Trabzon Ortahisar ilçesi Kahramanmaraş Caddesi’nde altyapı çalışması yürüten takımlar, tarihi kalıntı buldu. Kubbe örtüye sahip yapının su biriktirmek üzere kullanılan bir sarnıç olduğu tespit edildi. Yapının ortaya çıkmasının akabinde Müze Müdürlüğü ve Kültür Varlıklarını Muhafaza Bölge Kurulu’nun talebiyle çalışmalar durduruldu.
Müze Müdürlüğü uzmanlarının sarnıçta yaptığı incelemede, iç yüzeyinin sıvalı ve taş ortasında kullanılan dolgu harcında kireç ve kiremit tozu karışımının kullanıldığı ve kubbesinde dairesel bir açıklık ve sağ tarafında künk bir boru barındırdığı belirlendi. Yapıya ziyan vermemek için isale sınırının güzergâhı değiştirildi. Sarnıcın Osmanlı periyodu mimarisini yansıttığını ve özgün kubbeli yapısıyla kentteki öteki sarnıç örneklerinden farklı olduğu belirlendi. Uzmanlar, yapının mevcut şartlarda üzerinin kapatılarak korunabileceği istikametinde görüş bildirdi.
‘GELENEKSEL TRABZON KONUTLARINDAKİ SARNIÇLARDAN FARKLI’
Hafriyatla keşfedilen sarnıçta birinci incelemeyi yapan Trabzon Mimarlar Odası Lider Yardımcısı ve Avrasya Üniversitesi İç Mimarlık ve Mimarlık Kısmı Öğretim Üyesi Dr. Kutsal Ataman, “Trabzon’u bilen hocalarımızla görüştük. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Hoş Sanatlar Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mehmet Yavuz hocamız birinci tespitlerimizin hakikat olduğunu söyledi. Ruslar vaktinde bu yolun genişletilerek ticaret aksının bu istikamette güçlendirildiği biliniyor. Burası bahçeli bir konuta yahut mahalleye ilişkin su sarnıcı üzere diyebiliriz. Üzerindeki yuvarlak bacasında da lokma demirli korkuluk çıkmıştı. Bunun da orayı korumak için kapatıldığını, kenarından gelen künk borunun da su kaynağından gelen suyun sarnıç içine getirildiğini düşünmekteyiz. Bu yapı klasik Trabzon konutlarındaki sarnıçlardan çok farklı. Kubbeli yapısıyla özgün bir örnek ve 19’uncu yüzyılın sonu ve 20’nci yüzyılın başları olarak tarihlenebilir” dedi.
‘GEÇ OSMANLI PERİYODUNA AİT’
Ataman, Trabzon’un 1800’lü yıllarına ilişkin haritalarında, bu yolun var olduğunu ve bu yapının da yolun altında var olduğunu düşündürdüğünü belirterek, “Yol varken kazılıp bu sarnıcın yapılıp tekrar kapatılmış olmasını öngörmüyorum. Bu vakit diliminde de var olduğunu ve bu nedenle de bilgilerin geç Osmanlı devrini işaret ettiğini söyleyebiliriz. Osmanlıların, son periyotlarında Trabzon’da değerli birtakım imar faaliyetlerinde bulunmuşlardı” diye konuştu.
‘GÖRMEDİĞİMİZ BİR ÖRNEK’
Trabzon’da birinci kez bu türlü bir yapı bulunduğunu ve Trabzon Kültür Varlıklarını Muhafaza Bölge Heyeti kararıyla tescilleneceğini söyleyen Ataman, “Trabzon’da daha evvelki Rum konutlarındaki sarnıçlara baktığımızda; konutun girişinin olduğu iki kollu yahut tek kollu taş merdiven kütlesinin altında depolandığını, çatıdan gelen suların burada toplanıp bahçe sulamasında kullanılıyordu. Bu türlü hem yer altından kaynaktan gelen suyun toplandığı, hem de kubbeli örtüsüyle bence özgün ve çok fazla görmediğimiz bir örnek diyebiliriz. Hakikaten pahalı. Geçmişte, bodrum-zeminin taş, üzerinin bağdadi nizamda olduğu bu tipten tescili pek çok örnek var ve onların hepsinde sarnıç var. Klâsik Trabzon meskenlerinde su toplama olayını görüyoruz lakin bu türlü bir örneği bugüne kadar görmedim” dedi.
‘SERGİLENMESİ ZOR’
Ataman, ziyan görmemesi için isale çizgisinin, sarnıcın yanından geçirildiğini söyleyerek, “Yanı ve içi doldurularak, dışına muhafaza duvarları yapılarak yapının üstünün tekrardan örtüleceğini belirtmekte. Trabzon’un kent içi trafik sorunu çözülebilmiş değil. Alternatif diğer bir araç yolu bulunduğunda ve bu yolun da başka paralel iki güzergah üzere. Uzun Sokak ve Kunduracılar Caddesi yayalaştırdıklarında üstünün açılarak cam döşemeyle yayalara gösterebilir. Üzerinden araç geçerken alttaki dokunun sağlıklı biçimde sergilenebilmesi zor” dedi.
Cumhuriyet
