Biden’ın Çin üzere Rusya’yı da rekabet/mücadele stratejik gayesi üzerinden baskılama siyaseti izleyeceği sır değil. Lakin direkt Putin’i “katil” diyerek gayeye koymasının diplomasideki yansımasının ne olduğu belgisiz.
Doğal daha evvel Obama devrinde lider yardımcılığı yapan Biden’ın vakit zaman gaflarıyla tanındığını da hatırlatmak gerek. Yani bu söz şuurlu bir tercih mi yoksa ağzından o an dökülen bir tabir mi, o da başka bir tartışma. Lakin bir ABD liderinin, Soğuk Savaş telaffuzunu de aşacak halde kamuoyu önünde Rusya Devlet Lideri için bu ağır suçlamayı yapması, ABD seçimlerine müdahalesi tezine atıfla “bedel ödeyecek” çıkışı oldukça kıymetli.
Biden’ın, Trump devrinde kesimli bulutlu hale dönüşen Batı ittifakını “ABD liderliğinde tekrar rayına sokma” arayışında olduğu yorumları malum. Münih Konferansı’nda yaptığı üzere demokrasi vurgusuyla “ABD geri döndü” diyerek hasar onarma peşinde. Lakin Avrupa’da son devirde köprülerin altından çok su aktığını da görmek gerek. II. Dünya Savaşı sonrasında ABD yardımıyla ayağa kalkan, Moskova çizgisine karşı olabildiğince tek bir ses olarak görünen bir Avrupa’dan bahsetmek güç. Avrupa’nın ABD’den gelen “tümüyle düşmanlaştırma” tarafındaki bir Soğuk Savaş söylemine/dönemine dönmek isteyeceği de çok mümkün değil…
AB’nin lokomotif ülkesi Almanya ile Rusya ortasında, tutuklu muhalif önder Navalny üzerinden Kremlin’e baskı temelli yüksek tansiyon sürse de öteki yandan Berlin’in işbirliği kanalını açık tuttuğunu, bilhassa Kuzey Akım 2 boru çizgisi projesinden Washington cephesinin muhalefetine rağmen vazgeçmediğini hatırlamak gerek.
AB Yüksek Temsilcisi Borrell’in geçen ay Navalny gündem başlığıyla yaptığı Rusya ziyareti, taraflar ortasındaki tansiyonu bir sefer daha göstermişti. Lakin AB içinde Rusya’yla diyaloğa kapı kapatılmasından çok, “etkinlik alanını sınırlandırma” siyasetinin izlenmesi gerektiği görüşleri de var. Kimi üye, hele ki Covid-19’la birlikte yaşanan derin kriz düşünüldüğünde kıtada istikrarı daha da bozabilecek yeni tansiyonlara karşı diken üstünde, bilhassa ekonomik açıdan farklı işbirliği modellerine açık.
TÜRKİYE’YE BASKI
Kimi AB ülkelerinin bu daha temkinli tavrı iş Ankara’ya gelince nasıl bir yol izler, o da farklı. Biden’ın Rusya çıkışı, NATO müttefiki ABD-Türkiye bağlantıları kritik süreçteyken ve AB ile de çetrefilli Doğu Akdeniz tansiyonu varken gelmiş durumda. Washington, Rus S-400 füze savunma sistemi alımı nedeniyle Türkiye’ye yönelik baskıyı artırma siyasetinde kararlı görünüyor. Doğu Akdeniz, Suriye, terör örgütü YPG, İran’a yaptırımlarla ilgili ABD’de görülen Halkbank davası, FETÖ mevzularında tansiyonun yüksek olduğu periyotta Ankara, geçen ocakta işbaşı yapan Biden’dan gelecek telefonu bekliyor. Gerek Dışişleri’nden gerekse Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan Washington’a işbirliği iletileri veriliyor.
Bilhassa Suriye konusunda yıllardır hem Rusya hem de ABD ile yol almayı deneyen Ankara için Biden’ın Putin çıkışı kritik “taraf seç” baskısının tekrar masaya taşınacağını gösteriyor. Bilhassa S-400 konusu öne çıkıyor. Bu gelişmeler olurken dün AB’nin bu ay sonu yapılacak tepe öncesinde Türkiye’ye kimi yaptırımları dondurabileceği istikametinde haberler gündeme yansıyor. Türkiye’de HDP krizi başta olmak üzere iç siyaset yangın yeriyken ABD, AB cephesi Ankara’ya “havuç-sopa” taktiği siyasetini tekrar yeniden çıkarmış görünüyor.
Cumhuriyet
