Getty Images – AB Dış Siyaset ve Güvenlik Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, 6 Temmuz 2020, Ankara
Avrupa Birliği (AB) Dış Ilgiler Kurulu bugün Türkiye hususî gündemiyle toplanacak.
Fransa’nın daveti üzerine 27 devlet dışişleri bakanlarını bir araya getirecek olan içtimada, Türkiye ile AB’yi karşı zıdda getiren Şark Akdeniz bunalımının yanı sıra Suriye ve Libya’da kimi üye devletlerle Ankara arasında yaşanan gerginlikler de masaya yatırılacak.
Ayasofya’nın ibadete açılmasının AB’de yarattığı rahatsızlığa rağmen, AB dışişleri bakanlarının Türkiye’ye ek yaptırım konusunda bir karar almaları beklenmiyor. Bu süreçte, periyot yöneticisi Almanya’nın Türkiye ile münasebetleri germek istememesi en kıymetli etken olarak görülüyor.
Fransa’nın davetiyle toplanılıyor
Avrupa Parlamentosu’nda 9 Temmuz günü gerçekleştirilen “Akdeniz’de istikrar ve itimat ile Türkiye’nin olumsuz rolü” başlıklı oturumdan sonra, AB dışişleri bakanları bugün görüntü konferans yoluyla Dış Alakalar Kurulu içtimasında bir araya gelecekler ve Türkiye ile bağlantıları ele alacaklar.
AB’nin önde gelen üyesi Fransa’nın davetiyle gerçekleşecek içtimada, geçen hafta Ankara’da temaslarda bulunan AB Dış Siyaset ve Güvenlik Yüksek Temsilcisi Josep Borrell de bölge alacak.
Fransa, 10 Haziran’da Libya açıklarında Türk ve Fransız savaş gemileri arasında yaşanan tansiyonu evvel NATO’ya taşımış, orada argümanlarının desteklenmemesi üzerine Türkiye ile münasebetleri bu defa AB platformuna taşıma kararı almıştı.
Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves le Drian, 24 Haziran’da yaptığı bir açıklamada, AB’nin çok süratli bir formda Türkiye ile ilgilerin geleceğini kapsamlı ve tabulardan arınmış bir halde masaya yatırması gerektiğini söylemiş, 1 Temmuz’da yaptığı diğer bir açıklamada da Şark Akdeniz’de hidrokarbon faaliyetlerini sürdüren Türkiye’ye karşı Temmuz 2019’da alınan kararlara ek yaptırımların alınabileceğini kaydetmişti.
Yunanistan da AB’den bir seri güçlü tedbir almak için hazırlık yapmasını istemişti. Yunanistan ve Fransa dışişleri bakanları da bugün Paris’te bir araya gelerek kurul içtiması uyum gerçekleştirecekler.
Diplomatik kaynaklar, bugünkü içtimadan Fransa’nın talep ettiği biçimde yeni bir yaptırım kararının çıkmasının çok zayıf bir mümkünlük olduğunu lakin AB içerisinde Türkiye ile ilgilerin geleceğine ait bir tartışmanın başlatılması sonucunu vermesi açısından kayda kıymet olacağını belirtiyorlar.
Getty ImagesAlmanya, Türkiye ile gerginlik istemiyor
Bu süreçte, periyot yöneticisi olarak hizmet yapan Almanya’nın Türkiye ile münasebetlerde yeni bir tansiyon istememesi en kıymetli etken olarak bedellendiriliyor.
6 aylık periyot başkanlığı yeni başlayan Almanya’nın gündemi COVID-19 salgınının yarattığı ağır ekonomik ve toplumsal meselelerin tahlili, yıl ahir gerçekleşecek Brexit (İngiltere’nin AB’den ayrılması) ve Çin ile ilgilerin seyri üzere hususlar nedeniyle esasen yüklü.
Berlin idaresi, Türkiye gündemini de 2016 Mart ayında yapılan göç ittifakının gözden geçirilmesi ile sınırlamış görünüyor. Almanya, Fransa’nın daveti üzerine bu türlü bir adım atarak hem periyot başkanlığı gündemini hem de Türkiye ile ikili bağlantılarına zarar vermek istemiyor.
Almanya’nın yanı sıra AB’nin dışişleri bakanı statüsünde hizmet yapan ve geçen hafta Türkiye’de temaslarda bulunan Josep Borrell da bu aşamada Ankara’ya yaptırım uygulanmasına sıcak bakmıyor.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile düzenlediği ortak basın içtimasında ilgilerin ülkü noktada olmaktan çok uzak olduğunu kaydeden Borrell, Avrupa’yı çok yakında ilgilendiren bir çok hususta Türkiye ile diyalog içinde olmanın AB’nin stratejik çıkarları açısından kaide olduğunu kaydetmişti. Borrell, Avrupa Parlamentosu’ndaki tartışmalarda da, Avrupalı parlamenterlere sert çıkmış ve onları Haçlı zihniyetiyle konuşmakla suçlamıştı.
Borrell Türkiye’ye karşı ‘fazla yumuşak’ bulunuyor
Vazifesine 2019 Aralık ayında başlayan Borrell, Türkiye’ye yaptırım uygulanması durumunda Ankara ile müzakere ortamının ortadan kalkacağından ve Ankara-Brüksel arasında yeni bir gerginlik sarmalının başlayacağından telaşlı. Bu durumun yalnızca Şark Akdeniz değil, göçmen meselesinin tahlili sürecine de olumsuz tesiri olacağı da Brüksel’de hesap ediliyor.
Bu ögelere ek olarak, Borrell’in Çavuşoğlu ile yaptığı görüşmelerde, Kıbrıs Türk halkının hidrokarbon gelirlerindeki haklarının garanti altına alınması durumunda Türkiye’nin esneklik gösterebileceği yaklaşımının ortaya çıkması zayıf olmakla bir arada müzakerelerin devamı açısından bir fırsat olarak bedellendiriliyor.
Ama başta Fransa olmak üzere birtakım üye devletlerin, Borrell’ın vazifeye geldiğinden bu yana Türkiye’ye “fazla yumuşak” bir yaklaşım içinde olduğu eleştirisini gizli kapılar gerisinde giderek daha fazla dillendirmeye başladıkları da diplomatik etraflarda konuşulan bahisler arasında mahal alıyor.
Getty ImagesAB Dış Siyaset ve Güvenlik Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ve Ulusal Savunma Bakanı Hulusi AkarFransa taktik değiştiriyor
Brüksel toplantısından Türkiye’ye dönük somut bir adım çıkmayacağını öngören Paris’in taktik değiştirerek yaptırım konusundan çok AB’nin stratejik düzlemde Türkiye ile münasebetlerinin seyrine dönük bir tartışma başlatma niyetinde olduğu gözleniyor.
Uzun vadedir AB’nin yeni bir güvenlik konsepti yaratarak tehditlere karşı kendi oluşturacağı mekanizmalarla karşılık vermesini savunan, Avrupa’nın güvenliği için artık ABD’ye itimat duyulamayacağını kaydeden Fransa, Türkiye’nin de giderek kıta güvenliğini tehlikeye atan bir konuma girdiği kanısını yaymaya çalışıyor.
Paris idaresi, yalnızca Şark Akdeniz değil Suriye ve Libya üzere Avrupa güvenliğini etkileyen memleketler arası sıkıntılarda Türkiye’nin izlediği siyasetlerin AB’nin stratejik çıkarlarını olumsuz etkileyecek bir noktaya ulaştığını savunuyor.
Fransa, Libya konusundaki siyasetinin, başta Sahel ortamı olmak üzere Afrika kıtasında giderek artan radikal terörle savaş maksatlı olduğunu, IŞİD ve vesair terör örgütlerinin Mali ve Çad üzere devletleri denetimine almasını engellediğini savunuyor.
Türkiye’nin Libya’ya müdahalesinin Avrupa’ya olabilecek terörist tehditler açısından sorun yaratacağı tezini işliyor. Bu tezini güçlendirmek için de Türkiye’nin geçen sene Suriye’de gerçekleştirdiği Barış Pınarı Operasyonu ön plana çıkarmaya çalışan Paris, Ankara’nın Avrupa güvenliği için yaşamsal kıymette olan IŞİD ile mücadeleyi sekteye uğrattığı savlarını canlı tutmaya çalışıyor. Türkiye bu argümanları reddediyor.
Türkiye konusunda ortak durum yok
Fransa’nın gayretine rağmen AB içerisinde başta Libya konusu ve Türkiye ile münasebetlerin geleceği konusunda ortak bir konum olmadığına dikkat çekiliyor. Türkiye ile müzakerelerin resmen dondurulmasını isteyen Fransa ve Avusturya üzere devletler fazla destek bulamazken, İtalya ve Malta üzere Akdeniz devletleri de Fransa’nın Libya siyasetine yansılı yaklaşıyorlar.
İtalya ve Türkiye, son periyotta hem diplomatik hem de askeri meydanda Libya diyaloğunu ve Ulusal Mutabakat Hükümeti’ne desteklerini artırırken, Akdeniz’de istikrar için birlikte çalışma kararı aldıklarını açıkladılar. Fransa ise İtalya’nın bilakis Libya Ulusal Ordusu önderi General Halife Hafter’i destekliyor.
Ayasofya kararı tesir eder mi?
AB dışişleri bakanlarının içtimasında Ayasofya’nın müze statüsünden çıkartılarak camiye dönüştürülmesi kararının da gündeme gelmesi bekleniyor. AB Dış Siyaset ve Güvenlik Yüksek Temsilcisi Borrell, Cuma gecesi yaptığı açıklamada, karardan duyduğu üzüntüyü lisana getirmiş ve Türkiye’nin İspanya ile birlikte kurucusu olduğu Medeniyetler İttifakı teşebbüsünü anımsatmıştı.
Karardan ötürü tenkitlerin bu içtimada da lisana getirilmesi bekleniyor ama Türkiye aleyhine somut bir adıma dönüşmesi öngörülmüyor.
Cumhuriyet
