2019’da Eliud Kipchoge resmi olmayan bir yarışta iki saatlik maraton hududunu aşıp 2:01:39’luk kendi dünya rekorunu kırdığında ayağında muhteşem ayakkabılar vardı. Lakin bunun dışında yarış kiti, kulvar tasarımı, sürat kontrolü ve eğitim stratejileri üzere tüm öteki ögeler enine uzunluğuna araştırılmış ve bilimsel açıdan en iyi biçimde düzenlenmişti. 2020 yılında 5 bin ve 10 bin metre dünya rekorları sırasında yararlanılan wave-light adımlama teknolojisi üzere diğer yenilikçi teknolojiler de sürat artışına katkıda bulunmuş olabilirler.
Bundan tam 5 yıl evvel maraton koşuları ve 2019’da da koşu parkurları için piyasaya sunulan yeni ayakkabı teknolojisi sayesinde, tüm dayanıklılık koşularında peş peşe rekorlar kırıldı.
Bu durum atletizm dünyasını ikiye böldü. Bazıları harikulâde niteliklere sahip bu ayakkabılarla müsabakanın adil olmadığını öne sürerken bazıları bunların yapay koşu pistlerinden farklı olmadıklarını ve ayakkabıların dayanıklılık koşularına katılan yarışçıların yararlanabilecekleri kaçınılmaz bir teknolojik atılım olduğunu lisana getiriyorlardı.
Spor biyomekaniğiyle ilgili araştırmalar muhteşem ayakkabıların bazıları onlarca yıl kırılamayan eski rekorlara yeni bir boyut kazandırdığını açıkça ortaya koysa da bu teknolojiye spor dünyasının performans artırıcı yeniliklerinden biri olarak bakmak gerekiyor.
KOŞU İKTİSADI
2016 Yaz Olimpiyatları maratonlarında madalya kazanan erkek atletlerin üçü de birebir marka ayakkabılarla podyuma çıktılar. Bunlar artık çabucak hemen tüm seçkin koşucuların gözdesi olan koşu ayakkabılarının birinci örnekleriydi.
Akabinde 2019 yılında misal bir üstün ayakkabı teknolojisi atletizm pistlerine girdi. Atletler inanılmaz suratlara ulaşmaya başladılar.
Bu performans artışının temelinde atletlerin muhakkak bir süratte koşmalarının güç maliyeti manasına gelen koşu iktisadı yatıyor.
Ayakkabının tartısı, gereç bileşimi, topuk kalınlığı ve ayakkabının parmak ucundan topuğa esnekliğini belirten “boylamsal bükülme” üzere çeşitli özellikler belirleyici.
TAHTEREVALLİ TESİRİ
Üstün ayakkabıların bir yenilik olarak manşetlere yansıması, burundan topuğa uzanan köpük tabanının içindeki karbon lifli kaplamadan kaynaklanıyor. Bu tıp kaplamalar gerçekte yeni olmasalar da son performans artışında özel olarak tasarlanmış ve tahterevalli tesiri yaratarak koşucunun ayağı her yere bastığında gücün kendisine geri dönmesini sağlayan kepçe biçiminin tesirli olduğu belirtiliyor.
Son olarak da bu ayakkabıların yaklaşık 40 mm olan topuk kalınlığı öteki yarış ayakkabılarından 10 mm daha kalın. Böylece hem ayakkabıdaki öteki teknolojilerle ahenk sağlanmış oluyor, hem de kullanıcının bacak uzunluğu uzatılarak güç tasarrufuna katkıda bulunuluyor.
Dayanıklılık koşularından sorumlu olan Dünya Atletizm Birliği, 2020’de ayakkabılarla ilgili kılavuzda aktüelleştirme yaparak yürüyüş ayakkabılarında topuk kalınlığının 40mm, uzun aralık koşu ayakkabılarında da 25mm’ye dek çıkartılmasına müsaade verdi.
YÜZMEDE DE HİSSESİ VAR
Öbür spor kollarında da emsal yenilikler var. 2008’de yüzme yarışlarındaki rekorlarda Nasa tasarımı mayoların önemli bir hissesi vardı. Bu mayoların kullanımı çok geçmeden yasaklansa da günümüz mayolarında tıpkı teknolojinin kolaylaştırılmış biçiminden yararlanılıyor.
Muhteşem ayakkabı yarışının yakın bir gelecekte de tüm süratiyle sürmesi kaçınılmaz. Yeni teknolojiler yeni dünya rekorlarının yolunu açacak. Bu daima değişim sürecinde, vakitlerin aksine, sonuçlara yük verilmesi gerekiyor. Sonuçta, teknolojiye bakılmaksızın, nesillerin ötesine geçen unvanlar ve vakitten çok daha kalıcı olan madalyalardır.
Cumhuriyet
