Yeditepe Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Dr. Eren Vuran, Türkiye’de sık sık yaşanan zelzelelere dikkat çekerek, mesken alacak vatandaşlara ‘güvenli bina’ seçmeleri konusunda tavsiyelerde bulundu.
‘HASAR CAN GÜVENLİĞİNİ RİSKE ATMAYACAK SEVİYEDE KALMALI’
Binalar için ‘sağlam’ yerine ‘güvenli’ demenin daha gerçek olduğunu belirten Dr. Vuran, “Binanın sarsıntı sırasında hasar alması, inançlı olmadığı manasına gelmez. Örneğin, konut çeşidi bina, zelzele sırasında hasar alabilir. Lakin bu hasarın ağır olmaması, onarılabilecek ve can güvenliğini riske atmayacak seviyede kalması kıymetlidir. Biz buna denetimli hasar performans gayesi diyoruz. Şayet bina, tasarım zelzelesi sırasında denetimli hasar performans amaç seviyesini sağlıyorsa güvenlidir” diye konuştu.
KİRİŞ VE KOLON HASARINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Binalarda, yapısal tasarım konusunda uzmanlaşmış inşaat mühendisleri olarak hasarın nerede ve ne çeşitte olacağını denetim edebildiklerine dikkat çeken Dr. Vuran, “Özellikle sünek olarak tasarladığımız kirişlerde hasar olmasını bekleriz. Kolon ve taşıyıcı perdelerde temele bağlandığı kısımda hasarı engellemek mümkün değildir. Lakin orayla sonlu kalmasını isteriz. Üst katlarda rastgele bir kolon yahut perde hasarı olmamasını hedefleriz. Kolonları, kirişlerden daha güçlü yaparız” sözlerini kullandı.
“DOLGU DUVAR İÇİN KAYGILANMAYIN”
Hasar alan dolgu duvarlar için kaygılanmaya gerek olmadığını söyleyen Dr. Vuran, “Depremden sonra dolgu duvarı hasar almış binalar gördük. Beşerler dışarıdan dolgu duvardaki çatlakları görüp korkuyor lakin bu yapısal bir hasar değildir. Maalesef, son yaşanan İzmir sarsıntısında mevcut haliyle zati zayıf durumda olan binaların dolgu duvarları da kaldırılınca bundan olumsuz etkilendiğini gördük. Fakat, gerçek mühendislik hizmeti almış, yanlışsız taşıyıcı sistem kurgusuyla, yönetmeliğe nazaran tasarlanmış bir binada dolgu duvar hasarı ikincil hasardır. Kaygılanmayı gerektirecek bir hasar değildir” dedi.
MESKENİN İNANÇLI OLMASINA DEĞİL MUTFAĞINA, FAYANSINA BAKILIYOR
Konut almak isteyen bireylerin mimari ögelere daha çok dikkat ettiğine dikkat çeken Dr. Eren Vuran, “Evin mutfak dolabı, banyosu, seramiği daha çok ilgi görüyor. Hatta site içerisinden konut alınıyorsa, sitenin özellikleri, konutun özelliklerinin ötesine geçiyor. Fakat zelzeleye karşı inançlı olup olmadığı pek sorgulanmıyor” diye konuştu.
Binalar için hasar testi yapılabildiğini tabir eden Dr. Öğr. Üyesi Eren Vuran, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Artık yazılım ve bilgisayar imkânlarımız bir binanın mevcut haliyle modellenerek gerçek sarsıntı kayıtları altında tahlil edilmesine imkân tanıyor. 2018 yılında yayınlanan Türkiye Bina Zelzele Yönetmeliği’ne bu hesapların nasıl yapılacağı detaylı olarak yazılmış durumda. Binanın mevcut özelliklerini saha çalışmalarıyla tespit ettikten sonra, analitik modelini kuruyoruz ve binanın maruz kalacağı zelzelesi tabiri caizse binaya yaşatıyoruz. Bunu otomobil çarpışma testleri üzere düşünebilirsiniz. Tahlillerin sonunda taşıyıcı sistemin hangi elemanında ne tıp hasarın meydana gelebileceğini görüyoruz ve binanın performans seviyesini belirliyoruz. Farklı hedeflerle kullanılan daha kolay prosedürler dışında, tüm dünyada kullanılan en sağlam metot budur.”
“BİNALARIN BODRUM KATINA KESİNLİKLE İNİN”
Konut alırken, dikkat edilmesi gerekenleri sıralayan Dr. Vuran, “Her binanın yapısal tasarım projesi vardır. Yapısal tasarım projesini kimin yaptığını sormalıyız. Projeyi yapan firma ile bağlantıya geçebilir, internet sayfalarından firmayı tanımaya çalışabiliriz. Bir inşaat mühendisi ile o yapısal tasarım projesini incelemelerini öneririm. Zelzeleye karşı güvenlikte en ehemmiyet verdiğimiz husus olan taşıyıcı sistem kurgusunu proje üzerinden inceleyebilirler. Ayrıyeten biraz müşahede yapmak gerekir. Bireyler, binaların bodrum katına kesinlikle insin. Zira bodrum katlarında taşıyıcı sistem elemanlarının maruz kaldığı korozyon (demirin paslanması, aşınma) üzere problemleri görebilirsiniz. Bodrum katında taşıyıcı sistem elemanlarında çatlaklar oluşmuşsa, kolon perde demirleri açığa çıkmışsa, korozyona maruz kalmışsa o binadan uzak durun. Korozyon sebebiyle taşıyıcı sistem elemanları özelliğini yitirmiştir ya da ziyan görmüştür. Bunları bilmeniz, görmeniz önemlidir” sözlerini kullandı.
Cumhuriyet
