Türk-Amerikan bağlarının bugününü ve mümkün seyrini kıymetlendiren ABD’nin eski Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey, alakaların bugün çok da yakın olmadığına işaret ederek “Şu an alakalarda bir sakinleşme devrinde olduğumuzu düşünüyorum, 6 ay sonra bağlantıların ne durumda olduğuna yine bakalım, daha iyi olacağına eminim.” dedi.
ABD’nin eski Suriye Özel Temsilcisi ve eski Ankara Büyükelçisi James Jeffrey, Türk-Amerikan bağlarının son durumunu, yeni idare periyodunda bağlantıların beklenen seyrini ve Suriye’ye ait senaryoları, AA muhabirine kıymetlendirdi.
Türkiye ile ABD ortasında NATO bağlamında 70 yılı aşan değerli bir ittifak ilgisi olduğuna dikkat çeken Jeffrey, iki müttefikin son devirde şiddetli bir süreçten geçtiğini ve alakaları negatif etkileyen mevzular olduğunu belirtti.
Jeffrey, “Amerika ile Türkiye ortasında çok kapsamlı bağlar var, bu münasebetler devam edecek. Şu an bağlar çok da yakın değil. Şimdi Lider Biden ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan görüşmedi ki, ikisi de birbirlerini iyi tanıyor. Şu an yanlışa çok fazla yer yok. Bu bağlantılar kıymetli ve kıymetli olmaya da devam edecek ama daha evvelki periyotlarda gördüğümüzden daha az iyi durumda.” değerlendirmesini yaparak hükümetler ortasındaki itimadın artırılması gerektiğine işaret etti.
ABD’NİN YPG/PKK’YA TAKVİYESİ
Türk-Amerikan bağlarında ABD’nin YPG/PKK’ya olan dayanağının en kıymetli meselelerden biri olduğu ve ABD’nin neden YPG/PKK’yı desteklediğine ait soru üzerine Jeffrey, ABD’nin IŞİD’le uğraş bağlamında Suriye’de bulunmasının kendi ulusal çıkarları olduğunu ve bunu alanda gücü olan bir ortak olmadan yapmasının mümkün olmadığını belirtti.
Jeffrey, “Oraya gitmemizin nedeni, yalnızca Suriye’ye, Türkiye’ye ve Irak’a değil bölgenin tümüne ve hatta Avrupa’ya tehdit oluşturan IŞİD idi. Ve alanda IŞİD’le savaşabilmek için tek partnerimiz YPG idi.” dedi.
Bu süreçte Türkiye ile de her vakit irtibat halinde olduklarını aktaran Jeffrey, ABD ile Türkiye ortasında bölgedeki güvenliğin nasıl sağlanacağı konusundaki çeşitli görüşmelerden Ankara’nın mutlu olacağı bir sonucun çıkmadığını lisana getirdi.
“SİYASİ KELAMLAR VERMEDİK”
Jeffrey, YPG/PKK’nın bölgede bir devlet kurma hayali olduğu ve Amerikalı yetkililerin bu mevzuda örgüte siyasi rastgele bir kelam verip vermediği konusundaki soru üzerine şunları söyledi:
“Hayır vermedik. Bunu kendilerine her seferinde söyledik. Hatta onların otonom sistemleriyle irtibat kurarken dahi temkinliydik. Şayet Suriyeli iseniz Birleşmiş Milletler (BM) nezaretinde yürüyen bir siyasi süreç ve yeni anayasa dahil belirli şartlar olacaktır. Referandum, demokratik seçimler vesaire. Ne yapacaksanız Suriye muhalefeti ve Suriye hükümeti ile yaparsınız, bu sizin işiniz, bizim değil. Bu biçimde bunu herkese açıkça söyledik.”
Rusya ve İran’ın Suriye’deki varlığı ve bu bağlamda beklenen bir Türkiye-ABD iş birliği konusuna da değinen Jeffrey, ABD, Türkiye ve İsrail’in bu ülkedeki mevcudiyetinin üç ülkenin de ulusal güvenliğini ilgilendirdiğini tabir etti.
“Bu üç ülkenin (ABD, Türkiye ve İsrail) Suriye’deki askeri varlığı sayesinde gayriresmi bir ateşkes ve askeri bir ‘yenişememe’ durumu var. İdlib’deki birtakım ufak çaplı olaylar dışında son 3 yıldır alanda önemli bir değişiklik olmadı.” yorumunu yapan Jeffrey, bu durumun Suriye hükümeti üzerinde baskı yarattığını, Rusya ile İran’ı da birtakım hususlarda zorladığını anlattı.
“TÜRKİYE İLE ABD, SURİYE’DE YAKIN ORTAKLAR VE ÇOK NATÜREL BİR ARADA ÇALIŞABİLİRLER”
Suriye üzere hayli sıkıntı bir bahiste gerçekçi olduğunu vurgulayan Jeffrey, eksiksiz bir tahlilin mümkün olmadığı yerlerde yeni realiteleri iyi okumak ve ona nazaran konum almak gerektiğini kaydetti.
Ukrayna’dan örnek veren Jeffrey, ABD’nin ve Batılı müttefiklerin 2014’ten bu yana Rusya üzerinde yaptırımlarla baskı kurduğunu lakin bunun Rusya’yı Kırım’dan çıkarmaya yetmediğini belirterek “Rusya’yı Kırım’dan çıkarabildik mi? Hayır. Lakin (bu baskılar sayesinde) şu an fiili bir ateşkes var. Demek istediğim, giderek komplike hale gelen dünyada yenişememe ve taviz verilmiş sonuçlar artık yeni normaller oluyor. Türkiye ile ABD, Suriye’de yakın ortaklar ve pek natürel bir arada çalışabilirler.” değerlendirmesini yaptı.
S-400 KONUSUNDA UZLAŞMA İHTİMALİNİ DÜŞÜK GÖRÜYOR
S-400 konusunun son yıllarda ikili bağlantıları tıkayan en değerli husus başlıklarından biri olmasına ait soru üzerine Jeffrey, bu mevzuda iki başşehrin uzlaşma ihtimalinin pek olmadığını düşündüğünü lisana getirdi.
Jeffrey, pratikte bu sorunun tahlilinin pek kolay olmadığına işaret ederek şunları söyledi:
“Türkiye’nin gözünde bu büsbütün bir egemenlik kararı: Neden hükümran bir devlet, diğer bir devletten silah alamasın? Ancak ABD maddelerine nazaran, bu bir ihlal; 2017’deki CAATSA yasasının ihlali. Birebir vakitte bizim en değerli askeri ve diplomatik programlarımızdan birine tehdit. Hasebiyle sanıyorum şu anda yapılabilecek en iyi şey, hasarı sonlandırmaktır.
Türkiye S-400’leri elinde fiyat ve bunun üzere kayda kıymet büyük öbür Rus silahları almaz; ABD yaptırımları korur, şu an zati var ki Türk iktisadı üzerinde önemli bir tesiri olmadı. Bu biçimde devam eder, mevzu gündeme gelirse iki taraf da durumunu korur.”
Cumhurbaşkanı Erdoğan ile ABD Lideri Joe Biden ortasındaki mümkün alakanın seyrini kıymetlendiren Amerikalı diplomat, Biden’ın şu anda önceliğinin yeni tip koronavirüs (Kovid-19),iç politik istikrarlar, Çin’le rekabet ve iklim değişikliği olduğunu söyledi.
“6 AY SONRA BAĞLANTILARIN DAHA DÜZGÜN OLACAĞINDAN EMİNİM”
ABD’nin yeni devirde Orta Doğu’ya çok fazla para ve asker kaynağı ayırmak istemediğini, münasebetiyle bölgesel partnerlerle çalışacağını söz eden Jeffrey, Türkiye ile iştirak manasında İdlib ve Trablus’u örnek gösterdi.
Jeffrey, “Şu an münasebetlerde bir sakinleşme devrinde olduğumuzu düşünüyorum, 6 ay sonra bağların ne durumda olduğuna bakalım, daha iyi olacağından eminim.” dedi.
Türkiye’nin son devirde Avrupa Birliği (AB) ve öteki kimi bölgesel aktörlerle ilgilerinde yeni bir sürece girmesi konusundaki yorumu sorulan Jeffrey, Türkiye’nin kelam konusu ülkelerle yaşadığı sıkıntıların kendi alanını daralttığını düşündüğünü, münasebetiyle bahsi geçen ülkelerle bağları düzeltmenin Türkiye’ye yarayacağına inandığını söyledi.
BIDEN’A “KISSENGERVARİ” SİYASETLER LİDERDİ
Biden idaresine, Donald Trump devrindeki üzere “reel politik” ve “Kissingervari” siyasetlere devam etmesini önerdiğini kaydeden Jeffrey, yeni idarenin Rusya, Suriye ve genel manada Orta Doğu’yla ilgili siyasetleri inşa edecek takımları şimdi gereğince oluşturamadığını tabir etti.
Jeffrey, Biden idaresinin en değerli önceliklerinin Covid-19, Çin ve iklim değişikliği olduğunu yineleyerek “Covid-19 muhtemelen en az kıymetlisi fakat en acil olanı, iklim değişikliği potansiyel olarak en ciddisi, uzun vadede Çin hepimiz için en kapsamlı tehdit.” dedi.
Bu bahis başlıklarında ABD’nin Türkiye dahil birçok müttefikiyle çalışacağını söyleyen Jeffrey, şunları kaydetti:
“Ülkelerin iç sorunlarıyla daha az ilgilenip olabildiğince geniş bir ittifakı koruma etmek önceliğimiz olmalı. Soğuk Savaş’ta yaptığımız şey buydu. Türkiye üzere çok değerli bir role sahip bir ülkeyle bunu başarılı bir halde yaptık. O noktaya yakında ulaşacağımızı düşünüyorum, o yüzden 6 ay alır dedim.”
Cumhuriyet
