batı Avrupa’nın merkezinde, pek çok ülkeye kolay ulaşım imkanı ve halihazırda ülkede yaşayan çok sayıda Türk vatandaşının olmasıyla öne çıkıyor.
Cumhuriyet
