İstanbul Kontratı ve bayan cinayetleri gündemden düşmezken, ölen insanların defin ruhsatsız ve bir beyanla nüfustan düşürülmesine imkan tanıyan Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 33. unsurunun faili meçhul cinayetlere davetiye çıkardığını belirten hukukçu ve bayan dernekleri de kelam konusu hususun yine ele alınması için İçişleri Bakanlığı’na davette bulundu.
11 yaşında evlatlık olduğunu öğrenen Dilek Ekmekçi, yıllardan beri aradığı biyolojik annesini 2016 yılında Kars’ta bir mezarda buldu. Defin ruhsatı olmadan defnedilen anne Pamuk Deniz’in vefat yılı 2009 olmasına rağmen Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 33. hususu üzerinden kardeşi Abamüslüm Deniz’in verdiği bir beyanla mevt yılı nüfusa 2011 olarak bildirildi. Kuşkulu mevt sebebiyle mezarı açılan Deniz’in kemiklerinde pek çok kırık tespit edilmesi üzerine Ekmekçi, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Isimli Tıp Anabilim Dalı’ndan mütalaa aldı. Mütalaada Deniz’in, cerrahi müdahale ile iyileşebilecek kalça kırığının tedavisiz bırakılması sonucu aylarca yatalak kaldıktan sonra akciğer embolisi sonucu öldüğü belirtildi. Ekmekçi de annesiyle birebir meskeni paylaşan dayısı Kars Akyaka eski Belediye Başkanları’ndan Abamüslüm Deniz ile yengesi Leman Deniz ve teyzesi Gülhayran Samarsin hakkında Kars Cumhuriyet Savcılığı’na cinayetten hata duyurusunda bulunarak, dayısının tutuklanmasını istedi.
BEYANLA RUHSATSIZ DEFİN
Biyolojik babasının 12 Eylül darbe devrinin Başbakanlık Özel Kalem Müdürü ve eski ANAP Milletvekili Tevfik Ertürk olduğu savıyla babalık davası devam eden Ekmekçi, Ertürk’ün kendisine ulaşılmaması için paravan olarak kullandığını sav ettiği Kuran ailesinde de cinayet kuşkusu ile karşılaştı. Ekmekçi, 60 yaşlarında olan Melahat Kuran isimli bayanın nüfusta sağ göründüğünü lakin yaşamadığını belirterek, ilgili makamlara cinayet kuşkusunu ihbar etti. Bahse ait soruşturma Ankara’da sürerken; Yozgat’ın Şefaatli ilçesinde Kuran ailesinden Ömer Kuran’ın Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 33. unsuruna nazaran verdiği bir beyan ile ablası Melahat Kuran’ı 3 yaşında öldüğünü tez ederek, defin ruhsatsız nüfustan düşürdüğü öğrenildi. Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’nın, nüfusa palavra beyan ve misyonu berbata kullanma cürümlerinden soruşturma yürütülmesi ve yeniden mezar araştırması için belgeyi Yozgat Şefaatli Cumhuriyet Başsavcılığı’na gönderdi.
“CİNAYET ÖRTBASI MADDESİ”
“Türkiye’de en açık bayan cinayetleri bile aktif soruşturulmazken; ben hiç var olmamış üzere yok edilmiş iki bayanın vefatını aydınlatmak için ataerkil ve eril bir yargı sisteminin içinde yıllardır çaba ediyorum” diyen Ekmekçi, “Türkiye’de kolay bir tenkit yaparsınız, çabucak hakaretten tabire çağırırlar. Söz hürriyetini hakaret deyip faal soruşturan; cinayetleriyse adeta görmezden gelen adalet sistemi çökmüştür. Özetle Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 33. unsuru, cinayet örtbası unsurudur. Bayan cinayetleri siyasaldır. İstanbul Sözleşmesi’ni amaca koyan zihniyetle işimiz çok güç. Hem yargının bu problemli alt kültürü, hem de Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 33. unsuru değişmeli” diye konuştu.
“CİNAYETLERE KAPI ARALIYOR”
Ekmekçi’nin biyolojik annesi Pamuk Deniz ve soybağını yok ettiğini sav ettiği paravan aileden Melahat Kuran’ın defin ruhsatsız gömülmeleri ve nüfusa soyut beyanla vefat kayıtlarının düşülmesinin akabinde ortaya çıkan cinayet kuşkusu, Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 33. unsurundaki düzenlemeyi de tartışmaya açtı. Özyeğin Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasret Yenerer Çakmut, “Ölüm beyanının rastgele bir evrak olmaksızın yapılabilmesine imkan tanıyan unsurda, aranılan tek kuralın “nüfus müdürlüklerince yapılacak soruşturma” olduğu lakin bu soruşturmanın nasıl yapılacağının açıklığa kavuşturulmadığı görülüyor. Bu unsur, kuşkulu ölümlerin aydınlatılması konusunda özellikle bayan vefatlarında, muhtemel cinayetlerin faili meçhul olarak kalmasına ve örtbas edilmelerine neden olabilecek nitelikte. Mevt beyanının doğruluğunu belirlemek için daha detaylı bir tarz belirlenmeli. Kuşkulu bir olgunun var olmadığı belirlendikten sonra kayıtlarda düzeltmeye gidilmesi istikametinde bir düzenleme yapılmalı” dedi. Çakmut, kanunun ve yönetmeliğin mevcut haliyle faili meçhul cinayetlere kapı araladığını söyledi.
“SUÇ ÖRTBASINA AÇIK”
Türkiye Bayan Dernekleri Federasyonu Lideri Canan Güllü de bu hususun bayan cinayetleri için zafiyet yarattığını belirterek, “Kadın cinayetleri konusunda en büyük problemlerimizden biri Türkiye’de bir bilgi bankasının olmayışı. Köylerde ve küçük yerleşim yerlerinde yapılan definlerde hiçbir sorumluluk yok. Bir irtibat ağı kurularak hem ölenleri hem doğanları bildirim yükümlülüğü, mecburiliği ve farkındalığı gerekli. Kanunda da mühletin kısıtlı tutulmalı. Doğumdan mevte bütün süreci ele alabilecek bir yapılanma kurulmalı” diye konuştu. Güllü; “İçişleri Bakanlığı’nın bu bahiste kesinlikle bir düzenleme yapması, taraflarla ilgili ezaları dinlemesi, tahminen kaç yıldır gizlenen kabahatleri ve nüfus problemlerini ortaya çıkarabilir. Kabahat örtbasına açık bu maddeyi önleyici önlemlerle ele alarak devletin bir gözünün üzerimizde olduğunu anlatmalılar” tabirlerini kullandı.
33. UNSUR NEDİR?
Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 33. unsurunda ise özetle şu sözlere yer veriliyor:
“Ölmüş olduğu halde aile kütüklerinde sağ görülenlere ilişkin mevt tutanakları, vefat hadisesini gösterir evrak ile başvurulması halinde nüfus müdürlüklerince düzenlenir ve gerekli süreç yapılır. Vefat beyanının doğruluğu nüfus müdürlüklerince tahkik ettirildikten sonra düzenlenecek mevt tutanağı, mülki yönetim amirinin buyruğu ile sürece konulur.”
Cumhuriyet
