Medya çalışanları, halka aşı gelişmeleri hakkında yanlışsız bilgi verme açısından hayati bir rol oynuyor. Bu nedenle toplumun aşılar hakkında gerçek bilgilendirilmesi her zamankinden daha yakıcı bir öncelik. asibildirgesi.org, aşı haberlerinin nasıl hazırlanması gerektiğine yönelik bir bildirge hazırlayarak, ortak aklın yapıtı olması için medya ve sıhhat kuruluşlarına açık bir davette bulundu.
“Aşılar hakkında haber ve içerik üretirken toplum sıhhati birincil maksat olarak gözetilmeli, bütün korkuların üzerinde tutulmalıdır.” kelamları ile başlayan bildirgede şunlar kaydedildi:
- Sıhhat alanındaki kamu yöneticileri, aşıların güvenliği, koruyuculuğu, niteliği ve geçerli bilimsel değerlendirmelerden geçtiği konusunda topluma aydınlatıcı bilgi vermeye, aşıların tedarik süreci konusunda şeffaf davranmaya yönlendirilmelidir.
- Aşıların bir halk sıhhati sorunu olan bulaşıcı hastalıkları önlemede en kolay, tesirli ve inançlı müdahale tekniği olduğu bilgisi verilmelidir.
- Aşılar hakkında haber yapılırken; o aşının koruduğu hastalığın dünyada ve Türkiye’deki durumu hakkında yaygınlığı, bulaşıcılığı, vefat ve sakatlık, hastaneye yatış üzere ön bilgi verilmelidir.
- Mevzu “aşı” olarak tartışılmaktan kaçınılmalıdır. Haberde hangi aşıdan bahsediliyorsa direkt ismi verilmelidir.
- Haber ve içeriklerde aşıların aktifliğini ve yararlarını sorgulayanların görüşlerini aktarmak yerine, bilimsel delillere dayalı bilgilere ve ehil bireylerin değerlendirmelerine odaklanılmalıdır.
- Aşı tersliği, komplo teorileri ile aşı kararsızlığı yaratan dedikodular olabildiğince görünmez kılınmalıdır. Toplum sıhhatini tehlikeye atan bu tıp yaklaşımlar topluma aktarılarak değil, geçersizliğini kanıtlayan bilimsel gerçeklere tartı verilerek yok edilebilir.
- Aşı haber ve içeriklerinde başlıklar haberin içeriğini açık ve net biçimde yansıtmalı, yansız olmalı, kuşku uyandırmamalı ve aksilikleri öne çıkarmamalıdır.
- Haberlerde ve televizyon programlarında kışkırtıcı olmayan, panik yaratmayacak, serinkanlı ve anlaşılır bir lisan kullanılmalı, anlaşılması güç bilimsel tabirlerin açıklaması yapılmalıdır.
- Aşılar hakkında içerik üretirken birinci olarak sıhhat meslek örgütlerinden ve gerekirse tıpta uzmanlık derneklerinden yararlanılmalıdır. Alan uzmanlarına başvurulurken seçici davranılmalı, gerekirse sıhhat meslek örgütlerinden teyit edilmelidir.
- Aşı haberlerinde yanlış olduğu ortaya çıkan içerik derhal düzeltilmelidir.
- Aşıların mümkün yan tesirleri açıklanırken, dehşet ve telaşa sebep olabilecek abartılı tabirlerden kaçınılmalıdır.
- Bilimsel çalışmalar, yeniliğine dikkat edilerek, tamamı incelenerek, kapsamı, sonluluğu ve örneklemi net biçimde belirtilerek haber yapılmalıdır.
- Tıpta mucizelere yer olmadığı şuuruyla hareket edilerek bilimsel açıdan tesiri kanıtlanmamış ilaçlar, bitkisel tedaviler ve besin desteklerinin tanıtımı yapılmamalı, aşı alternatifi olarak sunulmamalıdır.
- Aşı haberlerinde ırkçılığa, ötekileştirmeye ve başta yaş kümeleri olmak üzere ayrımcılığa yol açmayacak görseller tercih edilmelidir. Kaynağı kuşkulu ve toplumda aşı tereddütü yaratacak görseller toplumsal medyada paylaşılmamalıdır.
- Aşı tereddüdü yaşayan ya da aşı olmayı kabul etmeyenler amaç gösterilmemeli, yaşadıkları korkular dikkate alınarak bilimsel kaynaklar ve uzman görüşleriyle endişeleri azaltıcı içerikler üretilmelidir.
- Aşıya erişimde yaşanan eşitsizlikler, kırılgan kümeleri gözetecek biçimde kamuoyunun bilgisine sunulmalıdır. Aşı siyasetleri ve uygulamada yaşanabilecek muhtemel sıkıntılar sıhhat çalışanlarını amaç göstermeyen bir lisanla aktarılmalı, sorunun kaynağına odaklanılmalıdır.”
Katkı verenler: Ceren Sözeri (Türkiye Etik Gazetecilik Koalisyonu), Prof. Dr. Çağatay Güler (Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi) Davet Mert Bakırcı (Evrim Ağacı), Doğukan Doğan (Ankara Eczacı Odası), His Uzunoğlu (NewsLab TR), Ecz. Erdal Kart (Türk Eczacıları Birliği), Faruk Bildirici (Medya Ombudsmanı), Gülin Çavuş (Teyit), Prof. Dr. Levent Akın (Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi), Prof.Dr. Murat Civaner (Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi), Mustafa Kuleli (Türkiye Gazeteciler Sendikası) Prof. Dr. Muzaffer Eskiocak (Türk Tabipleri Birliği), Orhan Şener (TGS Akademi), Hikayem Hüma Keskin (Teyit), Doç. Dr. İtina Aşut (Yakın Doğu Üniversitesi Tıp Fakültesi) Prof. Dr. Tayyar Şaşmaz (Halk Sıhhati Uzmanları Derneği), Prof. Dr. Vedat Bulut (Türk Tabipleri Birliği) Sibel Güneş (Türkiye Gazeteciler Cemiyeti), Yusuf Kanlı (Gazeteciler Cemiyeti)
Cumhuriyet
