Getty ImagesPablo Escobar’ın getirttiği dört hipopotam, büyük bir probleme dönüştü.
Pablo Escobar, Kolombiya’nın 30 yıldır unutmaya çalıştığı bir isim.
Gelmiş geçmiş en berbat haydutlardan biri olan Escobar, 1980’li yıllarda Medellin uyuşturucu kartelini kurmuştu ve bir vakitler dünyanın en güçlü şahıslarından biri olduğuna inanılıyordu.
Escobar tıpkı vakitte Kolombiya’da adam kaçırmalar, bombalamalar ve ayrım gözetmeyen suikastlerle de hatırlanıyor.
Lakin bilim insanları, kokain baronunun ekolojik bir saatli bombadan da sorumlu olduğunu söylüyor.
Getty ImagesVefatından neredeyse 30 yıl sonra, Pablo Escobar’ın ülkedeki varlığı hala hissediliyor.Yıllar evvel Escobar’ın özel hayvanat bahçesi için ithal edilen bir küme hipopotam (su aygırı) çoğaldı ve uzmanlara nazaran ülkenin en kıymetli akarsularından birinde, Magdalena Irmağı’nda yayılıyor.
Kolombiyalı biyolog Nataly Castelblanco BBC’ye yaptığı açıklamada, “Bu hayvanlara üzüldüğümüz açık lakin dürüst olmalıyız. Su aygırları Kolombiya’da işgalci bir cins ve bir kısmını artık öldürmezsek, 10 ila 20 yıl içinde durum denetimden çıkabilir” dedi.
BÜYÜYEN SORUN
“Kokain su aygırlarının” yükselişi, Pablo Escobar’ın Kolombiyalı güvenlik güçleri tarafından öldürülmesiyle direkt kontaklı.
Getty ImagesHacienda Napoles Parkı’nda, Escobar’ın meskeninin yıkıntıları da ziyaretçilerin uğrak yerlerinden.Escobar’ın vefatından sonra, başken Bogota’nın 250 kilometre kuzeybatısındaki lüks çiftliği Hacienda Napoles’e el konuldu.
Özel hayvanat bahçesini dağıttılar, lakin daha sonra tanınan bir cümbüş parkının kesimi oldu.
Hacienda Napoles’teki su aygırları dışındaki hayvanlar ülke çapındaki hayvanat bahçelerine dağıtıldı.
Castelblanco, “Bu hayvanları öbür yerlere yollamak lojistik açıdan zordu, münasebetiyle yetkililer muhtemelen ölüp gideceklerini düşündükleri için hayvanları orada bıraktılar” diyor.
Uzmanlar geçen yıllar boyunca Kolombiya ırmaklarında kaç su aygırının yaşadığını hesaplamaya çalıştı. İddialar 80’den 120’ye kadar değişiyor.
Veteriner ve tabiat müdafaa uzmanı Corlan Valderrama, “Bu asıl ömür alanları olan Afrika dışındaki en büyük su aygırı sürüsü” diyor.
Ve sayılarının daha da büyeyeceği kestirim ediliyor. Castelblanco ve çalışma arkadaşları, itlaf olmazsa sayının 2034 prestijiyle 1400’ü aşacağını iddia ediyor. Bunların hepsi birinci olarak getirilen bir erkek ve üç dişiden türeyen hayvanlar.
Çalışmada, bunu önlemek için önerilen ülkü senaryoya nazaran her yıl 30 hayvanın itlaf edilmesi ya da kısırlaştırılması gerekiyor.
Getty ImagesHacienda Napoles, bir vakitler Pablo Escobar’ın lüks çiftliğiydi.SU AYGIRLARI NEDEN BU KADAR BÜYÜK BİR SORUN?
Castelblanco “kokain su aygırlarının” bir evrim fırsatını kullandıklarını belirtiyor.
Olağanda Afrika’da aslanlar ve timsahlar timsah yavrularını avlıyor. Güney Amerika’da doğal düşmanları yok. Bu da su aygırlarının çok daha kolay üremelerini sağlıyor.
Nüfus artışında hava durumu da rol oynuyor. Afrika’daki su aygırlarının sayısı, kuraklıklarla denetim altında kalıyor. Kolombiya’da ise kuraklık yok ve Güney Amerika havası su aygırları için o denli ülkü ki, daha çabuk olgunlaşıyor üzere görünüyorlar.
Castelblanco, “Çalışmalar bu su aygırlarının Afrika’dakilere kıyasla daha erken yaşlarda üremeye başladığını gösteriyor” diyor.
Getty ImagesBilim insanları itlaf edilmezlerse, hipopotam sayısının 1400’ü geçebileceğini söylüyor.Su aygırlarının etrafa etkiklerini araştıran bilim insanları, onların varlıklarının mahallî ekosistemi birçok formda etkileyebileceğini söylüyor. Bunlar soyu tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan deniz ineği üzere çeşitleri yerlerinden etmekten, ırmakların kimyasal yapılarını değiştirmeye kadar değişiyor ve bu da balık çeşitlerini tehlikeye atabilir.
Biyolog Castelbanco, “Su aygırları, Kolombiya’nın ırmak sistemine yayılıyor ve binlerce kişi geçimini buralardan sağlıyor. Hacienda Napoles’in 370 kilomtetre uzağında hipopotamlar görüldü” diyor.
‘JURASSIC PARK SİNEMASINDA OLMAK GİBİ’
Castelblanco ve çalışma arkadaşları su aygırlarının itlaf edilmesini öneren birinci uzmanlar değil. Lakin bu fikre karşı çıkan bilim insanları da var.
Kolambiya Ulusal Üniversitesi’nden Enrique Ordonez “kokain su aygırlarının” global su aygırı nüfusunun korunması ismine bir umut olduğunu söylüyor. Su aygırları, Milletlerarası Tabiat Müdafaa Birliği (IUCN) üzere sivil toplum kuruluşları tarafından soyu tükenme tehlikesi altında olan tiplerden kabul ediliyor.
Ordonez CNN’e yaptığı açıklamada, bir kısırlaştırma programının nüfusu denetim altında tutmak için daha iyi bir usul olduğunu vurguluyor.
Courtesy of Carlos ValderramaHipopotamları kısırlaştırmak tehlikeli ve kıymetli bir süreç.Lakin bunlar kolay ya da ucuz usuller değil ve Carlos Valderrama bunu şahsen yaşadı.
2009’da büyüyen nüfusu denetim altına almak için girişilen deneysel çalışmalardan birinde, bir erkek “kokain su aygırını” kısırlaştırdı.
Valderrama, “Ağırlığı beş tonu bulabilen ve çok saldırgan olabilen bir hayvandan bahsediyoruz. Uyuşturmamıza karşın, az kalsın kullandığımız vinci deviriyordu. Bir Jurassic Park sinemasında dinozorla yan yana olmak üzere bir şey” diyor.
Veteriner Valderrama’ya nazaran deneyden aldıkları dersin, bilhassa 50 bin dolarlık maliyet de düşünüldüğünde kısırlaştırmanın bir seçenek olmadığı.
Valderrama, “Bu hipopotamların bir birden fazla yabanî tabiatta yaşıyor. Hepsine kolay kolay ulaşmak üzere bir seçenek yok. Bu ortada üremeye devam edecekler. Hipopotamlar çok eşli, yani tek bir erkek çok sayıda dişiyi hamile bırakabilir” diye de ekliyor.
VEFAT TEHDİTLERİ
Pekala, yetkililerin daha kararlı adımlar atmasını engelleyen ne? Kısa karşılık: Kamuoyu.
Nataly Castelblanco’nun tecrübesinin de gösterdiği üzere insanların “kokain su aygırlarına” karşı hisleri çok güçlü.
Getty ImagesBirden fazla Kolombiyalı, “kokain hipopotamları”nın öldürülmesine karşı ve burada 2009’da çekilen fotoğrafında görülen Vanesa, Hacienda Napoles Hayvanat Bahçesi’nin beğenilen hayvanlarından.Kolombiya medyası çalışmalarından bahsettikten sonra, toplumsal medayadan taciz ve mevt tehdidi bildirileri almaya başladı.
“Bana bir sürü şeyin yanı sıra ‘katil’ denildi. Kolombiya’da kimi beşerler su aygırlarından bahsettiklerinde çok kızgın olabiliyorlar.”
“İnsanların verdiği doğal bir reaksiyon bu. Sempatik bulabilecekleri dev bir göğüslü yerine, işgalci tiplerden ya da bitkilerden bahsettiğinizde, beşerler daha iyi anlıyor.”
Hacienda Napoles’de yine tasarlanan hayvanat bahçesi, yine yakalanan birkaç hipopotama da konut sahipliği yapıyor ve her yıl binlerce turist çekiyor. Escobar da hayattayken halk ziyaretlerini bir halkla ilgiler faaliyeti olarak görüyordu ve Nataly Castelblanco da çocukken ailesiyle birlikte gitmişti.
Fakat etraf sorunun yanı sıra, bir sorun da hipopotamların hiç o denli cana yakın hayvanlar olmaması.
Hipopotamlar, dünyanın en ölümcül hayvanları ortasında ve 2016’da BBC’ye yer alan bir habere nazaran, Afrika’daki su aygırı hücumlarında her yıl en az 500 kişi ölüyor.
Kolombiya’da şimdi su aygırlarının ataklarında ölen olmadı. Lakin geçen yılın Mayıs ayında bir çiftçi, Hacieanda Napoles yakınlarındaki Puerto Triunfo kasabasında bir su aygırının saldırısı sonucu ağır yaralandı.
Getty Imagesİnsanların hipopotamlarla karşılaştığı olaylar daha sık yaşanıyor. Geçen mayıs ayında bir adam hipopotam akınında ağır yaralandı.Lakin 2009’da etraf halkına tehdit olarak görülen “kokain hipopotamı” Pepe’nin Kolombiya Ordusu tarafından öldürülmesinden sonra, halktan büyük reaksiyon geldi.
Reaksiyon sonucu yetkililer, hipopotamları yasal muhafaza altındaki tipler ortasına soktu. Bu da itlaf planlarının önünde bir pürüz oluşturuyor.
Castenblanco, “İşgalci bir tipi koruyan bir ömürüz var” diyor.
Fakat Kolombiya makamları “kokain su aygırlarının”nın oluşturduğu tehdide büsbütün duyarsız değil.
Getty ImagesYeni çalışmaya nazaran, itlaf edilmezlerse hipopotamların sayısı 15 yıldan kısa müddette 1400’ü geçebilir.Kolombiya hükümetinin fotoğraf etraf kuruluşu Conare’de çalışan biyolg David Echevveri BBC’ye yaptığı açıklamada, itlaf seçeneğinin ele alındığını söylüyor.
Echevveri, “Durum nitekim önemli ve bunu çözmek için tedbirler almak gerekli” diyor.
Lakin Echevveri kamuoyunun daha kararlı tahliller önünde mani oluşturduğunu kabul ediyor, itlafın kısa vadede başlamayacağını söylüyor ve “Bu insanları kutuplaştıran bir başlık, bu nedenle başka tahlillere de bakmaya devam etmemiz gerekiyor” diyor.
ESCOBAR’IN MİRASI
Bu çıkmaz, Castelbanco ve çalışma arkadaşlarını bu memelilerin yayılışı kadar korkutuyor.
Courtesy of Nataly CastelblancoNataly Castelblanco, hipopotamların bu deniz ineği üzere lokal cinslere olumsuz tesiri olmasından korkuyor.Resmi datalara nazaran 2011-2019 ortasında yalnızca dört hayvan kısırlaştırıldı.
Casteblanco, “Şu ana dek Kolombiya’daki su aygırları cennette yaşadı. Ancak birebir vakitte ekolojik bir saatli bombalar” diyor.
Pablo Escobar’ın vefatından neredeyse 30 yıl sonra “kokain su aygırları” hala uyuşturucu baronunun ülkede daam eden varlığına yönelik bir delil tıpkı vakitte.
Cumhuriyet
