İtinayla kestirmeden yargı dağıtılır
Bu programlar kaldırılmamalı, her istikametiyle incelenmelidir.
Müge Anlı, sabah programında, Esra Erol öğlenden sonra yaptığı yayınla izleyicilerini ekrana bağlıyor. Didem Arslan Yılmaz misal bir programla yayın yapıyor. Serap Paköz de bu tutulan program zincirine katılıyor.
Daha evvel Esra Erol ve Zuhal Topal farklı kanallarda ‘Evlilik programları’ yapıyorlardı. Tenkitler ve kamuoyu reaksiyonu üzerine bu programlar kaldırıldı. Esra Erol ‘Kayıp Aranıyor’ üslubuna döndü, Zuhal Topal ‘Yemek yarışması’ yapıyor.
‘Kayıp Aranıyor’ programlarının çerçevesi nedir?
Bir anne- baba ‘kızlarının bir müddettir kayıp olduğunu, hayatından tasa duyduklarını’ belirterek programa başvuruyor.
Bir erkek “Eşinin üç çocuğunu bırakarak konutunu terkettiğini, kayıp olduğunu” belirterek program yöneticisinin yardımını istiyor.
Konutundan kaçan kızlar.
Evlendirme vadiyle dolandırılanlar.
Eşinden diğerine kaçan bayanlar.
Uyuşturucu batağına sürüklenenler.
Fuhuş ticaretine sürüklenen kızlar- bayanlar.
Öldürülme kuşkusu olan kayıplar.
Müge Anlı’nın programında işlenen hususlar, başvuranların iştirakiyle, programa eklenen şahitler ya da bilgisi olanlarla destekleniyor. Ortaya çıkan hayat hikayeleri birden fazla defa sürpriz sonuçlarla bir yere ulaşıyor. Olaya karışan kardeşler, çocuklar, akrabalar bayanlı erkekli karışık münasebetlerle sahneye çıkıyor.
Müge Anlı, kendine has halleriyle olayların üstüne hamasetle gidiyor, sorguluyor, çelişkilere dikkat çekiyor, orta yargılarla olayı ortaya çıkarmayı hedefliyor. Programda babacan bir avukat (Rahmi bey), bir isimli tıp uzmanı (Şevki bey) uzman olarak bulunuyor. Psikiyatr Arif Verimli uzun bir hizmetten sonra ayrıldı.
Esra Erol daha çok anlayışlı bir dost üzere yaklaşarak olayı sorguluyor, sanıklar ve şahitler açıklamalar yapıyorlar. Programın tertip bekçiliği misyonunu avukat Hülya Hanım yapıyor. Konutunu terkeden bayanı eleştiriyor, neden boşanmadığını soruyor, meskende kalan çocukların ne olacağını düşündürüyor.
Bu programlarda dikkat çeken ortak noktalara gelince:
• Meskenini terkedip diğer bir erkekle yaşamaya başlayan bayanlar, konutundan kaçan kızlar, onları yana yakıla arayan anneler babalar çabucak tümüyle ‘muhafazakar aile- kapalı kadın- hâkim baba’ kısmında. Bu bölümün toplumun klasik ahlak kurallarına daha bağlı olduğu sanılır. Daha denetimli bir ömür sürdükleri, daha toplumsal kabule yönelik hareket ettikleri varsayılır.
Meğer, bu programların ortaya koyduğu gerçekler bu sanıların, bu varsayımların hiç de o denli olmadığını ortaya koyuyor.
Resmi nikâhlı bir bayan, konutunu terkedip çocuklarını bırakarak tekrar evli bir erkeğin ikinci eşi olmakta hiçbir çekince görmüyor.
Geleneklere nazaran yaşadığı sanılan ailenin kızı telefonuyla bağ kurduğu birisine kaçarak yeni arayışlara giriyor.
Toplumun bu kesitinde büyük bir ahlak çöküşü, artık inkar edilemeyen bir kural tanımazlık görülüyor.
• Bu programlarda yaşanan hiçbir olayın gerçek nedenleri dikkate alınmıyor.
Konutunu terkeden bayanın ‘evini neden terkettiği?’, bıraktığı konutunda nasıl bir hayat yaşandığı sorgulanmıyor?
Konutundan kaçan bir kızın, bulunduktan sonra söyledikleri ile yaşadıkları ortasında neler olduğu programda hiç yer almıyor.
Zira bu programlar ‘sonuçların eleştirisi’, ‘suçlanacakların bulunması’, ‘görülenlerin yargılanması’, ‘nedenlere hiç dokunulmaması’ üzerine kurgulanmıştır.
Bu kurgu toplumun genel beklentisine uygundur ve bu beklentiyi pekiştirmektedir.
Toplumun geneli de ‘nedenleri araştırmak’ yerine ‘sonuçları yargılamak’ üzere kolay bir yolu benimsemiştir.
Böylelikle ‘nedenler yerine sonuçlarla uğraşmak’ kimseyi sorumluluk altına sokmadan kolay kolay hatalı arayıp bulmakla olayı kapatır.
Bu programlar bu yolu izleyerek toplumun seçtiği kestirme yolu pekiştirmektedir.
• Programların birçoklarında ‘suçlanan kadın’ olmaktadır. Meskenden kaçıp oburuyla yaşamaya başlayan bayan ‘neden boşanmamıştır?’. ‘Çocuklarını neden düşünmemektedir?’. Hem de terkedilen erkek ısrarla karısını çağırdığı halde bayan neden ‘evine dönmemektedir?’.
İşte, ‘ahlak olarak da suçludur’, ‘ yasal olarak da suçludur’.
Hatalı bulunmuştur. Yargılanıyor. Teşhir ediliyor ve olay ‘kutsal aile şablonuna’ oturtuluyor.
Ailelerin içinde neler olup bittiğine hiç değinilmiyor. Yaşanan şiddet, dayak yiyen bayanlar, dövülen çocuklar bu programlarda yer almıyor.
Verilen ibret dersi şu oluyor: Toplum bu olaylardan ders almalıdır. Evli bayan dayak da yese, aldatılsa da ‘çocukları için katlanmalı’, kıçını kırıp meskeninde oturmalıdır.
Konutundan kaçan kız da başına gelenlere müstahaktır. Onu kandıran gence kapılarak başını belaya sokmuş, kimbilir ne haltlara bulaşmış, artık de pişman olmuştur.
Yeniden de ona kucak açan annesi babası ‘ne yaparsan yap, biz seni evladımız olarak seviyoruz, yuvana dön’ davetini gözyaşları içinde yinelemektedirler.
Sonuçta toplumun bu geniş bölümünde değişen hiçbir şey olmuyor.
Televizyon programları izlenme yarışını sürdürüyor, reklam gelirleri ile programın başarısı ölçülüyor, meskendeki bayanlar da ‘başkalarının başına gelenleri’ seyrederek vakit geçiriyorlar.
Örnek Olaylara Bakarsak!
Esra Erol’un programında;
56 yaşında çocukları da olan bekâr bir bayan internette bir evlilik sitesine giriyor. Bu site isminden da belirli ki giren bireylere eş bulmayı amaçlıyor.
Bayan bu sitede bir erkekle yazışmaya başlıyor. Hiç tanışmadan, hiç buluşmadan bir yıl yazışıyorlar.
Erkek, inşaat işi yaptığını yazıyor. Bayan umutla yazışmayı sürdürüyor. Adam, borçları olduğunu, bunları kapatması gerektiğini anlatıyor. Bayan bu borçları kapatmaya yardımcı oluyor, bir sefer 35 bin Tl, sonra tekrar 10 bin TL gönderiyor. Bu ortada kapısının önünde duran ‘kelebeğim’ dediği, içinin titrediği otomobilini satıyor. Ancak ne ziyanı var ki? Bu adam ona daha iyisini alacaktır diye umuyor. Hatta kızı kendisini uyarıyor, ‘anne, tanımadığın adama para gönderiyorsun, bunu geri alamazsın’ diyor. Fakat bayan bir yola girmiştir. Sonra paranın ödenmesinden kelam edilmeyince dolandırıldığını düşünüp Esra Erol’a başvuruyor. Adamı birinci kere bu programda görüyor, öfkeyle hakaretler ediyor, kendini yerlere atıyor, onu yalancılıkla suçluyor. Adam pek soğuk, kendisinin hiçbir şey vadetmediğini, aldığı parayı da inkâr etmediğini, ilerde ödeyeceğini söylüyor.
Burada, tipik bir dolandırıcılık olayı görülüyor. Bayanın evlenme umudu kullanılarak parası çekiliyor. Elbette bayanın davranışları da ölçüsüz, denetimsiz ve dayanaksız.
Ancak her olay bu türlü para kaptırmayla bitmiyor.
Müge Anlı’nın programında genç bir kız (20 yaş) kayboluyor. Yakınları programa başvuruyor. Olay örgüsü ortaya çıktıkça anlaşılıyor ki, kayıp genç kız biraz aklına iyisi yapan, başına buyruk birisidir. Genç bir erkekle yakınlaşıyor. Bu yakınlıkla uyuşturucu almaya başlıyor ve buna alışıyor. Kızı buna alıştıran kişi ya da bireylerle bağlantı, kızın tecavüze uğramasıyla sürüyor. Bu ortada, olayın içindeki bir kişi, kızı bir odada ağlar durumda gördüğünü, kapı kilitli olduğu için de ikinci kattaki odanın camından atlayıp kaçtığını söylüyor. Tabir elbette tutarsız. Bu genç erkek sorgulara daima ‘başka bir şey görmediğini, bilmediğini’ söyleyerek karşılık veriyor.
M. ismindeki genç kızın öldürüldüğü düşünülüyor lakin ortada cinayet ispatı bulunamadığı için kuşkular sürüyor. Bu ortada kızın bir kız arkadaşı, onun bir masaj salonunda çalıştığını, orada masaj yerine öteki isteklerin yanıtlandığını anlatıyor.
Kendini denetim edemeyen bir genç kızın başına gelenler dinleyenleri hüzne sevkediyor fakat olaya karışanlarda bir hüzün emaresi görülmüyor.
Evlenme vadiyle kandırılıp parası alınanlar da trajikomik sahnelere husus oluyor.
İnsanların nasıl kandırıldığı hayretlerle karşılanıyor.
Lakin ben Sülün Osman olayını anımsıyorum.
Geçmiş yılların dolandırıcısı Sülün Osman, Eminönü meydanında dolaşırmış. Orada, o vakit bir meydan saati vardı. Birisi gelip saate bakınca Sülün Osman yanaşıyor, ‘Beş lira vereceksin’ diyor. Adam, ‘neden ağam, ne parası?’ deyince Sülün, ‘Bu saat benimdir, her bakan para verir, onun parasıdır’ diyor. Bu ortada Sülün’ün iki adamı yaklaşıyor, saate bakıp beşer lira çıkarıp veriyorlar. Adam şaşıp kalıyor, ‘Ağa, sen bu türlü para kırarsın’ deyince Sülün Osman, ‘İstersen saati sana satayım, ben buralardan gideceğim’ diyor. Adam bu türlü hazır parayı görünce ‘Alırım Ağam’ diyor. Sülün, bu tipleri iyi biliyor, ‘Hacıağa’ denilen bu tipler, hasadı bitirip toplu parayı cebine koyup İstanbul’a biraz eğlenmeye gelen safdiller. Vur aşağı tut üst Sülün Osman saati adama yüklüce bir paraya satıyor.
Sülün Osman meydan saatini satıyor, Galata Kulesini satıyor, Kapalıçarşı’ya müşteri arıyor.
Soruyorlar, ‘Yahu Sülün, bu işten bıkmadın mı, mahpuslara girip çıkıyorsun?’. Sülün yanıtlıyor, ‘Ne napayım, işi bırakıyorum fakat ortalık o denli enayi kaynıyor ki, duramıyorum’.
Aslında durum pek de değişmiyor.
BAYAN CİNAYETLERİ
Bayan cinayetleri bu ülkenin utancı.
Bayanı kendi malı sayan ‘erkek hâkim kültür’den kaynaklanan bir uygarlık utancı.
En büyük neden ‘kadının boşanmak istemesi’.
Bu bir kabahat. Erkeğin erkekliğine yapılmış bir hakaret sayılıyor.
Erkek ne yaparsa yapsın, bayan tahammül edecek.
Aldatılsa da, dövülse de ‘o’ erkektir, ‘bu’ da bayan.
Sesini çıkarmayacak, meskeninde oturacak.
Boşanmak isteyince erkeğin onu öldürme hakkı doğmuş sayılıyor.
Bu ilkel erkek davranışı ile ülkenin siyasal iklimi ortasındaki ilişkiyi görmek gerekiyor.
Siyasal dinci için bayan, ‘erkeğine itaat etmesi gereken, örtünmesi kaide olan, konutunda işini yapan’ ikinci sınıf insan.
Erkekle bayan eşitliği diye bir şey yok. Bayan erkeğe emanet edilmiş. Her şeyde erkeğine karşı sorumlu.
Bu bayan ideolojisi, ilkel erkek mülkiyetinde bayanı erkeğin malı yapıyor.
Bayan iradesinin özgürlüğü, bayanın sindirilmesi gereken bir isyanı olarak kabul ediliyor.
Bayan cinayetleri de böylelikle sürüp gidiyor.
Bu Programlar Kaldırılmalı mı?
Bu programların kaldırılması değil, incelenmesi gerekiyor. Bu ülkenin sosyologları, psikologları, tıp tabipleri, eğitimcileri, siyasetçileri bu programları incelemelidir.
Bu çaresiz insanların neden buralarda deva aradıklarını, köyden, kasabadan gelip kentleşemeyen bu insanların konutlarında neler yaşadıklarını, kaçanların neden kaçtığını, kaçamayanların nelerin hayalini kurduklarını incelemelidir bu ülkenin bilim insanları, bu ülkeyi yönetenler.
O vakit anlayacaklardır, bu ülkenin neden gerçek dürüst yönetilemediğini.
İşte bu beşerler oy veriyor, bu beşerler iktidarları ülkenin başına getiriyor.
İktidarın gücü bu insanların çaresizliğinden kaynaklanıyor.
Bu programlar kaldırılmamalı, her tarafıyla incelenmelidir.
YAŞANANLARIN SİYASAL İKTİDARLA İLGİSİ
Bu programlarda ortaya çıkan yürek burkucu ömürlerle siyasal iktidar ortasında bağ var mıdır?
Kanımca vardır.
Epey kuralsızlık, bu denli ahlak erozyonu, epey palavra, epey entrika neleri örnek alıyor?
‘Siyasal dinci’ denilen ancak dinle ilgisi kalmamış iktidar bu topluma hangi örnekleri veriyor?
Yolsuzluk, haksızlık, çıkarcılık, yakınları kollama, yandaşları varlıklı etme, geri kalanlara uygulanan baskılar, yapılan zulüm bu topluma neleri anlatıyor?
İşte, onlar üzere olursan, onlar üzere yaparsan sen de güçlü olursun, sen de rahat yaşarsın, bu dünyanın keyfini sürersin.
Bu programlarda görülenler, bu programda ortaya çıkan olaylar, siyasal iktidarın davranış kodlarıyla özdeştir.
Bu özdeşleşmeyi görmemek çok büyük bir yanlış olur.
Bu toplumu uygarlaştırmak istiyorsanız, hakikat bir siyasal iktidarınız olmalıdır.
Yanlışsız bir siyasal iktidar istiyorsanız, uygar bir toplumunuz olmalıdır.
Gerçekler her vakit açıktır ancak görmek isteyenlere.
Bilince giden yol her vakit emek ister.
Unutmayalım…
Cumhuriyet
