AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından AKP’li Melih Bulu’nun Boğaziçi Üniversitesi’ne rektör atanması ile tartışmaya açılan ‘rektör atama sistemi’, uzun yıllar boyunca akademinin en yakıcı sıkıntıları ortasında yer aldı. AKP milletvekillerinin Cumhurbaşkanı’na direkt rektör atama yetkisi verilmesine ait 2016 yılında TBMM’ye getirdiği kanun tasarısı itirazlar üzerine geri çekilince KHK ile yürürlüğü konuldu.
BİRİNCİ DARBE YÖK’TEN
Birgün’den Mustafa M. Bildircin’in haberine nazaran; Akademide 35 yıl boyunca uygulanan ve rektörlerin üniversite bileşenlerinin oyu ile seçilmesini öngören uygulama, birinci olarak 1981’de kaldırıldı. 12 Eylül 1980 Darbesi’nden sonra kurulan YÖK’ün birinci icraatlarından biri rektörlük seçimlerini kaldırmak oldu. Yeni sistem ile devlet üniversitelerinde rektör adayları, öğretim üyelerince profesör unvanına sahip akademisyenler ortasında yapılan birinci seçimin akabinde, “Cumhurbaşkanı’nın takdiri” ile belirlenmeye başladı.
OHAL KHK’Sİ
AKP, 2016 yılında TBMM’ye rektör atama sistemine ait kanun tasarısı getirdi. 2016 yılında çıkartılan OHAL KHK’si ile, rektör seçiminin birinci basamağında kullanılan, öğretim üyelerinin altı aday seçme uygulamasına son verildi. Yeni sistem ile Cumhurbaşkanı’nın, YÖK’ün önerdiği üç aday ortasından rektör seçimi yapmasına imkan sağlandı. Bu sistem, birçok sorunu de beraberinde getirdi. Birtakım üniversitelerde rektör atamalarında gecikme yaşanırken kimilerinde ise “Rektör atamasının unutulduğu” kamuoyuna yansıdı.
KÜÇÜK DARBE
Akademisyenlerin, “Üniversiteleri dizayn etme çabası” formunda yorumladığı tasarı, Cumhurbaşkanı’na rektör atamalarında sınırsız yetki verilmesini içermesi prestijiyle geniş kesitlerin reaksiyonunu çekmişti. Ortalarında MHP’nin de olduğu çok sayıda siyasi parti de kanun tasarısına karşı çıktı. MHP Başkanı Devlet Bahçeli, kanun tasarısını, “Siyasi ahlaksızlık” olarak değerlendirirken hala MHP çatısı altında siyaset yapan Erkan Akçay, rektör atama sistemine ait yapılan değişikliği, “Mini bir darbe girişimi” olarak nitelendirdi.
SINIRSIZ YETKİ
Rektör ataması sistemi, 2018 yılında bir sefer daha değiştirildi. Bu sefer, YÖK’ün aday önerme yetkisine son verildi ve rektörlerin direkt doğruya Cumhurbaşkanı tarafından atanması sistemi getirildi. 9 Temmuz 2018 tarihinde uygulamaya konulan yeni sistem ile rektör atamalarında Cumhurbaşkanı, sınırsız yetkilerle donatıldı.
AVRUPA’DA NASIL?
İngiltere: Profesörlerin haricinde özel kesim temsilcileri ve öğrencilerin de üye olduğu üniversite komiteleri tarafından aday gösteriliyor ve üniversite kurulu tarafından süresiz olarak atanıyor.Almanya: Ortalarında öğrenci temsilcilerinin de olduğu üniversite heyeti, rektör adayını belirleyip Eyalet Eğitim Bakanı’nın onayına sunuyor. Rektör atama yetkisine sahip Eyalet Eğitim Bakanı, belirlenen adayı veto edese şura yeni bir aday belirliyor. Fransa: Rektör, öğretmen, öğrenci ve akademik işçiden oluşan bireylerce seçilerek üniversite kuruluna sunuluyor.Hollanda: Özel üniversitelerde rektör mütevelli heyeti tarafından atanırken kamu üniversitelerinde adaylar Bakanlar Şurası tarafından tespit ediliyor ve Kraliçe ismine Eğitim Bakanı tarafından atanıyor.
Cumhuriyet
