Brezilya’da Amazon yağmur ormanlarında yerlilerin yaşadığı muhafaza altındaki alanların toplumsal ağlarda satışa çıkarıldığı tespit edildi. BBC Brasil’in özel araştırması…
Facebook’un alışveriş hizmeti veren Marketplace uygulamasında kullanıcıların karşısına çıkan satılık emlaktan kimileri, bin futbol alanı büyüklüğünde.
Toplumsal medya devi Facebook mahallî yetkililerle işbirliği yapmaya hazır olduğunu söylese de arsa satışlarını kendi kararıyla engellemeye sıcak bakmıyor.
Fakat Facebook kendi bünyesindeki satış alanında alıcıların ve satıcıların “yasa ve düzenlemelere uygun hareket etmesi gerektiğini” de ekliyor.
Bölgedeki yerli halkın temsilcileri, Facebook’u “adım atmaya” çağırarak kanunlara uygun olmayan satışları engellemeye çağırdı.
Etraf müdafaa örgütleri de Brezilya hükümetinin satışları durdurmak konusundaki isteksizliğine reaksiyon gösterdi.
Kaninde isimli çevreci sivil toplum örgütünün yöneticisi Ivaneide Bandeira, “İstilacılar kendilerini o kadar güçlü görüyor ki Facebook’tan yasadışı toprak satışı yapmaktan utanmıyorlar” dedi.
Tapusuz topraklar
Facebook’ta Marketplace kısmında “orman”, “balta girmemiş orman”, “ağaç” üzere sözleri Portekizce yazan herkes Amazon ormanlarının yayıldığı alanlardan birtakım toprakların satışa çıkarıldığını görebiliyor.
Listelenen kimi yerler, uydu imajları ve GPS koordinatlarıyla da destekleniyor.
Getty ImagesBüyükbaş hayvancılık sanayisi orman tahribatının ardındaki dinamikler ortasında başı çekiyor.Üstelik toplumsal medyadaki bu satıcıların birçoğu ellerinde bir tapu olmadığını kabul ediyor.
Brezilya’da büyükbaş hayvan sanayisi, bu yasadışı satışların yayılmasının esas nedenleri ortasında.
‘Burada risk yok’
Brezilya’daki Amazon ormanları son 10 yılın en büyük tahribatını yaşıyor.
Fabricio Guimarães, toprak satmak için Facebook’un Marketplace uygulamasına başvuran bireylerden birisi. Kendisi satmaya çalıştığı toprağı tanıtırken bilinmeyen kamera ile görüntülendi.
Sattığı yerin bir kısmını yakarak tarım yapmaya hazır hale getiren Fabricio, “Devletin burada kontrol yapma riski yok” diyor.
BBCFabricio, yerlilerden elde ettiği toprağı Facebook Marketplace aracılığıyla satıyor.Fabricio yerlilerden aldığı toprağı, alış fiyatının üç katına, yaklaşık 35 bin dolara (yaklaşık 260 bin TL) satıyor.
Kendisi bir çiftçi değil. Kentte bir işi var. Yağmur ormanlarındaki satılık toprakları bir yatırım fırsatı olarak görüyor.
BBC yaptığı araştırmayla ilgili fikrini sormak için Fabricio’ya ulaşmak istedi lakin cevap alamadı.
Facebook’taki toprak reklamlarının bir birçok, Brezilya’nın en çok orman tahribi yapılan Rondonia eyaletinden.
BBCBBC muhabiri, varlıklı yatırımcıları temsil eden bir avukat olarak kendisini tanıtıp, dört toprak satıcısıyla görüşmeler organize etti.
Alvim Souza Alves ismindeki satıcı, Uru Eu Wau Wau isimli muhafazalı bölgenin de bulunduğu bir alanı 170 bin Türk Lirası’na denk bir meblağa satmaya çalıştı.
200 kadar yerlinin barındığı bu bölgede, dış dünyayla irtibatı olmayan en az beş farklı yerli kümesi yaşıyor.
Satış için pazarlık yapılırken Alves, “Burada yerli yok. Bu topraktan 50 kilometre uzaktalar. Bir kez bile buralarda görünmediler” diyor.
BBCUru Eu Wau Wau yerlileri, yaşadıkları alanları müdafaaya çalışıyor.BBC, Facebook’taki ilanları yerli topluluğun başkanlarından Bitate Uru Eu Wau Wau’ya gösterdi. Yerli başkan, satışa çıkarılan bu alanların, yerliler tarafından avlanmak, balık tutmak ve meyve toplamak için kullanıldığını söyledi:
“Bu saygısızlık. Bu insanları tanımıyorum. Bence maksatları bu ormanı ve hayatlarımızı tahrip etmek.”
Yerli başkan, yetkilileri ve Facebook’u da atım atmaya çağırdı.
Yasal statü beklentisi
Yasadışı topraklara yasal statü verilmesi istikametindeki beklenti de satışları teşvik ediyor.
Alves, satmaya çalıştığı toprağın yasal statüye geçirilmesi için siyasetçilere baskı yapan bir kümenin içerisinde olduğunu anlatıyor.
Bolsonaro hükümeti hakkında Alves şu sözleri kullanıyor: “Size doğruyu söyleyeceğim: Bolsonaro bu işi çözemezse kimse çözemez.”
Ekseriyetle uygulanan sistem şu: Müdafaa statüsüne sahip alanlar evvel ormansızlaştırılıyor ve akabinde “artık hedefine hizmet etmediği” söylenerek muhafaza statüsünün kaldırılması için siyasetçilere baskı yapılıyor.
BBCToprak satıcısı Alvim Souza Alves kendisini avukat olarak tanıtan BBC muhabirine sürecin nasıl ilerlediğini anlattı.Alves, kendisini avukat olarak tanıtan BBC muhabirini, Curupira Birliği’nin lideri olarak anılan bir adamla tanıştırıyor. Brezilya’da federal hükümet bu kümesi “yasa dışı toprak istilası yapan örgüt” olarak tanımlıyor.
Bu siyasetçiler ortasında, Devlet Lideri Bolosonaro’nun evvelce üyesi olduğu çok sağcı Toplumsal Liberal Parti’nin kongre üyelerinden Joao Chrisóstomo başı çekiyor.
Kendisine savları sorduğumuzda Chrisóstomo, görüşmelere aracılık ettiğini kabul etti lakin bu kümenin toprak işgali yaptığını bilmediğini savundu:
“Bana bunu söylemediler. Şayet toprak işgal ediyorlarsa dayanağımı artık alamazlar.”
Chrisóstomo, görüşmeleri organize etmekten “pişman olmadığını” da ekliyor.
BBC, Brezilya Etraf Bakanı Ricardo Salles’le de temasa geçerek bahisle ilgili görüşüne başvurdu.
Salles, “Bolsonaro hükümeti etraf kabahatleri da dahil hiçbir suça müsamaha gösterilmeyeceği konusunda net bir tutuma sahip” dedi.
Öte yandan Bolsonaro hükümeti uzun müddettir Amazon ormanlarının tahrip edilerek yeni tarım alanları açılmasında rolü olduğu gerekçesiyle eleştiriliyor.
Ormanların yok edilmesiyle ilgili misyon yapan kurum Ibama’nın bütçesinin yüzde 40 oranında kesilmesi, eleştirilen uygulamalardan birisi.
Etraf Bakanı Salles, koronavirüs salgınının Amazon’daki kontrolleri engellediğini savundu. Öte yandan orman alanlarının ziyan görmesinde eyalet hükümetinin sorumluluk taşıdığını da argüman etti:
“Bu yıl Verde Brasil 2 isminde bir operasyonla yasadışı orman tahribatını denetim etmek, yasadışı yangınları bitirmek ve federal hükümet ile eyalet hükümetinin çalışmalarını ortaklaştırmayı hedefliyoruz.”
Öte yandan Rondonia’daki federal savcı Raphael Bevilaquia, mevcut hükümetin devrinde durumun daha da kötüleştiğini kaydediyor:
“Durum nitekim umutsuz görünüyor. Yürütme organı karşı saflarda yer alıyor. Bu moral bozucu.”
Rondonia’da 30 yıldır orman tahribatına karşı çaba eden Ivaneide Bandeira, umudunu yitirmeye başladığını söylüyor:
“Bence bu çok güç bir uğraş. Ormanın yok edildiğini ve gitgide küçüldüğünü görmek acı verici. Tarihte hiçbir periyot, ormanı yaşatmak bu kadar sıkıntı olmamıştı.”
Cumhuriyet
