“Merkez Bankası liderlerinin bu kadar sık değişmesi tahminen iktisat dışı bir beyin cimnastiği olabilir…”
Cumhurbaşkanı başdanışmanlarından ekonomist Cemil Ertem’in Naci Ağbal’ın misyondan alınmasından sonra yaşananlara ait görüşü bu türlü…
Ertem’e nazaran alınan “sübjektif” karar “ekonomide büyük bir tartışma yaratmamalı…”
Bu şahsa ilişkin kararın bedelini 81 milyon insan ödemese olağan haklı olabilir. Lakin ne yazık ki durum ortada. 2019’dan itibaren üç defa değişen liderlerin Türkiye’ye faturası ağır.
Faizleri indirmediği için vazifeden alınan Murat Çetinkaya periyodunda 5.60 TL olan dolar, faizi rekor süratle indirip kredi rekorlarına imza atan Murat Uysal’ın vazifeden alındığı tarihte 8.57 olmuştu. Son beyin cimnastiği ile yaratılan istikrarsızlıkla bugün 8 TL’nin altına inmekte isteksiz. Gözü üstte.
Enflasyon aslında çift haneden aşağı inemiyor. Çetinkaya’nın bıraktığı enflasyona yine ulaştık. En makus yedi ülke ortasındayız. Yeni döviz artışı ile yeni fiyat artışlarının kapıda olduğunu piyasaya çıkan herkes görüyor.
Geçim meşakkatleri, artan hayat pahalılığı, yetmeyen fiyatlar, kısa çalışma ödeneğiyle açlığa mahkûm edilen milyonlar, 11 milyonu bulan işsiz sayısıyla Türkiye, üzerinde deney yapılacak bir ülke değil.
DÜNYADA NİZAM DEĞİŞİYOR
Üstelik dünyada büyük bir dönüşüm yaşanırken oluyor bunlar… Dünyada 270 trilyon dolar nakit var ve gidecek yer bulamıyor. Gelir dağılımı, iklim krizi üzere meselelerle büyük bir türbülans yaşanıyor.
Dünyada neo-liberalizm çöküyor, iktisadın “resetlenmesinden” yani sıfırlanmasından kelam ediliyor. Bu da milyonlarca şirketin iflası, milyonlarca insanın işsiz kalması demek.
Yeni kurulacak tertipte ise uzmanlara nazaran artık varlıklı ve yoksul ülkeler olacak. Dijitalleşen, teknolojiyi üreten kalacak, üretmeyen yoksul ülkeler ligine inecek.
Türkiye üzere tasarrufu olmayan, yatırım için ya krediye ya da yabancı kaynağa muhtaç bir ülke olağan ki bu gelişmelerden ziyadesiyle etkilenecek, etkileniyor da aslında. Bulgaristan sıfır faizle borçlanırken Türkiye’den yabancı sermayenin kaçmasının tek bir nedeni var. Yaratılan hukuksuzluk, güvensizlik!
Bugün Türkiye’de dokuz milyon kişi ruhsal tedavi görüyor. Pandemi sonrası ise çoğunluğu bayanlar olmak üzere bu sayının 12 milyona çıkması öngörülüyor. Türkiye’nin içi boş amaçlarla, seçime endeksli kitleleri coşturacak hamasetle geçirecek vakti ne yazık ki kalmadı!
Beyin cimnastiği yaparken gerçekleri görmek gerekiyor. Yoksa hayat acı formda gösteriyor!
VAKİT MAKİNESİNDEYİZ
Akan Abdula, dijital çağ ve yapay zekâ konusunda araştırmalarıyla tanınan bir isim. Dünyadaki değişimin pandemi ile birlikte büyük bir sürat kazandığını söylüyor ve “Zaman makinesi icat edilmiş üzere bir yıl sonra 10 yıl sonrasına gitmiş olacağız” diyor. Abdula şunları vurguluyor:
– 2023’e kadar, tüketici davranışımızı değiştirmek için global nüfusun yüzde 40’ının izlerinin dijital olarak izleneceği varsayım ediliyor. Bu üç milyardan fazla insan demek. Yani teknoloji, data analitiği ve davranış biliminin çok daha fazla bir ortaya geleceği bir çağdan bahsediyoruz.
– Sözler dünyayı yönetiyor. Tüm bunlar olurken, daima hayranlıkla teknolojiyi anlatıyoruz. Ancak gelin görün ki neoliberalizm tıkanma öncesinde. Fazla nakit var dünyada. Ancak fırsat kalmadı. Dünyayı tüketen bu sistemlerle devam edemeyeceğimiz kesin.
– Dünyada olupbiteni gerçek okuyamıyoruz. Yeni bir tertip kapıda. Biz kendi krizlerimizle uğraşa uğraşa, kafayı kaldırıp dışarıdaki fırsatları okuyamıyoruz maalesef.
– Son bilgilerimiz 2021’in sıkıntı geçeceğini gösteriyor. Toplumun yüzde 60’ı “virüs ile gelen sıkıntıların iktisada düşündüğümden daha çok ziyan vereceğini düşünüyorum” diyor.
– Türkiye panik durumunda. Ülkemizin sürdürülebilirlik, kendine yetme, tarım, üretim üzere kavramlar artık ülke insanı için çok kıymetli bir tansiyon haline gelmiş durumda.
Cumhuriyet
