Birinci Dünya Savaşı’nın galibiyet ödülü Osmanlı İmparatorluğu’nun güç zengini coğrafyası olacaktı. İngiliz-Fransız-Rus bağlaşıkları “Hasta Adam” dedikleri Osmanlı’nın parçalanıp bölüşümü konusunda nihayet anlaşmışlardı. Boğazların ve İstanbul’un vaadi Rusları ikna etmeye yetmişti. Bağlaşıklara sonradan İtalya ve Yunanistan’ın da katılmasıyla Osmanlı’nın karadan ve denizden kuşatılması tamamlanmış oluyordu.
18 Mart 1915, Türkleri savaşın başında saf dışı bırakma senaryosunun saha uygulaması olarak tasarlanmıştı. Çanakkale Boğazı’nın iki yakasındaki müstahkem topçu mevzilerini susturan bağlaşık donanması İstanbul’a ulaşacak, başkenti düşen Türkler, büyük savaşın birinci aylarında devreden çıkarılacaktı. Yanlış hesap Çanakkale Boğazı’ndan geri dönecek, Mehmetler karadan toplarıyla denizden mayınlarıyla kibirli düşmana yol vermeyecektir!
ANZAKLARIN YAZGISI
25 Nisan 1915 ikinci denemedir. Çanakkale’yi denizden geçemeyen düşman karaya yönelmiştir. Gelibolu’ya çıkarak Türk yığınaklarını söküp atacak, boğazı teminata aldıktan sonra donanmaya tam yol İstanbul diyecektir. İskenderiye ve başka toplanma merkezlerinden gemilere doldurulan lisanları, dinleri, renkleri farklı bağlaşık ordusu 25 Nisan 1915’te karaya ayak basacaktır.
Kumkale, Saros ve Beşige’ye yapılan çıkarma gösterileri Türkleri yanıltmaya, asıl çıkarma noktalarını perdelemeye yöneliktir. Bağlaşıkların bütün güçleriyle yüklenecekleri iki ana bölge Seddülbahir ve Arıburnu’dur. Seddülbahir’e çıkan 29. İngiliz Tümeni’nin birinci gayesi Alçıtepe, Arıburnu’na çıkan Anzak Kolordusu’nun birinci gayesi Kocaçimen’dir.
Bu stratejik zirveler ele geçirildikten sonra ikinci ve üçüncü gün karaya çıkacak Fransız ve İngiliz piyade tümenlerinin de katılmasıyla Seddülbahir kümesi güneyden, Anzaklar kuzeyden Eceabat’a yürüyeceklerdi. Plan gerçekleştiğinde Gelibolu’nun güneyi ele geçirilmiş olacak, topçu mevzilerinin de işgaliyle Boğaz, donanmanın geçişine hazır hale getirilecekti.
Kâğıt üzerinde eksiksiz görünen plan alanda bozulacaktır. İngilizlerin “yazgının adamı” olarak tanımladıkları genç Türk kurmayının inisiyatif ve iradesi ile Mehmetlerin süngüsü, Alçıtepe ve Kocaçimen’i, Gelibolu muharebelerinin sonuna kadar bağlaşıklar için ulaşılması imkânsız birer seraba dönüştürecektir! Bağlaşıklar, çıkarmanın birinci günü stratejik amaçlarına ulaşabilselerdi hiç kuşkusuz kısa müddette kazandıkları zaferle tarihe geçeceklerdi. Mehmetlerin imanı ve inancıyla yazgının adamının üstün sevk ve yönetimi buna müsaade vermeyecek, Gelibolu’yu işgalciler için utanca dönüştürecektir!
25 Nisan sabahı Arıburnu’na çıkan Anzak birlikleri, kıyıdaki zayıf Türk savunmasını kırarak Kocaçimen’e yöneldiklerinde karşılarına, taarruzu değvilayet ölmeyi emreden mukadderatın adamı çıkmasa idi, 57. Alay parıldayan süngüleriyle üzerlerine atılmasa idi hiç kuşkusuz tarih diğer türlü yazılabilirdi! Fakat o gün orada tarihin akışını değiştirecek yazgının adamıyla karşılaşmak Anzakların kaderiydi!
UTANÇ DOLU KAÇIŞ
25 Nisan’da Bigalı’da konuşlu 19. İhtiyat Tümeni Kumandanı Yarbay Mustafa Kemal’in, süreç içinde Anafartalar Küme Komutanlığını üstlenerek, rütbesinin çok üstünde birliklere komuta etme ve inisiyatif kullanma yetkisine sahip olması muharebelerin sonucunu belirleyecek önemdedir.
Yazgının adamının Anafartalar, Conkbayırı muharebelerindeki sevk ve yönetimi, düşmanın zafer beklentisinin son kırıntılarını da yok edecektir. Ağustostaki kanlı çatışmalardan sonrası aralık sonuna kadar sürecek karşılıklı siper muharebeleridir. Ocak ayının birinci haftası ise gece karanlığında ayaklarının ucuna basan hırsız misali sessiz bir utanç içinde Gelibolu’yu boşaltma ve kaçıştır!
‘KURTULUŞ’UN ÖNSÖZÜ
Açığı olsun örtülüsü olsun Mustafa Kemal düşmanlarının ortak argümanı, Çanakkale Muharebelerinde tesiri ve inisiyatifi sonlu küçük rütbeli bir subayın rolünün sonradan resmi tarih tarafından abartılmış olduğudur. O vakit bir öteki ülkenin, üstelik hasım tarafın, üstelik Çanakkale Muharebelerine katılmış İngiliz tarihçi General Aspinall Oaglender’e kulak verelim: “Bir tümen kumandanının üç farklı yerdeki krize vaktinde müdahale ederek yalnızca oradaki harbin gidişatını değil, bütün bir milletin bahtını, geleceğini değiştirmesi ve etkilemesini tarih çok nadiren kaydeder.”
Mehmetler 4 yıllık savaş boyunca Arap Yarımadası’nda, Irak, Sina, Filistin, Suriye’de Kafkaslarda, Galiçya’da ölümüne vuruşurlar. Ancak bu muharebeler içinde Çanakkale’nin özel bir yeri vardır. Çanakkale için Kurtuluş Savaşı’nın önsözü denir. Çok doğrudur. 1912 Balkan mağlubiyetinin utancı Çanakkale’de silinmiş, gelecekte verilecek Kurtuluş Savaşı’nın başkanı burada ortaya çıkmış, ülkenin ve milletin geleceği konusundaki genel karamsarlık burada giderilmiştir.
Lisanından, ruhundan anlayan kumandanların sevk ve yönetiminde olduğu vakit Mehmetlerin neler yapabileceği, olmazları nasıl oldurabileceği de burada kanıtlanmıştır. Çanakkale Zaferi, Türk milletine ve onun üniformalı evlatları Mehmetlere aittir.
Tekrar Çanakkale’nin onuru ve gururu Mehmetlerin, mağlubiyeti ve utancı işgalcilerindir. Çanakkale ile ilgili tarihî, kültürel, sanatsal, sinemasal çalışmaların çıkış noktası bu bakış açısı olmalıdır. Hiçbir ülke ve millet, ülkesini işgale kendisini köleleştirmeye gelmiş işgalci askerlerini kutsayacak, celladını mazur gösterecek ölçüde şuur kaybı içinde olamaz.
POSTMODERN TROYA SEFERİ
Bu satırları yazmak zorunda kalmamızın nedeni son dönemlerde ülkesini savunan Mehmetlerle işgalcileri eşitleme hastalığının yaygınlığıdır. Gelibolu Yarımadası’nı aylarca cehenneme çeviren, Mehmetlerin üzerine bomba yağdıran işgalciler, Postmodern Troya seferine çıkmış Agamemnonlar, Odesiyuslar, Aşiller olarak neredeyse kutsanmakta, ülkemizi teşrifleriyle onurlandıran kahramanlar olarak selamlanmaktadır. Yeniden, ülkesinden, ailesinden uzak kalmış centilmenlerin trajik öyküleriyle mazur gösterilmekte, Mehmetlerle tütün konserve takası üzerinden sonuçta beraat ettirilmektedir!
Kuşkusuz her kişinin kendine özgü bir trajik öyküsü, romantik düşleri olabilir. Düşünülmelidir ki Mehmetler Çanakkale’de bu centilmenlere yol verseydi, 1915’te İstanbul düşecek, Türkler esir alınıp ülkeleri işgal edilecek, Kurtuluş Savaşı verebilme imkanı yakalanamayacaktı ve Batılı beyaz efendinin sömürge kervanına katılmak zorunda kalacaktık.
BARIŞA EVET, ALGIYA HAYIR
Milletler ortasındaki düşmanlığın kalıcılaştırılarak jenerasyondan nesle aktarılması hiç kuşkusuz hakikat değildir. Bunun yerine barışçıl bir söylem ve barışçıl alakalar tercih edilmelidir. İtirazımız, tarihî gerçekliği tersyüz ederek Mehmetlerin analarının ak sütü üzere helal zaferine karşı tribünden ortaklar yaratmaya yönelik psikokültürel şırıngayadır. İtirazımız, halkı kolektif şuur kaybına uğratıp mankurtlaştıracak yazılı, görsel, sinemasal toplum mühendisliğinedir!
106. yılında süngüleriyle Çanakkale Zaferi’nin yolunu açan Mehmetlere ve ebedi kumandanları bahtın adamına hürmetle.
AV. HÜSEYİN ÖZBEK
TÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİ LİDER YARDIMCISI
Cumhuriyet
