Bir vakitler sarf ettiği “Taş Devranı, taşlar bittiği için bitmedi, Petrol Çağı da petrol bittiği için bitecek değil” deyişi yüzünden alay konusu yapılmasına karşın bu cümleye ait iki büyük haksızlıkla karşılaştı. Birincisi, bu kelamlar onun değil, büyük bir ekonomist olan Don Huberts’indi. İkincisi, boş bir tekerleme üzere gelen bu vecizede anlatılmak istenen şuydu: Taş evresi taşların kullanım aracı olarak yerini daha gelişkin araçlara bıraktığı için bitti, petrol de petrol biteceği için değil, yerini yeni güç kaynaklarına bırakacağı için bitecek.
Huberts söylediği vakit çok da önemsenmemiş olabilir fakat dünya petrolünü elinde tutan bir ülkenin yetkilisi olarak Yamani üzere birinin söylemesi kıymetlidir. Tüm varlığını petrole borçlu bir ülkenin, buna fazla bel bağlamaması gerektiğini söylemek hem yüreği hem de öngörüyü gösterir. Bu, kendi pozisyonunu da riske atan bir öngörüdür elbette. Petrolün gün gelip biteceğini, başta Suudi Arabistan olmak üzere tüm petrol üreten ülkelerin yeni kaynaklara yönelmesi gerektiğini söyleyen Yamani, bunun da kelam konusu ülkelerde başta demokrasi olmak üzere ıslahatlar gerektirdiğini tabir etmiştir. Bu kanıları yüzünden vazifeden alınması ani olmuştur. Bugün Suudi Arabistan’da Veliaht Prens Muhammed bin Selman’la başlatıldığı sanılan ıslahat teşebbüslerinin fikir seviyesinde öncüsü bu adamdı.
ZENGİNLEŞTİREN OYDU
Bakanlığı sırasında attığı tüm adımları pragmatist oluşuna bağladı daima. Bunu “ideolojiler hakkında çok az şey biliyorum” diyerek vurgulamıştır. Bu pragmatist tavrı yüzünden Suudi Arabistan’ın milletlerarası çok ortaklı güç şirketi ARAMCO’yu devletleştirmeyi başarabilmiştir. Ülkesi, bugün petrol pazarında büyük bir yer tutuyor oluşunu Yamani’ye borçludur. Yamani, iki büyük olayda istemeden yer aldı. Birincisi 1975’te Kral Faysal’ın suikast sonucu öldürülmesine çabucak yanı başında şahit olması, ikincisi de tekrar birebir yıl Çakal Carlos tarafından basılan Viyana’daki OPEC merkezinde rehineler ortasında bulunması.
KIZI ÜLKEYE GİREMİYOR
İleride Suudi Arabistan’ı parçalayacak Hicaz ayrılıkçılığını anımsatalım tekrar. Hicazlılar Suudi Arabistan’ın birliğini reddederler. Hicaz’ın Suudilerce işgal edildiğini savunurlar. Hicazilerin giyim kuşamı bile klâsik Suudi kıyafetinden farklıdır. Liderliğini Sami el Angawi’nin yaptığı Hicazilik Suudi Vahhabiliğinin reddettiği bir İslami akım. İşte Hicaz ayrılıkçılığını savunanlardan biri de Zeki Yamani’nin kızı Mia Yamani’dir. Mia Yamani’nin ülkeye girişi yasak. 1930’da bir Hicaz kenti olan Mekke’de doğan, hem New York Üniversitesi’ne hem de Harward Üniversitesi’nde eğitim gören Ahmet Zeki Yamani de ülkesindeki Hicazilere lakin mutlaka reformistlere de çok yakın biriydi. Petrol Çağı’nın temsilcisi, biteceğini söylediği çağın sonunu göremeden öldü.
Cumhuriyet
