İngiltere Kraliyet Ailesi'nin garip ve ayrıcalıklı dünyası

Yeni çıkan iki roman İngiltere Kraliyet Ailesi’nin tuhaf, ayrıcalıklı dünyası üzerindeki perdeyi biraz araladı. Hephzibah Anderson, bu iki romanın yazarlarıyla konuştu.

Kraliyetle birinci müsabakamız çoklukla edebiyat üzerinden olur. Göz kamaştırıcı prensesler, haşmetli prensler, hem bilge hem kurnaz hükümdarlar – hepsi bize hayat hakkında çok şey öğreten peri masallarının kahramanları olarak, büyülü öykülerini sıkıca, Uyuyan Güzel’in etrafını saran dikenli çalılar misali örerler.

Kraliyetin tacından tahtına bütün motifleri, lanetler ve parlak kehanetlerle lisana gelen ağır baht hissi, daha şuuruna varacak yaşa bile gelmeden kolektif hayal dünyamıza iliştirilir.

Yetişkin yaşa geldiğimizde ise çoklukla kraliyet mensubu olmanın “masalsı” yanının aslında iki farklı yüzü olduğunu fark ederiz. Evet önlerine kırmızı halılar serilir ancak bu, içine doğdukları ve asla kaçamayacakları bir şöhrettir ve mücevherlerin ışıltılarına hep fotoğrafçıların flaş ışıkları eşlik eder. Saraylar birden fazla vakit altın kafeslerdir de.

Ancak yeniden de kraliyet öykülerinin büyüleyiciliğinden kaçmak kolay olmaz zira tahminen de bu modası geçmiş lakin değişik kurumun mensupları bizi, yetişkinliğin göz açtırmayan gerçekçiliğinde kaybolup giden, masallara tutkuyla inandığımız ve doyamadığımız o çocukluk günlerimize götürür.

İşte şu sırada yeni yayınlanan kraliyet dünyasına dair iki roman, “The Governess” (Mürebbiye) ve “A Most English Princess” (Gayet İngiliz Bir Prenses), muharrirlerinin, biyografi muharrirleri ve tarihçilerin bürokrasi ve protokol yüzünden asla giremeyecekleri ferdî derinliklere dalabilmeleri sayesinde bize tıpkı masallar üzere bu garip dünya hakkında hayli şey anlatıyor. Tahminen de en çok, bizim çocukluğumuza çok şey katan bu kahramanların, kendi çocukluklarının ne kadar problemli olduğunu.

‘Mürebbiye’

“Mürebbiye”nin muharriri Wendy Holden çok tanınan, çok satan bir romanın müellifi. “Gayet İngiliz Bir Prenses” ise Clare McHugh’un birinci romanı.

Her iki muharrir da kraliyetle ilgili her şeye büyük ilgi duyarak büyümüş.

Holden, “Taçlar, kürkler çok gözalıcı ve büyüleyiciydi lakin beni asıl çeken karakterlerdi. Bana her biri birer roman kahramanı üzere görünürdü ve şuur altımda bile olsa onları daima bir roman içerisinde anlatmayı istedim. Ta ki Marion Crawford’ın inanılmaz öyküsü karşıma çıkana kadar. İşte o vakit mevzuya nasıl girebileceğimi gördüm” diyor.

Marion Crawford, Edinburg’un fakir mahallelerinde öğretmenlik yapmayı planlayan toplumsal vazife şuur sahibi genç bir bayan. Fakat sonunda hayat onu iki prensesin mürebbiyesi olmaya götürüyor: Şu anda İngiltere Kraliçesi olan -Lilibet diye anılan- Elizabeth ve kardeşi Margaret.

Kitap aileyi sinirlendirdi

Crawford 1948 yılında emekli olana kadar hayatının 17 yılını onlarla geçiriyor. Amcaları Edward’ın tahttan feragati, anne ve babalarının beklenmedik tahta çıkışı ve İkinci Dünya Savaşı üzere güçlü süreçlerde daima onların yanında oluyor. Ancak emekli olduğunda Windsor hanedanıyla geçirdiği yılları anlattığı “The Little Princesses” (Küçük Prensesler) kitabını yazma gafletine düşüyor. Bu kitabın yayınlanması aileyi o denli öfkelendiriyor ki, ismi ihanetle muadil hale gelen Crawford aileyle bütün temasını kaybediyor.

Kraliyet için çalıştığı devirde kısaca Crawfie ismiyle anılan Marion Crawford hayatlarına girene kadar, iki prensesin elbiselerine hiç çamur sıçramamış ve hiç bir vakit bahçedeki patikalar dışında bile yürümelerine müsaade verilmemiş. Öylesine korunaklı bir hayatları var.

Prensesleri metroya bindirdi

Holden “Crawfie kendi argümanlı fikirleriyle birlikte geldi ve onları, olağan hayatları görsünler diye dış dünyaya çıkardı. Metroya bindirdi, Woolworth mağazasında alışverişe hatta halk plajına götürdü” diye anlatıyor.

Ülkedeki bütün kızlar kraliyet dünyasının pembe hayalleriyle uykulara dalarken Lilibet (Elizabeth) için en büyük heyecan Londra metrosunun yürüyen merdivenleri olmuştu. “Merdivenler hareket ediyor” diyerek haykırmıştı.

Holden “Crawfie, Lilibet ve Margaret’in çok resmi, yalıtılmış, çağdaş dünyada yeri kalmayan Viktoria devri (19. yüzyıl) usulü bir hayat sürdürdüklerini düşünüyordu. Bunun her ikisi için de birer insan olarak ve pratikte de kraliyet ailesi üyeleri olarak iyi bir şey olmadığına kanaat getirmişti. Hasebiyle onları sarayın dışına çıkardı ve onlara sıradan insanların nasıl yaşadığını gösterdi. Onlarda, kendisi işe başlayana kadar son derece bastırılmış olan mizah duygusu, yaratıcılık ve macera hislerinin gelişmesini teşvik etti” diye anlatıyor.

Wendy Holden aslında daha evvel yazdığı kitapların dünya çapında satışı üç milyonu geçmiş başarılı bir muharrir.

Lakin Crawford’dan esinlendiği “Mürebbiye” birinci tarihi romanı. Devirle ilgili kısımları iyi yansıtabilmek için çok ön okuma yaptığını ancak en büyük esin kaynağının kendi hayal gücü olduğunu söylüyor.

‘Gayet İngiliz Bir Prenses’

Kraliyet Ailesi’nin büyülü dünyasına dalan ikinci roman “Gayet İngiliz Bir Prenses”in müellifi Clare McHugh ise, 30 yıllık gazeteci. Birinci romanını yazarken en büyük zahmeti, kendisini hayal gücüne özgürce bırakma konusunda çekmiş.

Kitap, Kraliçe Victoria’nın en büyük çocuğu “Prenses Vicky”nin hayatı ve devrin çalkantılı gelişmelerini mevzu alıyor. Milletlerarası siyasetin bir piyonu olarak bir Alman Prens ile evlendirilen Prenses Vicky’nin bu evlilikten doğan oğlu, ileride dünyanın İkinci Kaiser Wilhelm olarak tanıdığı kişi olarak, ülkesini Birinci Dünya Savaşı’nın kucağına atmıştı.

Londra’da doğan ancak şu anda Washington DC’de yaşayan müellif McHugh’un hususla uzak bir aile bağı da var: İngiliz olan büyük-büyükbabası bir vakitler, kitabın kahramanı Prenses Vicky’nin oğluyla, ileride Yedinci Edward olarak tahta geçecek olan kardeşini bir saraydan bir başkasına götüren aracı kullanmış.

McHugh’un en büyük zahmeti yazdıklarının gerçeklikten uzaklaşacağı tasası olmuş.

“Bir prensesin, sonra Alman İmparatoriçesi’nin, sonra da dev bir kalede yaşayan ve tek oğlunun küçümsediği acılı bir dulun iç dünyasını nasıl gerçeğe yakın bir biçimde tasavvur edebilirdim?” sorusuyla boğuştuğunu anlatıyor.

Bu sorusuna roman muharriri dostu Sandra Newman “Onun başının içine girip orada kalarak” diye cevap vermiş.

Bu hususta Vicky’nin Almanya’dan annesine yazdığı mektuplar çok işine yaramış ancak McHugh birebir vakitte Vicky’nin hayat kıssasını daha iyi anlamasını sağlayan birtakım paralellikler de keşfetmiş.

“Kraliyet Ailesi her şeyden evvel bir aile” diyor.

“Bütün ailelerde yaşanan, rekabetler, kırıcı kıyaslamalar, hepsi onlarda da yaşanıyor ancak sonuçları daha büyük.”

En parlak ve maharetli çocuk

Kraliyet Ailesi mensuplarının hayatlarının, öteki insanlardan farklı olarak, doğdukları andan itibaren aileleriyle belirlenmesi üzere temel bir farklılık göz önüne alındığında, bu nitekim değişik bir kıyaslama.

Hayatta hangi aileye doğduklarından daha kıymetli bir şey yapabilmeleri çabucak hemen imkansız. Üstelik ailede hangi sırada ve cinsiyette doğdukları da bahtlarını belirliyor.

McHugh’un romanının kahramanı Prenses Vicky’nin ailedeki pozisyonu da bu bakımdan değişik. Hem en büyük çocuk hem de Kraliçe Victoria ile eşi Prens Albert’ın 9 çocuğu içinde en parlak ve en maharetli olanı.

Cesaretli ve iyimser bir çocuk olan Vicky fen dersleri alıyor, Tom Amca’nın Kulübesi üzere kitaplar okuyor ve babasından siyaset ve tarih öğreniyor.

Ne var ki vaktin kraliyet kurallarına nazaran -erkek kardeşleri olduğu için- tahta geçme talihi yok. Lakin öteki yandan kendi hayatı kendisinin belirlemesine müsaade verilemeyecek kadar “kıymetli”.

17 yaşına geldiğinde, babasının Almanya’ya çağdaş demokrasinin götürülmesi misyonunun bir kesimi olarak, süslü kafesinden çıkarılıyor ve müstakbel Alman İmparatoru ve Prusya Hükümdarı Üçüncü Frederick ile evlenmek üzere bir öteki süslü kafese gönderiliyor.

McHugh, romanında, evliliğin gerisindeki politik hesaplara karşın, yeni evli Frederick ile Vicky ortasında gerçek ve derin bir fizikî yakınlık resmediyor.

Romanda, bütün prensesli hayallerini özetleyen bir an var. Çok hoş olmadığının farkında olan Vicky, İmparator Eugenie’nin kendisi için tasarladığı, şeftali rengi kadifeyle çevrilmiş beyaz dantel volanlı ve kumaştan çiçeklerle süslü gösterişli elbiseyle, Fransa’da bir baloya katılıyor.

Versailles Sarayı’na girmeyi “mücevherlerle süslenmiş dev bir hazine sandığına girmeye” benzetiyor.

Ancak McHugh onun kişiliğinin, ayrıcalıklı yetişme biçimi yüzünden eksik kaldığını düşünüyor.

Kendisinden çok emin lakin kimse yüzüne karşı onun hakkındaki fikrini açıkça söyleyemediğinden oburlarının ne düşündüğünden büsbütün bihaber. Buna ek olarak babasının ona ettiği iltifatlar, annesinin onu kıskanmasına yol açıyor.

Bu pozisyonu öldükten sonra bile onun aleyhine işliyor.

McHugh, “Tarihte ehemmiyeti anlaşılamamış, başarısız, zavallı kraliyet mensuplarından biri üzere görülmüş. O vakit da şu anda da yaşanan bir şey bu. Kıymetli şahıslar hakkındaki yorumlar ekseriyetle düşmanca oluyor” diyor.

“Benim baktığım yerden Vicky tuhaf, nahoş ve bayan düşmanı bir dünyada elinden gelenin en iyisini yapmaya çalışan parlak bir karakterdi.”

McHugh günümüzde şartların çok farklılaşmış olmasına rağmen Prenses Diana, Prens Charles’ın eşi Camilla ve Prens Harry’nin eşi Meghan’la ilgili yaklaşımlara bakıldığında bayan düşmanı önyargıların hala oldukça kendisini hissettirdiğini düşünüyor.

Kraliyet Ailesi değişiyor mu?

Pozisyonları icabı geleneklere dayansa da Kraliyet Aileleri de vakit içerisinde evriliyor.

Mürebbiye Marion Crawford, Kraliçe İkinci Elizabeth’in hayatından uzaklaştırılmış olabilir ancak muharrir Wendy Holden en kıymetli çağlarında yirmi yıla yakın yanında olmakla, Kraliçe’nin, hatta onun çocuklarını yetiştirme biçiminin üzerinde değerli tesiri olduğu kanısında.

“Bu günlerde beşerler Kraliçe’nin şakacılığından, onu tahtta olduğu mühlet içinde öne çıkaran özelliklerinden kelam ettikleri vakit ben ister istemez Crawfie’yi düşünüyor ve her şeyin onunla başladığını hatırlıyorum” diyor.

Öbür yandan İngiltere Kraliyet ailesi fertleriyle ilgili olarak gündeme gelen bütün tartışmalar, son olarak Prens Harry ve eşi Meghan Markle’ın aileyle aralanması de dahil, aslında McHugh’a nazaran daima birebir temel noktayı hatırlatıyor.

Kraliyet mensupları ayrıcalıklığın sembolü olabilir fakat birebir vakitte birer insan olarak çok tuhaf ve kişiliği zorlayan şartlar içine hapsolmuş oldukları da bir gerçek.

McHugh “Ben kendim için bu türlü bir hayat istemezdim. Kraliyet Ailesi mensubu olmanın bedelinin çok ağır olup olmadığını tartışmak gerekir. Onların ‘kullanılan insanlar’ olduklarını unutmayalım” diyor.

Cumhuriyet