Merkez Bankası’nın (MB) 128 milyar dolarlık rezervlerinin satışında destek gösterilen 4059 sayılı maddede yıllar içinde kritik değişiklikler yapıldı. 2011 yılında kanun kararında kararname (KHK) ile yasaya unsur eklenerek “Finansal İstikrar Komitesi” kuruldu. 2019’da ise bu komite kaldırıldı. Yerine ismi değiştirilerek emsal öteki bir komite kuruldu.
Resmi Gazete’de 20 Aralık 1994 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe giren 4059 sayılı yasanın birinci ismi Hazine Müsteşarlığı ile Dış Ticaret Müsteşarlığı Teşkilat ve Vazifeleri Hakkında Kanun’du. Yıllar içinde ismi de hususları de birçok sefer değiştirildi. Yasanın şu anda yürürlükte olan ismi “Finansal İstikrar ile Birtakım Düzenlemeler Hakkında Kanun.”
Bu maddede toplam 31 unsur var. Lakin bu hususların neredeyse tamamına yakını mülga oldu. Yalnızca 3 hususu kaldı. En kıymetlisi birinci unsur. Komitenin yapısı da yıllar içinde değiştirildi. Evvel 2011 yılında KHK ile eklenen ek 4. unsur ile “Finansal İstikrar Komitesi” kuruldu. Unsurda komitenin kimlerden oluştuğu “Hazine Müsteşarlığı’nın bağlı olduğu bakanın başkanlığında, Hazine Müsteşarı ile MB, BDDK, SPK ve TMSF başkanları” olarak sıralanıyordu.
Komitenin misyonları ortasında “Finansal sistemin bütününe sirayet edebilecek sistemik risklerin belirlenmesi, izlenmesi ve bu cins risklerin azaltılması için gerekli önlem ve siyaset tekliflerini tespit etmek, risklerle ilgili ihtarlar yapmak” vardı. Lakin bu husus, 17 Ocak 2019 tarihinde bir değişiklikle yürürlükten kaldırıldı.
CUMHURBAŞKANI’NA YETKİ
Tıpkı yasa ile bu sefer eski komite yerine ismi değiştirilerek “Finansal İstikrar ve Kalkınma Komitesi” (FİKKO) kuruldu. Unsura nazaran komitenin vazifelerinden kimileri şöyle:
“Finansal istikrar ve güvenliği tehdit edebilecek sistemik risklerin belirlenmesi, aktif bir formda izlenmesi ve yönetilmesi için alınabilecek önlemlerin tespit edilmesi. Sürdürülebilir kalkınmanın desteklenmesi hedefiyle finansal kaynakların gerçek kesime faal bir halde dağıtılmasının sağlanması. Sistemik risklerin gerçekleşmesi durumunda uygulanacak kriz idare planlarının oluşturulması.”
Bu unsurun 5. fıkrasında ise Cumhurbaşkanı’na yetki veriliyor. Bu fıkra şöyle: “Finansal sistemin bütününe sirayet edebilecek ölçüde olumsuz bir gelişmenin komite tarafından tespiti halinde, üye kurum ve kuruluşların yetkileri dışında alınması gereken önlemleri belirlemeye kendi vazife, yetki ve sorumlulukları çerçevesinde Cumhurbaşkanı yetkili olup ilgili bütün kurum ve kuruluşlar belirlenen bu önlemleri derhal uygulamakla yetkili ve sorumludur.”
Muhalefet, 128 milyar dolar tartışmasında maddedeki bu hususa dikkat çekiyor. Eski Hazine Müsteşarı, CHP Sözcüsü Faik Öztrak evvelki gün şöyle dedi:
“Mahalli yönetim seçimleri öncesinde, 17 Ocak 2019 tarihinde, 4059 sayılı maddede yapılan bir değişiklikle Finansal İstikrar ve Kalkınma Komitesi’ne üye kurum ve kuruluşların, ‘yetkileri dışında alınacak önlemleri belirleme ve uygulama yetkisi’ Cumhurbaşkanı’na verildi. Erdoğan, Cumhurbaşkanı sıfatını kullanarak, Merkez Bankası rezervlerinin olağandışı usullerle satılması için bir karara imza attı mı? Merkez Bankası ve/veya Hazine ve Maliye Bakanlığı’na yazılı ya da kelamlı talimat verdi mi?”
PROTOKOL KARARLARI MOTAMOT KORUNDU
Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, rezervlerin satışı konusunda 2017’de Hazine Müsteşarlığı ile Merkez Bankası ortasında imzalanan protokole dikkat çekmişti. Bu protokolün desteklerinden birisi olarak da gösterdiği 4059 sayılı yasanın 2. hususu 2018 yılında KHK ile mülga olmuş, yürürlükten kaldırılmıştı. Gazetemizde dün bu bahiste yayımlanan haber üzerine Hazine ve Maliye Bakanlığı yazılı açıklama yaptı. Açıklamada şöyle denildi: “Daha evvelden Hazine Müsteşarlığının Teşkilat ve Misyonları Hakkında Kanun’da yer alan ve kelam konusu protokole destek teşkil eden kararlar, Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçiş sonrası oluşan yeni mevzuatta da birebir formda korunmuştur.”
Cumhuriyet
