Balıkçıların “deniz salyası” olarak isimlendirdiği ‘müsilaj’ yani denizdeki mikroorganizmaların atık sularla birlikte oluşturduğu katman günlerdir Marmara Denizi’nin yüzeyinde tesirli oluyor. Bilhassa Pendik ve Kartal kıyısında dün görülen katman kirlilik kaygısı yarattı.
İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yelda Aktan, tabakanın ‘deniz salyası’ olduğunu belirtti.
Aktan, “Bir müddettir kıyılarımızda gözleniyordu lakin denizdeki hareketlilik sonucu son günlerde biraz daha ortaya çıktı. Temel olarak söyleyebileceğim aslında doğal organizmalar, denizde yaşayan olağan canlıların ortam kurallarındaki birtakım bozulmalar sonucunda çok artış göstermesinden kaynaklanıyor. Yani ekosistemde bir yerde bir tıkanma var ki bu canlılar, fırsatçı olan tipler çok derece üremeye başlıyorlar. Bunu tetikleyen faktörleri şöyle sıralayabiliriz; deniz şu anda çok hareketli, bütün kış boyunca taban sularında biriken bir besin tuzu vardı, bu hareketlenmeyle birlikte bunlar yüzeye çıkıyorlar ve yüzeyde de havaların ısınmasıyla birlikte ekseriyetle bahar aylarında görülüyor bu tip artışlar. Uygun sıcaklık ve ışığı da bulduğu vakit çok artış gösterebiliyor. Bunlar esasen doğal ortamda bulunan canlılar lakin birtakım faktörlerdeki değişimler; mesela çok atık girdisi üzere tesirler bunların çok artışına sebep olabiliyor. Kirlilik bu dengeyi bozuyor. İstanbul kıyılarında ağır bir evsel atık var, yalnızca İstanbul kıyılarında değil Marmara Denizi’ni havza bazında düşünmek lazım, bir çok büyük kent var, bunun dışında endüstriyel faaliyetler var. Bunlardan giren atıklar her ne kadar arıtım tesisleri belediyeler tarafından çalıştırılsa da denetimsiz giren atıklarda var endüstriyel faaliyetlerden kaynaklanan, dereler yoluyla giren. Bunlar tabi ki bu canlıların artışını tetikliyor” dedi.
“MARMARA DENİZİ ÇOK BÜYÜK BİR BASKI ALTINDA”
“Bu canlılar ışıkla yüzeyde buluştuğu için öncelikle yüzeyde gelişim gösteriyor” diyen Aktan, “Fakat bunlar çok kısa ömürlü canlılar, 15 gün, 3-4 hafta sonra yavaş yavaş ölüp tabana çökmeye başlıyorlar. Tabana çöktüklerinde de ayrışmaya devam ediyorlar bakteriyel faaliyetle ve tabanda oksijensiz ortam oluşturabiliyorlar. Birinci tesiri bu. Onun dışında şayet bu organizmaları laboratuvar çalışmalarından sonra söyleyebiliriz; her hangi bir toksik salgılayan bir cins varsa, bu salınımla denizdeki canlılara besin zinciri içinde beşere kadar uzayan ziyan verebilir. Görsel kirlilik oluşturuyor. Tabanda çöktüğü vakit balıkların ya da öteki kaçamayan canlıların üzerine örterek habitat kaybına sebep olabiliyor. Aslında birçok tesiri var. Biz yalnızca deniz yüzeyini görüyoruz lakin tüm suda ve tabanda bunun tesirini görebiliriz. Marmara Denizi bilhassa Prens adaları dinamik bir sisteme sahip kısa müddette hareketlenmeyle birlikte besin tuzları tükendikten sonra bunlarda yavaş yavaş ölmeye başlayacak. Su hareketleriyle oksijenlenmeyle olağana dönecek. Lakin su hareketlerinin daha az olduğu bu müsilaj oluşumu ya da balıkçı lisanında ‘salya’ ya da ‘lez’ kıyılara vurup da hareketsiz bölgelerde daha uzun sürebiliyor bunların kaybolması. Mesela İzmit Körfezi’nde 2007 yılında çok ağır olarak yaşanmıştı, orası biraz daha hareketsiz bir bölge, su değişim kapasitesi çok fazla değil. Tesirleri çok daha uzun olabiliyor. Balıkçılar ’10 yılda bir görülüyor’ diyor balıkçılar aslında ortadaki yıllarda da vakit zaman gözleniyor lakin çok olmuyor. Fakat ekseriyetle bu türlü bir döngüsü var, 2-3 yılda bir tekrarlıyor bu olay. Yalnızca Marmara Denizi’nde değil Kuzey Ege’de de tıpkı sorun var. Ancak oralar daha dinamik bir yapıya sahip olduğu için çok kalıcı olmuyor. Marmara Denizi çok büyük bir baskı altında hem insan faaliyetleri hem iklimsel değişiminde tesiri var. Sıcaklık normallerinde üzerinde seyrediyor. Bunların hepsi bir etken” formunda konuştu.
“BALIKÇI MAĞDUR DURUMDA”
Kartal balıkçı barınağındaki balıkçılar, denizde 1.5 -2 aydır bu salyanın bulunduğu ve avlanamadıklarını tabir etti.
Sonlu Sorumlu Kartal Su eserleri Kooperatifi İdare Şurası üyesi Osman Nuri Özdinar, “Balıkçıları mağdur eden, salya formunda. Ağları yırtan, denizde balıklara ziyan veren, avlanmaya ziyan veren denizin bir sıkıntısı. Bu vaziyette bir sıkıntı oluyor, sıvı oluyor, sonra tabana çöküyor, ölüyor. Denizin tabanını de, suları da, balıkçıyı da her tarafı mağdur eden bir denizin kaygısı. Yetkili konseyler bunu araştırıyorlar, artık sonuca bağlanır mı bağlanmaz mı ne formda önlem alınır onu da bilemiyoruz. Balıkçı mağdur durumda. Artık lodos oldu bizim bu kıyıları mağdur ediyor, poyraz hava olduğu vakit karşı kıyıları mağdur eder. Sularla akar sarfiyat. Suların ısınmasıyla da tabana çöküyor, çöktüğü vakit orada çamura karışıyor, artık balık yuvaları yahut denizin tabanını ne formda tesirler onu da bilemiyoruz. Şu anda avlanamıyoruz, birinci başta azdı, sonra daha da çoğaldı, artık iyice çoğaldı, aşağı üst 1.5-2 aydır avlanamıyorlar. Kaygı değimiz bu şey 13 kulaçta o denli kalmış, ağlar tabana gelmiyor, ona ek kurşun, yük bağlıyor tabana batırmak için. Çamur olduğu için ağları üstten aşağıya batırmıyor, yapışıyor ağlara, yüksekte duruyor. Ağlar telef oluyor, kesiliyor, bazen yırtıyor olduğu üzere tabana çöküyor, kopartıp atıyor” dedi.
“BALIKÇILIK YOK, HİÇ KİMSE DENİZE ÇIKAMIYOR”
Balıkçı Cengiz Altunparlar ise salyaları göstererek, “Deniz anasının ölmesiyle meydana geliyor deniyor. Ne ağ atabiliyorsunuz ne bir şey yapabiliyorsunuz. Balıkçılık yok, hiç kimse denize çıkamıyor zati salyadan ötürü. İşte ağların vaziyeti burada. Bu çabucak hemen 1.5-2 aydır bu türlü. Ağlar tabana inmiyor, inmediği için de balıkçılık şu anda ölmüş vaziyette. 10 sene evvel de yeniden birebiri olmuştu, geçen senede vardı ancak çok azdı, bu sene daha fazla. Lodosla bir arada kanaldaki salyayı olduğu üzere getiriyor” formunda konuştu.
“İLK OLARAK 1998’DE OLMUŞTU”
Bir öbür balıkçı olan Mehmet Erdemir, “1.5 aydır bu türlü, bu formda, ağları atıyoruz, suyun üzerinde kalıyor, tabana batmıyor. Çalışamıyoruz, ağlarımıza ziyan veriyor, hiçbir şey yapamıyoruz. Ağlar batmıyor, geri alıyoruz, balık da alamıyoruz ağlar tabana batmadığı için. Atıyoruz, çekiyoruz öbür bir şey yaptığımız yok. Bu 10 sene evvel de bu türlü olmuştu, birinci olarak 1998’de olmuştu, aşağı üst 10 senede bir tekrarlıyor” diye konuştu.
Cumhuriyet
