Üsküdar Üniversitesi Sosyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Dr. Tuğba Aydın Öztürk, Method Research Company Proje Yöneticisi Hale Aslı Kılıç ve Pazarlama Uzmanı Şeyda Aydın tarafından yürütülen ‘2. Dalga Sonrası Türkiye Araştırması’ sonuçlandı.
Ocak 2021 boyunca Türkiye’nin 56 kentinde yaşayan 18 yaş ve üzeri 3 bin 500 iştirakçi ile yapılan araştırma, pandemide bilhassa ikinci dalga sonrasının tesirlerini anlamayı amaçladı.
Üsküdar Üniversitesi Rektör Danışmanı, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Deniz Ülke Arıboğan’ın danışmanlığı ile gerçekleşen araştırmada tasa hali, şahıslara, kurumlara ve medya organlarına duyulan inanç, Covid-19 kapsamında alınan tedbirler hakkındaki kanılar, gelecekle ilgili olumlu ve olumsuz beklentiler, aşı çalışmaları, uzaktan eğitim ve tüketim alışkanlıkları üzere çok sayıda mevzu masaya yatırıldı. Ayrıyeten elde edilen bilgiler Nisan 2020’de yapılan ‘Koronavirüslü Günlerde Hayat Araştırması’ sonuçları ile karşılaştırmalar sunması açısından da kıymet taşıyor.
“PANDEMİ ASRIN KRİZİ”
Method Research Company Kurucu Ortak Selçuk Kılıç, bu araştırmanın 3 bin 500 gözlemlik, Türkiye genelinde düzenlenen 18-65 yaş ortası bir araştırma olduğunu söyledi. Pandeminin asrın krizi olduğunu belirten Kılıç, “Bütün ülkelerin tıpkı anda küçüldüğü, bütün ülkelerin tıpkı anda sıhhatle ilgili problemler yaşadığı bir periyoda denk gelmesi hasebiyle nitekim de çok değerli. Herkesin de bildiği ve kendi dünyamızda yaşadığımız memnun ve mutsuz kavramamız evvelden, son bir sene evvel, Nisan ayında, daha pandeminin başlarında her 10 bireyden 6’sı memnun olduğunu tabir ederken bu sayı on bireyde 4’e düştü. Yani 10 bireyden artık 6’sı memnunken, 6’sı mutsuz. Nisan ayındaki araştırmada herkes 5 ay sonra biteceğini düşünüyordu. Artık ortadan 1 yıl geçti ve beşerler bir buçuk yıl sonra anca biter diyorlar. Hasebiyle bu psikolojiyi biraz daha ileriki araştırmalarda devam edip, izlemek lazım fakat mutsuzluk oranımızın arttığını söyleyebilirim. Bütün kümelerde, teşebbüsçü, öğrenci, konut hanımı, memur, emekçi, herkesin mutsuzluk oranında bir artış var. Herkes mutlulukta düşüş yaşıyor. Fakat en çok teşebbüsçüler ve öğrenciler dikkatimizi çekiyor” diye konuştu. Nisan ayındaher 5 şahıstan 3’ünün korkulu olduğunu belirten Selçuk Kılıç, insanların artık de dertli olduğunu fakat tasa boyutunun endişeye kaymış durumda olduğunu kaydetti.
“YOL GÖSTEREN BİR ARAŞTIRMA OLDU”
Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü, Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, araştırmanın çok kıymetli sonuçlarıyla dikkat çektiğini belirterek yol gösterici olması açısından dikkate alınması gerektiğini söyledi.
Pandemi ve pandemi sonrası halk sıhhati ile ilgili siyaset belirlemede bu araştırmanın Türkiye’deki sorumlu, yetkililerin işini kolaylaştıracak bir çalışma olduğunu kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Krizlerde bir kelam vardır; ‘Hayat zincire emsal, zincirin de en kuvvetli noktası en zayıf halkasıdır.’ Bu pandemi devri global bir tansiyon ve kriz periyodudur. Bu krizlerde en zayıf halkalardan kopmalar olması beklenir. Bu zayıf halka topluma, yaş kümesine ve beşerdeki gelir düzeyine nazaran değişiyor. Bu noktalardan kırılmalar yaşanacak. 1929 ve 2008 ekonomik krizlerinde bu kırılmalar görüldü. Roma’nın bir vebadan sonra, İran’ın da Pers Hükümdarlığındaki veba salgınından sonra yıkılma süreçlerinin ortaya çıkması tarihte çok büyük mana taşıyan olaylardır. Pandemide de birebir durum geçerli. Bu sosyolojik çalışmalar bilgi toplama açısından bilhassa gelişmiş ülkelerde önemli bir formda sıkça kullanılan yollardır. Biz de Üsküdar Üniversitesi olarak Method Araştırma Şirketi ile birlikte kendi imkanlarımız dahilinde bu çalışmayı gerçekleştirdik” dedi.
EN BÜYÜK KAYGIMIZ: SEVDİKLERİMİZİ KAYBETMEK
Dr. Öğretim Üyesi Tuğba Aydın Öztürk araştırma sonuçlarını paylaştı. Araştırma sonuçlarına nazaran, iştirakçilerin %60’ı pandemi ile ilgili en büyük dehşetlerinin sevdiklerini kaybetmek olduğunu belirtirken, yüzde 48’i sıhhat meseleleri yaşamaktan tasa duyduğunu belirtti. Ekonomik sıkıntılar yaşamaktan korkanların oranı yüzde 37 olurken; iştirakçilerin yüzde 7’si paklık konusundaki takıntının uzun bir müddet daha hayatlarında olacağını düşündüğünü kaydetti.
YAZIN GERİLEYEN KORKU YİNE YÜZDE 59 DÜZEYİNE YÜKSELDİ
Nisan 2020’de yüzde 60 düzeyinde olan genel korku durumu, yaz aylarındaki olağanlaşmanın tesiriyle %48’e geriledi ve lakin ikinci dalga sonrasında tekrar yüzde 59 düzeyine çıktı.
ORTA VE İLERİ YAŞTA DERT DÜZEYİ YÜKSELDİ
Araştırmaya nazaran 46-55 yaşları ortasında yüzde 55 olan korku seviyesi yüzde 63’e; 56 ve üzeri yaş kümesinin yüzde 64 olan dert düzeyi yüzde 77 oldu.
DERT DÜZEYİ EN YÜKSEK SEVİYEDE
Benzeri biçimde iktisat, siyaset, halk sıhhati ve psikolojisi konusundaki tüm olumsuz beklentiler 2020 yılının Mayıs – Eylül devrinde düşüş yaşarken; 2020’nin sonlarına yanlışsız tekrar en yüksek düzeye ulaştı.
TOPLUMSAL MÜNASEBETLERİN ZAYIFLAYACAĞI DÜŞÜNÜLÜYOR
Dr. Öğretim Üyesi Tuğba Aydın Öztürk, Türkiye’de şu anda insanların, birinci hadisenin görüldüğü 11 Mart 2020 tarihinden itibaren en yüksek dert, dehşet ve olumsuz kanılara sahip oldukları devri yaşadıklarını belirterek “Bu olumsuz tabloya ikinci dalga sonrası periyotta toplumsal ilgilerin zayıflaması ve eğitim sisteminin kötüleşeceği kanıları de eklenmiştir. Nisan 2020’de pandemiden sonra aile bireylerinin bağlantısı güçlenir diyenlerin oranı yüzde 70 iken; bugün bu oran sırf yüzde 40 oranındadır. İştirakçilerin yüzde 71’i şahıslar ortası toplumsal bağlantıların zayıflayacağını düşünmektedir” diye konuştu.
ABARTILMADIĞINI DÜŞÜNENLERİN ORANI YÜKSELDİ
Pandeminin abartılmadığını düşünenlerin oranı Nisan 2020’de yüzde 70, Mayıs 2020’de yüzde 45’ken; Ocak 2021’de bu oran yüzde 76’ya ulaştı.
HAYATTAN MEMNUNİYET AZALDI
Araştırma sonuçlarına nazaran, pandemi öncesinde hayatından mutlu olduğunu söyleyenlerin oranı %57 iken, bu oran Ocak 2021’de yüzde 38’e geriledi. Memnuniyet oranındaki en büyük değişim gençler, öğrenciler ve iş sahipleri/ girişimcilerde oldu. Gençler ve öğrencilerde bu oran yüzde 52’den yüzde 23’e; iş sahibi/girişimcilerde yüzde 65’ten yüzde 31’e geriledi.
Salgına yönelik uygulamaların kâfi bulunma oranları da Nisan 2020’ye nazaran yükseldi. Uygulamaların kâfi olduğunu düşünenlerin oranı yüzde 23’ten yüzde 30’a yükseldi.
“Hafta içi herkese yasak getirilmesi” halindeki yönergeye de iştirakçilerin yüzde 59’u “Evet getirilmeli”, yüzde 33 getirilmemeli biçiminde görüş belirtirken; yüzde 8’i kararsız olduğunu kaydetti.
UZAKTAN EĞİTİM VERİMSİZ BULUNDU
Araştırmada birinci araştırmadan farklı olarak uzaktan eğitim ve konuttan çalışmanın verimliliğine ait kıymetlendirme de yer aldı.
Öğrenci iştirakçiler uzaktan eğitimi verimsiz bulduklarını belirtti. Nisan 2020’de bu oran yüzde 35’ken Ocak 2021’de bu oran yüzde 41’e yükseldi. Konuttan çalışma ise yüzde 36 oranında verimli, yüzde 36 oranında verimsiz bulundu. Kararsızların oranı yüzde 28 oldu.
YALNIZ HİSSEDENLERİN ORANI ARTTI
Araştırmada ayrıyeten yalnızlık hissi de pandemi öncesi ve sonrası olarak kıyaslandı. Buna nazaran, kendisini her vakit ve çok sık yalnız hissedenlerin oranı pandemi öncesinde yüzde 19 iken ikinci dalga sonrası bu oran yüzde 30’a yükseldi. Yalnızlık hissinin en ağır olarak yaşandığı yaş kümesi 25 yaş ve altı olarak tespit edildi ve oran gençlerde yüzde 44’e çıkarak Türkiye ortalamasının çok üzerinde kaydedildi.
PANDEMİYİ EN ÇOK AÇIKLAYAN SÖZLER: KAYGI VE TASA
Nisan 2020’de pandeminin birinci aylarında, iştirakçiler salgın hakkında belirsizlik, tasa, tedirginlik ve telaş sözlerini sıklıkla lisana getirdi lakin bunun yanında büyük bir çoğunluk da bu salgının içe dönme, sıhhatin ve ailenin ehemmiyetini kavrama, maneviyet hislerinin güçlenmesi, etraf şuuru ve şükür sözleri ile de açıkladı. Ocak 2021’de yapılan araştırmada ise iştirakçilerin pandemi periyodunu açıklarken kullandıkları sözcükler, “korku başta olmak üzere korku, tasa, yalnızlık, bıkkınlık, badire, mutsuzluk ve ekonomi” olup iştirakçilerin neredeyse tamamına yakını hiçbir olumlu tabir kullanmadı.
İŞTİRAKÇİLERİN YÜZDE 39’U AŞI YAPTIRMAYI DÜŞÜNMÜYOR
Araştırmada iştirakçilere pandemiyle uğraşın umudu olan aşı çalışmalarına ait görüşleri de soruldu. İştirakçilerin yüzde 39’u aşı yaptırmayı düşündüklerini, yüzde 22’si kararsız kaldığını ve yeniden yüzde 39’u ise aşı yaptırmayı düşünmediğini belirtti. Aşı yaptırma taraftarları yüzde 59 oran ile eğitim oranı yüksek profesyoneller ile yüzde 55 oran ile 56 yaş ve üzerindeki iştirakçiler oldu. Erkeklerde aşı yaptırma eğilimi yüzde 43 iken bu oran bayanlarda yüzde 35 oldu.
EN ÇOK YERLİ VE ALMAN AŞILARI TERCİH EDİLİYOR
Ayrıyeten iştirakçilere hangi ülkenin aşısını yaptırmayı tercih ettikleri de soruldu. İştirakçilerden yüzde 38’i yerli, yüzde 38’i Almanya, yüzde 12 Çin, yüzde 8 Amerika, yüzde 7 İngiltere, yüzde 3 Rusya yanıtını verirken yüzde 12’si fark etmeyeceği karşılığını verdi. En yüksek oranlara sahip olan Almanya aşısını 45 yaş ve üzeri iştirakçiler tercih ederken, yerli aşıyı 45 yaş altı şahıslar tercih ettiklerini söz etti.
EN AZ SİYASİLERE GÜVENİLİYOR
Araştırma sonuçlarına nazaran pandemi devrinde en fazla güvenilen kişi ve kurumların başında yüzde 60’lık oran ile akademisyen ve uzman doktorlar yer aldı. İştirakçilerin yüzde 36’sı Sıhhat Bakanlığı ve Bilim Kurulu’nun da içinde yer aldığı kamu kuruluşlarını inançlı bulduğunu belirtti. İştirakçilerin yüzde 63’ü ise siyasilere güvenmediklerini belirtti. Araştırmada televizyon, radyo ve gazete üzere klâsik araçlar ile yeni medya araçlarının da içinde yer aldığı medya kanallarına ise genel manada itimat düzeyinin düştüğü ortaya çıktı.
EN ÇOK TÜKETİLENLERİN BAŞINDA GELİYOR
Araştırmaya nazaran, salgın sonrasında en çok tüketilen eserlerin başında yüzde 63’lük oran ile paklık ve hijyen gereçleri yer aldı. Bir sonraki sırada yüzde 42’lik oran ile online alışveriş, e-ticaret seçenekleri geldi. E-ticaretin en yaygın kullanımı AB yani orta üst ve üst ekonomik sınıfa mensup bireyler, profesyoneller ve gençlerde görüldü. Gençlerde sanal tüketim yüzde 60 oranına çıktı. Türkiye genelinde yüzde 42 oranda daha fazla çay/kahve, yüzde 36 ile abur cubur/ tatlı tüketildiği de araştırma sonuçları ortasında yer aldı. Bu oranlar gençlerde yüzde 50’nin üzerine çıktı. Gençlerin tüketimi ile ilgili bir kıymetli husus da yüzde 44’lük oranda görüntü ve bilgisayar oyunu oynama alışkanlıkları olarak dikkat çekti.
TÜRKİYE’NİN MÜZİĞİ, “BEN YORULDUM HAYAT” OLDU
İştirakçilere “Pandemi sürecinde kendinizi düşündüğünüzde hangi müzik sizi en iyi yansıtmaktadır’ biçiminde açık uçlu bir soru da yöneltildi. Müziklerin çok büyük bir çoğunluğunun arabesk müzik tipinde olup olumsuz hisleri temsil ettiği görüldü. Fakat tekrar de umut, sabır, teselli üzere hisleri yansıtan müzikler da listede yerini aldı. Buna nazaran Türkiye genelinde ruh halimizi en iyi yansıtan müzik Mümin Sarıkaya’nın ‘Ben Yoruldum Hayat’ isimli müziği oldu. Bayanlar en çok Göksel’in ‘Depresyondayım’ isimli müziğini ve erkekler ise Müslüm Gürses’in ‘İtirazım Var’ isimli müziğinin kendilerini en iyi formda yansıttığını söyledi.
PANDEMİDE EN ÇOK DİNLENEN 6 MÜZİK
Genel ortalamaya bakıldığında Türkiye’nin pandemi ile ilgili his ve kanılarını en iyi anlatan müziklerin sıralaması ise şu halde oldu:
Mümin Sarıkaya- Ben Yoruldum Hayat
Göksel- Depresyondayım
Edip Akbayram- Hoş Günler Göreceğiz
Sezen Aksu- Geçer
Müslüm Gürses- İtirazım Var
Pinhani- Dünyadan Uzak
Cumhuriyet
