2020 yılında TÜDAV ve ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü’nün ortaklaşa düzenlediği ‘İklim Değişikliği ve Denizlerimiz’ bahisli çalıştayda ortaya konulan bilimsel görüşler, ‘İklim Değişikliği ve Türkiye Denizleri Üzerine Etkileri’ başlıklı kitapta toplandı. 41 uzmanın katkıda bulunduğu kitapta, iklim değişikliği ile denizel ekosistemin alakası üzerine yapılan çalışmaların sonuçları yer aldı.
“BALIKÇILIKTA RANDIMAN AZALACAK”
Kitabın editörlerinden İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi ve TÜDAV Lideri Prof. Dr. Bayram Öztürk, iklim değişikliğinin denizlerdeki tesirlerini anlattı. Prof. Dr. Öztürk, “Deniz suyu sıcaklığının artışı ile birlikte, Akdeniz’de başta mercan cinslerinde beyazlama ile yılan balıklarının göç yollarının değişmesi görülebilir. Tekrar birebir vakitte iklim değişikliği yabancı cinsteki balıkların farklı denizlere gelmesini kolaylaştırır. Deniz suyu düzeyinin artışı, bir yandan da deniz suyu sıcaklığının artışı demek. Deniz suyu sıcaklığının artışı da belirli canlı cinslerinin bir denizden öbür bir denize gitmesi manasına geliyor. Bu durumdan ötürü balıkçılıktaki randıman azalabilir ve yabancı deniz anaları, balon balıkları üzere çeşitler daha fazla denizlerimize girebilir” dedi.
“DENİZ SUYUNDAKİ ASİTLEŞMEYLE ÇOK PLANKTON PATLAMALARI YAŞANABİLİR”
İklim değişikliğinin araştırılması için izleme programının koşul olduğunu belirten Prof. Dr. Öztürk, “Asitleşme ise deniz suyundaki PH bedelinin düşmesidir. Denizlerdeki PH pahasının düşmesi de birçok canlı kümesinin kabuk yapma sürecinin azaltması demektir. Deniz kestaneleri ve deniz yıldızları başta olmak üzere birçok tıbbın popülasyonunun azalması manasına gelir. Yeniden deniz suyundaki asitleşme ile çok plankton patlamaları yaşanabilir. Burada kıymetli olan denizlerin izlenmesidir” diye konuştu.
“ÇOK DÜZGÜN KORUNMALI”
20 sene sonra Trabzon’da ya da Giresun kıyılarında birçok farklı balık tiplerinin olacağını söyleyen Prof. Dr. Öztürk, “Denizlerdeki durumun tahlillerinden biri Türkiye’nin Ege ve Akdeniz’inde bulunan deniz çayırlarının çok iyi korunması. Deniz çayırları bizim şu an aldığımız oksijene takviye oluyor. Tekrar Türkiye üzere gelişmekte olan ülkelerin etrafa ve tabiata yatırım yapması lazım. Mesela deniz çayırlarının korunmasını rehine olarak gösterip, Dünya Bankası’ndan para almak mümkün” sözlerini kullandı.
Deniz suyu sıcaklığının hava sıcaklığını da etkilediğini kaydeden Prof. Dr. Öztürk,
“Hava sıcaklığının 2 derecenin üzerine çıktığı söyleniyordu. Halbuki hava sıcaklığının birbuçuk derece de tutulması planlanıyordu” dedi.
“YEREL TİPLERİN TEHDİT ALTINDA OLDUĞU BİR SICAK NOKTA”
Denizlerle ilgili çalışmanın Birleşmiş Milletler Okyanus On yılı (UN Ocean Decade, 2021-2030) periyodunu kapsayan süreçte ve 22-23 Nisan’da çevrim içi gerçekleştirilecek iklim değişikliği temalı Başkanlar Doruğu’nun öncesinde çıkarılmasını önemsediklerini vurgulayan Prof. Dr. Öztürk, “‘İklim Değişikliği ve Türkiye Denizleri Üzerine Etkileri’ başlıklı bir kitapta ikim değişikliğinin denizel ekosisteme, kıyılarımıza, kültürel mirasa, insan sıhhatine olan tesirleriyle alınabilecek tedbirler yanında başta belediyelere ve ilgili devlet kurumlarına değişime ahenk konusunda fikir veriyor. Denizel biyolojik zenginliğiyle bilinen Akdeniz Havzası, lokal tiplerin birçoklarının tehdit altında olduğu bir sıcak nokta artık. Kitabın, yayımlanması büyük ehemmiyet taşıyor” biçiminde konuştu.
“AKDENİZ’İN SUYU 50 YILDA 1.5 DERECE ARTTI”
Kitabın editörlerinden Orta Doğu Teknik Üniversitesi Deniz Bilimleri Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Barış Salihoğlu da şu açıklamayı yaptı:
“Türkiye denizlerinde vakit geçirmeden uzun erimli ölçüm ve izleme çalışmalarına her zamankinden daha fazla muhtaçlık bulunuyor. Son çalışmalar geçen 50 yılda Akdeniz’de yüzey deniz suyu sıcaklığının yaklaşık 1,5 derece arttığını gösteriyor. Varsayımlar 2100 yılında deniz düzeyinin bir iki 2 metre ortası artabileceğini, bundan Akdeniz kıyı nüfusunun büyük ölçüde etkileneceğini gösteriyor. Deniz kıyısında bulunan bütün yerleşimlerin detaylı ahenk planlarını yapmaları gerekiyor. Soluduğumuz havadaki oksijenin yüzde 50’den fazlasını sağlayan denizlerde de iklime bağlı olarak değişimler yaşanıyor. Denizlerdeki iklim ilintili değişimler, bütün insanlığı olumsuz etkileyecek niteliktedir. Esasen, iklim değişikliği ve tesirleri çok disiplinli uzmanlık isteyen bahislerdir. Deniz ekosistemlerin üzerindeki baskıyı azaltmak, değişen iklim ile birlikte, iklim değişikliğine adaptasyon ve değişikliğin tesirlerini azaltmak için toplumsal ve ekonomik olarak uygulanabilir tabiat temelli tahliller geliştirmek gerekiyor.”
Cumhuriyet
