Uzay ajansının 2011’de Mars’a gitmesi için fırlattığı Curiosity, Kızıl Gezegen’deki Gale kraterinde araştırmalar yapıyor. Bu araştırmalar, Mars’ın yaşanabilirlik potansiyelini ortaya çıkarmayı hedefliyor.
Bu gayeyle Curiosity, Gale kraterindeki kil mineralleriyle dolu tortul kayaçları inceliyor. Çünkü kil, ömür için kıymetli bir bileşen olan sıvı suyun geçmişte var olduğu manasına gelebilir. Bu da yaşanabilirliğin kıymetli bir göstergesi.
Uzay aracının 2019’da Vera Rubin sırtında çizdiği rastlantısal bir rota, yaklaşık 3,5 milyar yıl evvel bir gölde oluşan çamurtaşı katmanını incelemesini mümkün kıldı.
Curiosity, ortalarında 400 metreden daha az ara bulunan iki alandan toprak örnekleri topladı.
Her iki alandaki çamurtaşları da tıpkı vakte ve birebir bölgeye aitti. Bu nedenle misal ölçülerde kil minerali içermesi bekleniyordu. Lakin bir kısımdaki toprak modülü, beklenen mineral ölçüsünün yalnızca yarısını barındırıyordu.
Bu şaşırtan müşahede, NASA’nın Ames Araştırma Merkezi’nden Tom Bristow liderliğindeki araştırmacıların kayıp kile açıklama getirmesini gerektirdi.
Grup en muhtemel açıklamanın, üstte bulunan bir sülfat tortusundan kil katmanına su sızması olduğunu lisana getirdi. Buna nazaran son derece tuzlu su, eski gölün tabanındaki kum tanelerinin ortasından sızmış ve aşağıdaki mineral bakımından varlıklı katmanları değiştirmişti.
Bristow, “Eskiden, Gale Krateri’nde gölün tabanında oluşan bu kil mineral katmanlarının, o halde kaldıklarını ve oluştukları andaki şartları milyarlarca yıl boyunca koruduklarını düşünürdük” diye konuştu:
Lakin daha sonra tuzlu sular kimi yerlerde bu kil minerallerini bozmuş ve esasen kayaçlardaki kayıtları sıfırlamış.
Araştırmacılara nazaran göl kuruduktan sonr ada Gale kraterindeki yeraltı suyu yüzeyin altında kimyasalları taşımaya ve çözmeye devam etti. Sonuçta kimi çamurtaşı bölgeleri farklı şartlara maruz kaldı.
Tuzlu suya maruz kalan bu bölgeler, değişen mineralojinin jeolojik ve muhtemelen biyolojik kaydı sildiği “diyajenez” ismi verilen süreçten geçti. Diyajenez, sıcaklık ve basıncın tesiriyle tortul kayaçların, başkalaşımı farklı tortul kayaçlara dönüşümü manasına geliyor.
Öte yandan Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü’nde jeoloji profesörü ve araştırmanın ortak müellifi John Grotzinger’e nazaran diyajenez, potansiyel ömür delillerini silmiş olsa da mikroskobik canlılara dost ortamlar yaratabilir.
Grotzinger, yaptığı açıklamada, “Bunlar, eski ömrün ispatlarını aramak ve yaşanabilirliği ölçmek için harika yerler” dedi.
Diyajenez, orjinal göldeki ömür belirtilerini silebilir lakin yeraltı ömrünü desteklemek için gerekli kimyasal gradyanları da yaratır. Bu yüzden bunu keşfettiğimiz için hakikaten heyecanlıyız.
Kaynak: Independent Türkçe
Cumhuriyet
