Profesör Freeth, Antikythera Düzeneği’ni “Güneşin, ayın ve gezegenlerin pozisyonunu hesaplayarak tutulmaları ve özelliklerini kestirim eden ve bu varsayımları ön ve art kadranlarda görüntüleyen Antik Yunan astronomik hesaplama makinesi. Çok sofistike çıktılara sahip harikulâde bir cihaz” olarak tanımlıyor.
“TAM BİR GİZEMDİ”
Profesör Freeth, Antikythera Düzeneği’nin bulunuşuyla ilgili verdiği bilgilerde “100 yıl evvel, bir sünger dalgıcı, Akdeniz’deki Antikythera Adası yakınlarında, MÖ 70’li yıllara ilişkin olduğu belirlenen antik Yunan tarihi yapıtları ve hazineleriyle dolu bir gemi enkazı keşfetti, lakin bilhassa bir modül eser üzere görünmüyordu. 82 bronz kesimden oluşan bu keşif, bir cins aygıt üzere görünüyor lakin öbür yapıtlara göre kıymetli görünmüyordu. Kesimler, belirli bir mühlet sonra incelenmek üzere Atina’daki Yunan Ulusal Arkeoloji Müzesi’ne götürüldü. Modüllerin birinci incelenmesinden sonra üzerlerinde, o periyotta var olmaması gereken ve büyük bir şaşkınlık yaratan hassas matematiksel dişli çarkların olduğu anlaşıldı. O andan itibaren, bu şeyin ne olduğu konusunda büyük tartışmalar oldu. Tam bir gizemdi” tabirlerini kullandı.
Bilim insanları, uzun yıllar süren çalışmaların sonunda kesimlerin tek bir ‘cihaza’ ilişkin olduğunu keşfetti ve üzerindeki yazılar sayesinde astronomiye ilişkin bir aygıt olduğunu tespit etti. Lakin Antikythera Düzeneği’nin üzerinde bulunan ve kimileri bir madeni para büyüklüğündeki dişli çarkların keşfi, bu mühendisliğin MÖ 70’lerde nasıl var olabildiği konusunda bilim insanlarını şaşkınlığa uğrattı.
“ÇEMBERSEL KADRANLARIN NE İŞE YARADIĞINI BİLMEK İSTİYORSANIZ ÜZERİNDEKİ NUMARAYI SAYACAKSINIZ”
Klâsik 2D X-ray (röntgen) ile büyük modüller üzerinde birbirine yapışmış ve örtüşen farklı büyüklüklerde 30 dişli çark ortaya çıkartıldı. Bu noktadan yola çıkarak bilim insanları ve uzmanlar, teknolojisini ve bilgi birikimini çözmek için bu aygıt üzerinde çalışmaya başladı. 2005 yılında Prof Freeth ve grubu, Atina’ya giderek Antikythera Düzeneği’ni üç hafta boyunca 3D X-ray aygıtıyla sinemalarını çekmeye başladı. Bu çalışma sonucunda elde edilen çok yüksek kaliteli bilgi ve görsellerden yapılan çalışma sonucunda, düzeneğin ardındaki üç ana daire formundaki kesimin hepsinin emsal olduğunu ve birebir kadranın modülü olduğunu buldu.
Prof Freeth düzeneğin üstündeki kadranlar hakkında bilgi vererek “Çok kolay bir strateji geliştirdim, düzenekteki kadranın ne işe yaradığını bilmek istiyorsanız, kadrandaki skala kısımlarını saymanız gerekir. Bir müddet ölçüp karar verdikten sonra bu kadranın etrafındaki diş sayısının 223 olduğunu fark ettim. Böylelikle alt art kadranın bu 223’e dayalı bir tutulma kestirim kadranı olduğuna ikna oldum” dedi.
Prof Feeth, böylelikle bu aygıtın sadece tutulmaları iddia etmekle kalmayıp tutulmanın vaktini, gününü ve tutulmaların özelliklerini de gösterdiğini tespit ettiklerini belirtti.
KAPALI ANTİK YUNAN YAZITLARI
Prof Freeth ve uzman takımı, düzeneğin ardındaki ve önündeki yazıtlar üzerinde çalışmaya devam etti, çalışmanın sonucunda Ay ve gezegenlerin döngü sayıları olduğunu keşfetti. Prof Freeth bu keşiflerini şöyle açıklıyor: “Bu sayıların antik astronomide bulunması çok şaşırtan. Neredeyse bin yıl öncesine ilişkin çok kapsamlı Babil kayıtlarının hiçbirinde ve daha evvel Yunan astronomisinde hiç kimse onları bulamadı.”
Çalışma sonucunda ortaya çıkardıkları model hakkında bilgi veren Prof Freeth, “Modelimizin orijinalin bir kopyası olduğunu tez edemeyiz, lakin bu dolambaçlı 3D bulmacaya yönelik tahlilimiz, modelimizin mantığından ve hayatta kalan ispatlarla tam eşleşmesinden güçlü bir takviye alıyor. Antikythera Düzeneği, matematiksel astronomi için bir hesaplama aracıydı” diye konuştu.
Cumhuriyet
