Gara’da düzenlenen operasyonda terör örgütü PKK’nin alıkoyduğu 13 polis ve askerin katledilmesine ait Meclis’te açıklama yapan İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, İnsan Hakları Derneği’ni (İHD) suçladı. Soylu derneği amaç göstererek “1984’ten bu yana terör örgütü, 6 bin 21 sivil katliam gerçekleştirdi. O İHD denilen canı çıkasıcası dernek, bir tanesi için bir laf söyledi mi, onun peşine takılıyorsunuz? Devlet burada üzerine düşen her şeyi yapmıştır” dedi.
Soylu’nun suçlamalarına karşılık veren İHD Genel Lideri Öztürk Türkdoğan, “Kendisi istese diyalog kurardı, alırdı. Musul’da nasıl yaptılarsa, denizcilerde ne yaptılarsa, birebirini yapması gerekirdi. ‘Terörle muhatap olmayız’ diyenler neden diğer teröristle muhatap oluyor? Diğerlerini suçlayarak sorumluluğundan kurtulmaya çalışıyor” ifadeledirini kullandı.
İHD, bugün yaptığı yazılı açıklamayla kendilerini gaye gösteren İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’ya ikinci kere karşılık verdi.
Açıklamada şu tabirler yer aldı:
“Hepimizi derinden sarsan ve üzen alıkonulan 13 asker, polis ve sivilin hayatını yitirmesi ile ilgili 15 Şubat 2021 günü yaptığımız basın toplantısında fikirlerimizi ve bu süreçteki girişimlerimizi kamuoyu ile paylaştık.
Bu husus ile ilgili 16 Şubat 2021 günü TBMM Genel Konseyinde hükümeti temsilen bilgi vermek gayesiyle kürsüye çıkan İçişleri Bakanı Süleyman Soylu konuşmasının bir kısmında derneğimize gerçek olmayan ve haksız ithamlarda bulunmuş ve kullandığı tabirlerle derneğimizi ve yöneticilerimizi maksat göstermiş, hukuka saygılı hiçbir devlette kabul edilemeyecek formda İHD’ye yönelik “canı çıkasıca” sözlerini kullanmıştır.
Bakanın konuşma üslubu ve tavrının kamuoyu tarafından tasvip edilmediğini gözlemlemek bizleri mutlu etmiştir. Bu açıklamalar sonrasında Bakan’ın kullandığı tabirler nedeniyle yalnızca İHD ailesine değil tüm topluma özür dileme yükümlülüğü vardır. Bakanın ithamları ile ilgili aşağıdaki açıklamayı yapmak gerekmiştir.
Bakan Soylu’yu İHD’nin “canını çıkartma” değerlendirmesine getiren konu, sayısını birinci kez açıkladığını söylediği sivil katliamlarla ilgili olarak İHD’nin sessiz kaldığı tezidir. Bu argüman, aşağıda gösterildiği üzere tümüyle yanlış ve asılsızdır.
İHD, bir insan hakları örgütüdür, temel emellerinden biri de insan hayatının korunmasıdır. Bu çerçevede İHD, açıklamalarını milletlerarası insan hakları hukuku, insancıl hukuk ve üniversal insani pahalar üzerine yapar. İHD için devlet dışı aktörlerin tüzel ve ahlaki sorumluluğunu belirleyen ölçütler de sayın Bakanın siyasi beklenti ve maksatları değil bu memleketler arası kural ve prensiplerdir. Elbet bir insan hakları örgütünün gerçek yahut yanlış davrandığının ölçütü bir siyasi kişinin şahsi tercihleri değil, milletlerarası insan hakları kuralları olacaktır.
Bu unsurlar ışığında, İHD her vakit sivillere yönelik taarruzları kim yaparsa yapsın kınamış ve karşı çıkmıştır. Yalnızca 2015 yılından bu tarafa bu husus ile ilgili yaptığımız basın açıklamaları derneğimizin resmi web sayfasında yer almaktadır.
Bunun dışında İHD’nin yıllık olarak hazırladığı İnsan Hakları İhlal Raporu ve bilançosunda “saldırıya uğrayanlar” ve “yasadışı örgüt saldırıları” kısmı bulunmaktadır. Bu kısımlarda bilhassa yasadışı silahlı örgütlerin gerçekleştirdiği taarruzlarda hayatını yitiren ve yaralanan insanlara yer verilmektedir.
Bütün bu bilgilerin İçişleri Bakanı ve bakanlık bürokratları tarafından biliniyor olması gerekir. Dünyanın en kıymetli insan hakları örgütlerinden biri olan İHD’nin lisanını, açıklamalarını ve tutumunu bilmemek Bakan’ın ve bürokratlarının ayıbıdır.
İHD, bugüne kadar yalnızca insan hakları ve insancıl hukuk kurallarına uygun davranmakla yetinmemiş, insan hayatını korumak için birçok olayda sorumluluk almıştır. Alıkonulanların hür bırakılması konusunda derneğimizin geçmiş yıllardaki deneyimi ve bugüne kadar sağ salim kurtardığı insanların durumu kamuoyunun bilgisinde mevcuttur ve bu mevzuda derneğimizin yaptığı açıklamalarda sabittir.
2015 yılında çatışmalı süreç tekrar başladığında örgüt tarafından çok sayıda insan alıkonulmaya başlamıştı. Temmuz-Ağustos 2015’te Hakkari’de bulunan hudut kapılarında misyonlu 20 Gümrük memurunun kaçırılarak alıkonulması üzerine derneğimiz ve emek-meslek örgütleri ortak bir davet yapmış ve bilhassa derneğimizin yaptığı teşebbüsler sonucu bu şahısları teslim alarak 8 Eylül 2015 günü Türkiye’de devlet yetkililerine vermiştik.
Lakin alıkonulan asker ve polislerin hür bırakılması konusunda bugüne kadar tekraren yaptığımız davetler ve çok çeşitli teşebbüslerimiz sonuçsuz kalmıştır.
1) Alıkonanların aileleriyle birlikte en son yaptığımız özgür bırakılsın daveti 29 Mayıs 2019 tarihlidir. Bu davet alıkonulan asker ve polislerden gelen mektupların ailelere teslim edilmesi üzerine yapılmıştır.
2) Ailelerle birlikte İHD Diyarbakır Şubesinde milletvekili genel seçimi öncesi yaptığımız özgür bırakılması daveti. (24 Haziran 2018)
3) CHP Genel Lider Yardımcısı Veli Ağbaba ve aileler ile birlikte TBMM Basın Toplantısı odasında özgür bırakma daveti gerçekleştirdik. (2 Ekim 2017)
4) CHP Genel Merkezinde Genel Lider Sayın Kemal Kılıçdaroğlu’nu ziyaret ederek İHD, Mazlum-Der Eski Lideri A. Faruk Ünsal ve ailelerle birlikte mevzuyu görüşüp daha sonra partinin basın kısmında basın aracılığı ile hür bırakma daveti yaptık. (29 Eylül 2017)
5) İHD, Mazlum-Der ve aileler ile birlikte TBMM’de kümesi bulunan tüm siyasi partileri ziyaret ederek mevzuyu görüşmüş, HDP ve CHP küme toplantı salonlarında basın önünde hür bırakma daveti gerçekleştirdik. (26 Aralık 2016)
6) İHD Genel Merkezinde Dünya Barış Günü vesilesiyle CHP Ankara Milletvekili Şenal Sarıhan’ın iştiraki ile ailelerle birlikte hür bırakma daveti yaptık. (1 Eylül 2016)
7) İHD Genel Merkezinde İHD, Mazlum-Der, TİHV ve ailelerin yanı sıra CHP Ankara milletvekilleri Şanal Sarıhan ve Murat Buyruk ile birlikte hür bırakma daveti gerçekleştirdik. 26 Kasım 2015
8) İHD Genel Merkezinde İHD, Mazlum-Der ve ailelerle birlikte hür bırakma daveti gerçekleştirdik. 30 Eylül 2015
9) İHD Heyeti alıkonulan 20 Gümrük memurunu 8 Eylül 2015 tarihinde Irak Duhak yakınlarında teslim alarak Habur Hudut kapısında yetkililere teslim etmiştir. Heyetimiz teslim alma sırasında alıkonulan asker ve polislerin de hür bırakılmasını şahsen yüz yüze söz etmiş ve talep etmiştir.
İHD ve öbür insan hakları örgütlerinin bugüne kadar alıkonulan kamu vazifelileri hakkında muvaffakiyetle yürüttüğü çalışmalar, ne yazık ki birinci defa sonuç vermemiş ve çatışmanın tarafı olmayan 13 kişi ömrünü yitirmiştir. Lakin bu başarısızlığın sorumlusu İHD yahut öbür bir hak örgütü değildir. Bu sefer bu bireylerin sağ olarak kurtarılamamasının en kıymetli sebebinin uygulanan güvenlik siyaseti ve terörle çaba söylemi olduğunu düşünüyoruz. Genel Liderimizin tekraren açıkladığı üzere örgütün, hükümetin/devletin/iktidar partisinin kendisini direkt yahut dolaylı olarak muhatap alarak davette bulunma isteği sorunu kilitlemiştir. Bu süreçte başta sayın Cumhurbaşkanı olmak üzere devlet yetkilileri bu husustaki çalışmalarımızı kolaylaştırmıştır. Alıkonulanların özgür bırakılması evresinde her türlü güvenlik tedbirinin alınması konusunda gerekli teminatlar verilmiştir fakat buna karşın örgüt ikna edilememiştir.
İçişleri Bakanı 13 kişinin ömrünü yitirdiği başarısız kurtarma operasyonu nedeniyle örgütü sorumlu tutmamızın yanı sıra devletin de sorumlu olduğunu söylememize kızmıştır. Meğer ömür hakkına yapılan müdahalenin direkt Devletten kaynaklanmıyor olması, devletin hiçbir biçimde bir sorumluluğu olmayacağı manasına gelmez. Yazılı açıklamamızda da belirttiğimiz üzere bu kadar riskli bir askeri operasyonun sonuçlarından elbette ki devletin sorumlu olması gerekir ve bunu da faal bir soruşturma ortaya çıkarır. İnsan hakları hukuku, kabahatle yahut terörizmle çaba ismi altında devletin dilediği üzere şiddete başvurmasına müsaade etmez. Memleketler arası hukuk uyarınca bir devletin yaptığı silahlı operasyonlarda çatışmanın tarafı olmayan şahısları muhafaza istikametinde müspet bir ödevi vardır. İnsan hakları örgütlerinin doğal ödevlerinden biri, devletlerin operasyonlarında insan hakları hukukunun gereğini yerine getirip getirmediğini sorgulamaktır. Bu soruşturma süreci bitmeden operasyonu yapan bakanların kendileri dışında herkesi suçlamaları eşyanın tabiatına terstir. Münasebetiyle yetkili Başsavcılığın olaya el koyması ve tarafsız bir soruşturma yürütmesi gerekmektedir. Gerçekten, derneğimizin bu tespiti sayın Cumhurbaşkanının 17 Şubat 2021 günü Kabine toplantısı sonrası yaptığı açıklama ile açıklık kazanmıştır. Cumhurbaşkanı, operasyon sorumluluğunun devlete ilişkin olduğunu kabul etmiştir.
Öte yandan, Devletin sorumluluğu konusu vatandaşlarını kurtarma konusunda gerekli art kapı diplomasisini işletmemesi ile de ilgilidir. Örneğin, Nijerya’nın Lagos kentinin yaklaşık 180 mil açığında Mozart isimli gemiden 23 Ocak 2021 günü korsanlar tarafından kaçırılan 15 Türk gemicinin kurtarılmasında uygulanan prosedür pek ala burada da uygulanabilirdi.
İçişleri Bakanının tek ödevi elbet, kolluk operasyonlarının insan hakları hukukuna uygun yürütülmesini sağlamak değildir. İçişleri Bakanı, bu ülkede yaşayan herkes üzere İHD’nin ve üyelerinin de can ve mal güvenliğinin sağlanmasıyla mükelleftir. Meğer Bakan Soylu, Meclis kürsüsünde konuşma yaparken, mevzu Derneğimiz de değilken, kasıtlı ve makûs niyetli bir formda kendi sorumluluğunu örtmek için Derneğimizi maksat almış, Dernek yönetici ve çalışanlarının can ve mal güvenliğini tehlikeye atmıştır. Bakanın kullandığı lisan ve üslupla, kendi yanlışlarını kapatmak için, insan hakları savunucularını gaye göstermesi asla kabul edilemez. Gerçekten bu konuşmadan sonra derneğimize e posta ve toplumsal medya yolu ile tehdit bildirileri gönderilmeye başlamıştır. Bakanın Derneğimize yönelik bu üslubunun ne kadar tehlikeli olduğu ve can güvenliğimizi riske ettiği hususu, Türkiye ve Dünya’daki insan hakları savunucularını müdafaa düzeneklerine da hemen bildirilecektir.
İçişleri Bakanı şayet randevu taleplerimizi kabul etseydi bütün bu konuları kendisi ile yüz yüze konuşup birbirimizi daha iyi anlayabilirdik. Artık bu vesileyle, Bakan Soylu’yu İHD’den özür dilemeye ve diyalog kapılarını açmaya davet ediyoruz.
Kamuoyunun takdirine hürmetlerimizle sunarız.”
Cumhuriyet
