Dünyanın önde gelen online mobilya mağazalarından Wayfair, hakkında Cuma akşam saatlerinde ABD’de ortaya atılan ve bilhassa Pazar günü Türkiye’de de süratli yayınlanan komplo teorisindeki argümanları yalanladı.
Başkaca, Newsweek ve Mashable ile kimi ABD’li gazeteciler, teoriye kanıt olarak gösterilen tezlerin doğruluk taşımadığını ortaya koydu.
Birinci olarak Reddit’te yayımlanan komplo teorisi daha sonra Twitter ve Facebook üzere toplumsal medya platformlarından süratle yayıldı. Türkiye’de ise münhasıran WhatsApp kümelerinde çok fazla kişi tarafından paylaşıldı.
Wayfair hakkındaki argümanlar, 2016 ABD başkanlık seçimleri öncesinde Hillary ve Bill Clinton hakkında ortaya atılan ve “Pizzagate” olarak bilinen komplo teorisiyle benzerlikler taşıyor.
Pizzagate olarak bilinen bu teorinin doğruluk hissesi taşımadığı, teoriye kanıt olarak öne sürülen haberlerin gerçek olmadığı ve dezenformasyon gayesiyle dolaşıma sokulduğu ortaya çıkmıştı.
KOMPLO TEORİSİNDE HANGİ TEZLER ORTAYA ATILIYOR?
Teori birinci olarak PrincessPeach1987 rumuzlu bir kullanıcı tarafından Cuma akşamı Reddit üzerinden paylaşıldı.
Paylaşımda, Wayfair sitesinde 12 bin 700 ile 14 bin 500 dolar arasında satışa çıkartılan dolapların fahiş fiyatlarına dikkat çekildi.
Teoriye nazaran, internette arama yapıldığında Neriah, Yaritza, Samiyah üzere isimlerle satışa konulan bu dolapların model isimlerinin kayıp olarak aranan çocuklarla örtüştüğü görüldü.
Ayrıyeten, bu dolapların seri numaralarının yanlarına muayyen birtakım kodlar eklenerek Rus arama motoru Yandex’te arandığında bikinili çocuk fotoğrafları getirdiği de teoride bölge alan bir diğer sav oldu.
Teoriyi yazan kullanıcı, savlarını güçlendirmek için Wayfair çalışanlarının “şirket başkanları pedofili olmasını protesto ettiklerini” de öne sürdü.
Vesair öteki komplo teorilerinde olduğu üzere, burada da basının “bu skandalın” üstünü örtmeye çalıştığı ve şirketi koruduğu için haber yapmadığı tabir edildi.
Komplo teorisine inanan ya da paylaşan birçok toplumsal medya kullanıcısı, bu tezlerin akıllıca olmadığını ortaya koyan basın kuruluşlarını da bu şebekenin modülü olmakla suçladı.
BBCKOMPLO TEORİSİNDE MEKAN ALAN TEZLERDE DOĞRULUK BEHRESI VAR MI?
Wayfair, yaptığı açıklamayla tüm argümanları yalanlarken, ABD basını da komplo teorisini doğruluğuna kanıt olarak gösterilen tezleri inceledi ve bunların gerçeği yansıtmadığını tespit etti.
Wayfair yaptığı açıklamada, “Elbette ki; bu tezlerin hiçbirinde doğruluk hissesi yok. Kelam konusu dolaplar, endüstriyel tasarruf için tasarlanmış mobilyalar ve buna nazaran fiyatlandırıldı” dedi.
Wayfair, dolapların özelliklerini daha gerçek bir halde gösterecek yeni görsellerle tekrar satışa sunulması emeliyle bu ilanları sitesinden kaldırdığını açıkladı.
Ama toplumsal medya kullanıcıları, Wayfair’in pazar mekanı kısmında farklı satıcılardan binlerce dolara satılan minder, yastık üzere öteki eserler de tespit etti.
Wayfair, bahisle ilgili Mashable’a yaptığı açıklamada, bu durumun dinamik fiyatlama algoritmasından kaynaklandığını gelgelelim kimi eserlerin fahiş fiyatlara ulaşmasının “teknik bir hata” olduğunu söyledi.
Başkaca komplo teorisinde fahiş fiyatla satılan endüstriyel dolabın içinde satıldığı öne sürülen ve gönderide fotoğrafı paylaşılan isimlerden birisi Facebook üzerinden yaptığı canlı yayında, tüm savları reddetti ve kendi fotoğrafının kullanılmamasını istedi.
ABD basınında teoriye kanıt olarak gösterilen argümanları inceleyen Newsweek ve Mashable da bunların gerçekleri yansıtmadığını yazdı.
Haberlere nazaran, komplo teorisinde bahsi geçen formatta yalnızca eserlerin seri numaraları değil, rastgele bir numara serisi yazılarak, Yandex’te arandığında da sonuçlarda bikinili çocuk fotoğrafları geliyor.
Her iki haber kuruluşu da fotoğrafları getirenin seri numaraları değil, arama yaparken teoriyi ortaya atan kişinin yanına koyduğu koddan kaynaklandığı sonucuna vardı.
Teoride akıllıca olmayan bir sair tez da Wayfair çalışanlarının Haziran 2019’daki protestosuyla ilgili. Wayfair çalışanları, çocuk kaçakçılığı değil; ABD’nin Texas eyaletinde sistemsiz göçmenlerin hudut dışı süreçleri için tutulduğu bir merkeze Wayfair’in yatak tedarik etmesini protesto etmek gayesiyle iş bırakmıştı.
Komplo teorisine “kanıt olarak” gösterilen kolay eserlere yüksek fiyat, seri numaralarıyla aramalar ve şirket çalışanlarının aksiyonlarıyla ilgili tezler yalanlandı ya da yansıtıldığı üzere olmadığı anlaşıldı.
ARGÜMANLARI KİM ORTAYA ATIYOR?
Newsweek, Wayfair hakkındaki iddiayı birinci olarak ortaya atan Reddit kullanıcısıyla görüştüğünü yazdı.
PrincessPeach1987 rumuzlu kullanıcının gerçek ismini vermediği ve kendisinin “insan kaçakçılığı kurbanlarına yardımcı olan mahallî bir örgütün içinde” olduğunu söylediği belirtildi.
Habere nazaran, durumu kocasıyla birlikte garajlarını temizlerken yeni dolap satın almak istediklerini fark ettiklerini aktaran kullanıcı, Reddit’e yazdığı gönderinin “doğrudan bir suçlama niyeti taşımadığını fakat elinde mevzuyla ilgili haber olanları bir araya getirmeyi amaçladığını” söyledi.
Türkiye’de ise bu tez, ismini Sean olarak veren “@heroo_7” rumuzlu bir Twitter kullanıcısının Reddit’teki yazıyı tercüme ederek, peş peşe paylaşmasıyla yayılmaya başlandı. Zincirin birinci iletisi 10 binlerce kişi tarafından retweet edildi ve beğenildi. Bu ileti, WhatsApp üzerinden de dolaşıma sokuldu.
NBC News muhabiri Ben Collins, attığı Twitter bildirisinde, doğruluk behresi taşımayan bu tezlerin gerisinde Pizzagate teorisini ortaya atanlar ile QAnon olarak isimlendirilen kümenin olduğunu öne sürdü.
Collins, çocuk kaçakçılığı üzere organize işlerde yan sahaların dark web ve 4chan ya da 8chan üzere platformları kullandığını da söz etti.
Collins attığı Twitter iletilerinde, “QAnon’la ilgili esas korku yaratan şey bu durum. Birçok kişi bu kümesi klonlar ve John F. Kennedy’nin hayaletinin aramızda dolaştığı üzere divane saçması şeylerle bağdaştırıyor fakat bu laflar toplumsal medyanın hülyalı dünyasında asılı kaldığı için genç beşerler üzerinde daha ikna edici oluyor” dedi.
QAnon, ABD’de “derin devletin” Yönetici Donald Trump’ı devirmek için bilinmeyen planlar pratiğe soktuğunu savunan şiddetli sağcı bir komplo teorisine verilen isim.
Bu teori birinci olarak 4chan isimli platformdu “Q” rumuzlu bir kullanıcı tarafından Ekim 2017’de ortaya atıldı.
Vakit içerisinde bu komplo teorilerinin gerisinde tek bir kişi değil, ölçüsüz sağcı bir kümenin olduğu düşünülmeye başlandı.
Her ne kadar birinci olarak 2017’de bir derin devlet teorisiyle dikkatleri üstüne çekmiş olsa da, kümenin 2016 yılında Clinton’lar başta olmak üzere Demokrat Parti’nin önde gelen isimlerini “çocuk kaçakçılığıyla” suçlayan Pizzagate’in gerisinde olduğuna inanılıyor.
Cumhuriyet
